Ο Έλληνας στρατιώτης που σκοτώθηκε από τουρκικά πυρά στον Έβρο. Ο ρόλος του αγροφύλακα και τα σενάρια

Πρωί προς μεσημέρι 19ης Δεκεμβρίου 1986. Ελληνική περίπολος, αποτελούμενη από τους στρατιώτες Ζήση Καραγώγο, Δημήτριο Καραγιάννη και Γεώργιο Βασιλό, συνάντησε μια διμελή τουρκική περίπολο, κοντά στην κωμόπολη των Φερών του Νομού Έβρου.

Ένας εκ των Τούρκων στρατιωτών φέρεται να ζήτησε να ανταλλάξει τσιγάρα με τους Έλληνες στρατιώτες. Ο 19χρονος Καραγώγος προχώρησε άοπλος προς το μέρος τους, όμως εκείνοι απρόκλητα άνοιξαν πυρ. Προειδοποίηση δεν ήχησε ποτέ.

Η ελληνική πλευρά ανταπέδωσε τα πυρά και έλαβε τη βοήθεια άλλων τριών ανδρών, υπό δόκιμο έφεδρο αξιωματικό. Την ίδια στιγμή, άλλη τουρκική περίπολος εισήλθε στο ελληνικό έδαφος και επιχείρησε να αιχμαλωτίσει τους Έλληνες φαντάρους.

Η ελληνική περίπολος, όμως, αποδείχθηκε πολύ καλά προετοιμασμένη και ανάγκασε τους Τούρκους να υποχωρήσουν.

Όσο εκτυλίσσονταν οι εχθροπραξίες, ο Ζήσης Καραγώγος ήταν πεσμένος στην αποξηραμένη κοίτη του ποταμού Έβρου και αιμορραγούσε από τις πέντε σφαίρες που δέχθηκε. Η σύγκρουση διήρκεσε μέχρι το απόγευμα, αλλά δεν έληξε αναίμακτα. Ενεπλάκησαν δεκάδες αξιωματικοί και στρατιώτες και από τις δύο πλευρές.

Ο Καραγώγος εξέπνευσε και ο 20χρονος Καραγιάννης τραυματίστηκε. Νεκροί έπεσαν, ακόμη, ένας Τούρκος υπολοχαγός και ένας Τούρκος στρατιώτης. Οι Τούρκοι επιβεβαίωσαν το θάνατο των δύο ανδρών, αλλά διάφορες μαρτυρίες έκαναν λόγο για τουλάχιστον 5 νεκρούς Τούρκους και δεκάδες τραυματίες.

Το ελληνοτουρκικό επεισόδιο στις Φέρες έγινε πρώτη είδηση στον Τύπο και προκάλεσε έντονη ανησυχία στην κοινή γνώμη, η οποία φοβήθηκε για ξέσπασμα πολέμου.

Οι τουρκικοί ισχυρισμοί και ο κομβικός ρόλος του αγροφύλακα

Στην περιοχή που ξέσπασε το ελληνοτουρκικό επεισόδιο, τα σύνορα των δύο χωρών προσδιορίζονται από την παλαιά κοίτη του ποταμού Έβρου. Η τριμελής ελληνική περίπολος ξεκίνησε να εκτελέσει την υπηρεσία της προκαλύψεως στον τομέα του φυλακίου.

Η τουρκική πλευρά διατεινόταν ότι οι Έλληνες στρατιώτες ήταν αυτοί που εισήλθαν σε τουρκικό έδαφος και επομένως προκάλεσαν την αντίδρασή τους.

Παρ’ όλ’ αυτά, σύμφωνα με τον Τύπο, 100 μέτρα από την οριογραμμή που χωρίζει τις δύο χώρες, μέσα στο ελληνικό έδαφος, ανιχνεύτηκαν ίχνη αίματος Τούρκου αξιωματικού, ο οποίος πήρε μέρος στη σύρραξη της 19ης Δεκεμβρίου.

Ένας Έλληνας αγροφύλακας, ο Σωτήρης Ζαπάρτας, διερχόταν τυχαία από το σημείο που ανταλλάσσονταν πυρά και αμέσως ενημέρωσε το παρακείμενο ελληνικό φυλάκιο. Σε σύντομο χρόνο, έφτασαν ενισχύσεις τόσο από το φυλάκιο όσο και από το Τάγμα Προκαλύψεως.

Ο αγροφύλακας πήρε το όπλο του στρατιώτη Καραγιάννη και άρχισε κι αυτός να πυροβολεί εναντίον των Τούρκων

«Όταν άκουσα τους πυροβολισμούς, έτρεξα προς την περιοχή. Μέσα από τις φυλλωσιές συνάντησα έναν τρομαγμένο στρατιώτη μας που μου είπε: “Οι Τούρκοι από απέναντι θέλουν να μας σκοτώσουν”. Τον καθησύχασα, του έδωσα θάρρος και με πήγε κοντά στον τραυματισμένο στρατιώτη Καραγιάννη […]

Μόλις μου έδειξε πώς λειτουργεί το όπλο, το άραπαξ και έβαλα εναντίον του παρατηρητηρίου των Τούρκων. Μετά και τη δεύτερη φυσιγγιοθήκη τελείωσαν τα πυρομαχικά και τον ρώτησα πού θα βρίσκαμε άλλα. Σύρθηκα μέχρι τις παλάσκες του Καραγώγου, πήρα τα πυρομαχικά και τότε νιώσαμε λίγο πιο ασφαλείς.

Κι ενώ για λίγο επικράτησε ησυχία, η φωνή του γιου μου με έσωσε. “Μπαμπά, θα σε σκοτώσει”, φώναξε. Έστρεψα και είδα μερικά μέτρα μπροστά στο ανάχωμα έναν Τούρκο στρατιώτη. Έριξα αμέσως και τον χτύπησα. Μετά από αυτό φαίνεται ότι οι Τούρκοι οπισθοχώρησαν», δήλωσε ο αγροφύλακας στην εφημερίδα «Τα Νέα».

Η αποκλιμάκωση και ο θάνατος του φαντάρου

Πολλοί υποστήριξαν ότι το επεισόδιο ήταν προσχεδιασμένο από τους Τούρκους, επειδή δεν κατόρθωσαν να σύρουν τον τραυματισμένο Καραγώγο προς το μέρος τους και κατόπιν να επικαλεστούν ότι αυτός ευθυνόταν που εισήλθε σε ξένο έδαφος.

Άλλοι ισχυρίστηκαν ότι έφταιγε η ευπιστία ή η καλή θέληση του Καραγώγου, ο οποίος λίγες μέρες μετά θα έπαιρνε άδεια Χριστουγέννων.

Η ελληνική κυβέρνηση προέβη σε έντονη διαμαρτυρία προς τον Τούρκο πρεσβευτή και ενημέρωσε τους πρεσβευτές των κρατών-μελών της ΕΟΚ. Διαμαρτυρία επέδωσε και η Τουρκία προς τον υφυπουργό Εξωτερικών, Γιάννη Καψή, ο οποίος την απέρριψε, υποστηρίζοντας ότι, αν οι Έλληνες στρατιώτες είχαν παραβιάσει τα σύνορα, ο νεκρός Καραγώγος θα βρισκόταν σε τουρκικό έδαφος.

Οι φόβοι, πάντως, για πρόκληση πολέμου δεν επιβεβαιώθηκαν. Το απόγευμα της ίδιας μέρας πραγματοποιήθηκε άτυπη συνάντηση μεταξύ του Έλληνα και του Τούρκου διοικητή των ταγμάτων της περιοχής και συμφωνήθηκε το επεισόδιο να θεωρηθεί «τοπικής έκτασης».

Την επομένη, επικρατούσε ηρεμία, αλλά τόσο οι ελληνικές όσο και οι τουρκικές δυνάμεις έλαβαν αυξημένα μέτρα ασφαλείας. Η δε σφοδρή χιονόπτωση των επομένων ημερών δεν άφησε περιθώρια για πρόκληση νέας σύρραξης.

Ο 19χρονος στρατιώτης διακομίστηκε στο Στρατιωτικό Νοσοκομείο Αλεξανδρούπολης, όπου άφησε την τελευταία του πνοή. Οι συγγενείς και οι γνωστοί του θρηνούσαν απαρηγόρητοι στην κηδεία του, η οποία πραγματοποιήθηκε με στρατιωτικές τιμές στον τόπο καταγωγής του, τον Ασκό Λαγκαδά Θεσσαλονίκης.

Στη μνήμη του Ζήση Καραγώγου, το φυλάκιο προκαλύψεως «Ε.Φ. Φερών»  μετονομάστηκε το 1988 σε «Ε.Φ. Καραγώγου». Χτίστηκε, επιπλέον, μνημείο με εικονοστάσι και το 2012, το τοπικό παρατηρητήριο «Κτήματος Τσιρώζη» μετονομάστηκε σε «Καραγώγου».

Κάθε χρόνο, με πρωτοβουλία της ΧΙΙ Μηχανοκίνητης Μεραρχίας Πεζικού «ΕΒΡΟΥ», τελείται τρισάγιο στη συνοριακή περιοχή του Πέπλου Φερών.

Τιμή αποδόθηκε και στον αγροφύλακα Σωτήρη Ζαπάρτα, όταν, το Νοέμβριο του 2018, ο Δήμος Αλεξανδρούπολης και η Δημοτική Ενότητα Φερών έδωσαν το όνομά του στην κεντρική πλατεία της γενέτειράς του, του οικισμού Πόρος Φερών.

Πηγή εικόνων αρχικού κολάζ: εφημερίδα «Τα Νέα»