Ο Έλληνας γιατρός Μάρκος Πασάς, που πρωτοστάτησε στην ίδρυση της “Ερυθράς Ημισελήνου” και έγινε ο πρώτος πρόεδρός της. Γιατί λένε ακόμη στην Τουρκία, “Πες τον καημό σου στον Μάρκο Πασά”

«Anlat derdini marko paşa’ya» δηλαδή: Πες τον καημό σου στον Μάρκο Πασά, και εννοείται ότι αυτός θα βρει μια λύση ή έστω θα ακούσει με κατανόηση.

Το  ρητό που υπάρχει από τον 19ο αιώνα στην τουρκική γλώσσα, στην πραγματικότητα αναφέρεται σε έναν Έλληνα επιστήμονα.

Ωστόσο, λίγοι είναι αυτοί που γνωρίζουν ποιος ήταν ο Μάρκος Πασάς και κυρίως, τι ρόλο διαδραμάτισε στην εξέλιξη της τουρκικής ιατρικής.

Η αρχή μίας σπουδαίας πορείας

Ο Μάρκος Πιτσιπιός ήταν Έλληνας, γεννημένος στην Ερμούπολη το 1824.

Η οικογένειά του, μία από τις εύπορες της Χίου, αναγκάστηκε να εγκαταλείψει το νησί λίγο πριν γέννησή του, όταν οι Τούρκοι το πυρπόλησαν το 1822.

Έτσι, ο Μάρκος πέρασε τα παιδικά και εφηβικά του χρόνια στη Σύρο.

Η κλίση του στα γράμματα και τις επιστήμες φάνηκε από πολύ νωρίς.

Ήταν εμφανές ότι, για να εκμεταλλευτεί το μυαλό του, αργά ή γρήγορα θα έπρεπε να φύγει από το μικρό ελληνικό νησί.

Η ώρα αυτή έφτασε όταν ο νεαρός αποφοίτησε από το γυμνάσιο.

Μαζί με την οικογένειά του πήραν την απόφαση να εγκαταλείψουν τη Σύρο και να εγκατασταθούν στην Κωνσταντινούπολη προκειμένου ο νεαρός να σπουδάσει.

Το μεγάλο του όνειρο του ήταν να γίνει γιατρός.

Ο δρόμος για να το πετύχει ξεκίνησε μέσω της Ιατρικής Στρατιωτικής Σχολής.

Ένας Ρωμιός με οθωμανικά αξιώματα

Ο Μάρκος έφτασε στην Κωνσταντινούπολη την κατάλληλη στιγμή.

Ήταν η περίοδος που η Οθωμανική Αυτοκρατορία προσπαθούσε να εκσυγχρονιστεί και να δυτικοποιηθεί.

Μάλιστα, το 1839 είχε υπογραφεί το πρώτο φιρμάνι προς την κατεύθυνση αυτή.

Επρόκειτο για ένα σύμφωνο που έκανε λόγο για ισότητα πολιτών, αναταξινομούσε την κοινωνία και μετακινούσε το κέντρο βάρους από τη στρατιωτική ελίτ σε έναν αναμορφωμένο κρατικό μηχανισμό με δίκαιη φορολόγηση.

Μεταξύ άλλων, έδινε κίνητρα και ευκαιρίες για οικονομικές και κοινωνικές δραστηριότητες.

Το δεύτερο φιρμάνι που ευνόησε σημαντικά τον Έλληνα γιατρό υπογράφηκε το 1851, με τη λήξη του πολέμου της Κριμαίας.

Το φιρμάνι αυτό, με τη σειρά του, εξίσωνε τους πολίτες της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, έτσι ώστε να μην υπόκεινται σε γλωσσικές, φυλετικές και θρησκευτικές διακρίσεις.

Το 1851 ήταν και η χρονιά που ο Μάρκος Πιτσιπιός ολοκλήρωσε τις σπουδές του στην Ιατρική Στρατιωτική Σχολή.

Κατά τα φοιτητικά του χρόνια, είχε ξεχωρίσει με τις επιδόσεις του και πλέον οι δρόμοι του ανοίγονταν διάπλατοι.

Αποφοίτησε ως Λοχαγός και σχεδόν αμέσως τοποθετήθηκε στη θέση του διευθυντή της Χειρουργικής Σχολής του Πανεπιστημίου.

Λίγα χρόνια αργότερα, πήρε το βαθμό του αντιστράτηγου. Ήταν ο υψηλότερος βαθμός που είχε δοθεί ποτέ σε χριστιανό.

Ακολούθησε μία λαμπρή δεκαετία για τον Μάρκο Πιτσιπιό.

Το 1861 διορίστηκε αρχίατρος του παλατιού και επικεφαλής του γενικού φαρμακείου.

Παράλληλα, απέκτησε τον τίτλο του Πασά, πράγμα που και πάλι ήταν εξαιρετικά σπάνιο για Οθωμανό πολίτη που ήταν χριστιανός.

Κέρδισε τιμητικά μετάλλια και διακρίσεις, απέκτησε φήμη για το ιατρικό κι επιστημονικό του έργο, μέχρι που το 1871 έγινε πρύτανης της Ανωτάτης Ιατρικής Σχολής.

Στην τουρκική ιστορία, όμως, έμελλε να μείνει για άλλο λόγο.

Ερυθρά Ημισέληνος

Το 1878 συγκροτήθηκε μία ομάδα επιστημόνων με επικεφαλής τον Μάρκο Πασά.

Το όραμα του Έλληνα γιατρού ήταν η ίδρυση ενός οργανισμού αντίστοιχου του Ερυθρού Σταυρού, που όμως θα δρούσε στην Οθωμανική Αυτοκρατορία και σε άλλες μουσουλμανικές χώρες.

Τον Απρίλιο του έτους εκείνου ο οργανισμός ιδρύθηκε και ο Μάρκο Πασάς μπήκε στη θέση του προέδρου.

Μάλιστα παρέμεινε στην προεδρία μέχρι και το θάνατό του το 1888.

Η συνεισφορά του στην Ερυθρά Ημισέληνο ήταν κομβική.

Ο Μάρκος Πιτσιπιός ήταν ένας άνθρωπος με αυξημένο το αίσθημα της κοινωνικής προσφοράς.

Είναι χαρακτηριστικό ότι τα τελευταία χρόνια της ζωής του, αντί να αποσυρθεί για να ξεκουραστεί, δεν έπαψε να ασχολείται με τις μεγάλες του αγάπες.

Ως πρύτανης άκουγε με προσοχή τα προβλήματα των φοιτητών και έσπευδε να δίνει λύσεις.

Ως πρόεδρος της Ερυθράς Ημισελήνου φρόντιζε για την εύρυθμη λειτουργία του οργανισμού και την ανιδιοτελή προσφορά σε κάθε άνθρωπο που βρισκόταν σε ανάγκη.

Αλλά και ως εκλεγμένος γερουσιαστής της κυβέρνησης της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, έδινε πολιτικές μάχες για τα ανθρώπινα δικαιώματα.

Διαβάστε στη “ΜτΧ”: «Αν με φρόντιζαν νωρίτερα μπορεί να ζούσα. Τώρα θα πεθάνω μέχρι το απόγευμα». Ποια ήταν η αιματηρή μάχη που συγκλόνισε τον Ελβετό Ερρίκο Ντυνάν και οδήγησε στη δημιουργία του Ερυθρού Σταυρού