Ο εφιάλτης της Χιλής. Οι 33 εργάτες που επιβίωσαν εγκλωβισμένοι 720 μέτρα κάτω από τη γη. Η επιχείρηση διάσωσής είχε τη δεύτερη μεγαλύτερη τηλεθέαση παγκοσμίως

5 Αυγούστου 2010. Μία κατολίσθηση που συνέβη στο χρυσωρυχείο του Σαν Χοσέ στην κεντρική Χιλή εγκλώβισε 33 ανθρώπους 720 μέτρα κάτω από το έδαφος. Για 69 μέρες, οι μεταλλωρύχοι ζούσαν με την ελπίδα να ξαναδούν το φως του ήλιου.

Το ορυχείο του Σαν Χοσέ αριθμεί πάνω από 100 χρόνια ιστορίας. Αποτελεί κομμάτι μίας ευρύτερης έκτασης στην κεντροδυτική Χιλή, στο υπέδαφος της οποίας υπάρχουν τα μεγαλύτερα ορυχεία της χώρας. Άλλωστε, η οικονομία της Χιλής βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στα λατομεία. Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, η χώρα είναι η μεγαλύτερη εξαγωγός χαλκού παγκοσμίως.

Η διοίκηση του Σαν Χοσέ, μέχρι το 2010 είχε κρούσει αρκετές φορές τον κώδωνα του κινδύνου.

Από το 2003 έως και το 2007 σημειώθηκαν τρία τραγικά ατυχήματα στα οποία πέθαναν τρεις άνθρωποι και τραυματίστηκαν αρκετοί ακόμη.

Το τελευταίο από αυτά οδήγησε στο κλείσιμο του λατομείου για ένα χρόνο έτσι ώστε να γίνουν οι απαραίτητες επισκευές.

Έτσι, όταν το 2008 άνοιξε και πάλι τις πύλες του στους εργάτες, θεωρήθηκε ότι πληρούσε όλους τους κανόνες ασφαλείας.

Ξαφνικά τα τοιχώματα κατέρρευσαν

Στις 5 Αυγούστου του 2010 στο ορυχείο του Σαν Χοσέ δούλευαν 33 εργάτες.

Απρόσμενα, στις 2 το μεσημέρι της ημέρας εκείνης, μέρος των βράχων κοντά στην είσοδο κατέρρευσαν με αποτέλεσμα η μόνη δίοδος διαφυγής να μπλοκαριστεί.

Η εταιρεία που εκμεταλλευόταν τα ορυχεία, αν και δεν άργησε να ενημερωθεί για την κατάσταση, έστειλε βοήθεια σχεδόν 8 ώρες αργότερα,

όταν είχε πλέον νυχτώσει. Η είδηση έγινε γνωστή και μεταδόθηκε σε εθνική εμβέλεια το επόμενο πρωί.

Στο σημείο είχαν κληθεί κλιμάκια της Πυροσβεστικής και ειδικές διασωστικές ομάδες των λατομείων.

Η πρώτη απόπειρα απεγκλωβισμού έγινε μέσω της εξόδου κινδύνου. Οι εργάτες, που βρίσκονταν σε βάθος 720 μέτρων, ξεκίνησαν να αναρριχώνται στην ειδική σκάλα. Είχαν διανύσει 500 μέτρα όταν συνειδητοποίησαν ότι οδηγούσε σε αδιέξοδο. Η εταιρεία εξορύξεων δεν είχε ολοκληρώσει ποτέ την κατασκευή της εξόδου, πριν παραδώσει το έργο. Έτσι, βρισκόμενοι σε απόσταση 20 μέτρων από τους διασώστες, οι εγκλωβισμένοι αναγκάστηκαν να οπισθοχωρήσουν.

Η έξοδος μπορεί να μην ήταν άμεσα προσβάσιμη, αλλά ήταν το καλύτερο σημείο απ’ όπου θα μπορούσαν να διαφύγουν. Είχε τη μορφή μιας στενής καμινάδας που χρησίμευε και ως εξαερισμός. Ωστόσο, πριν οι ειδικοί προλάβουν να αρχίσουν να σχεδιάζουν τον τρόπο πραγματοποίησης της διάσωσης, αυτή ματαιώθηκε οριστικά. Μία δεύτερη κατολίσθηση σφράγισε πλήρως το μικρό άνοιγμα και βύθισε τους παγιδευμένους λατόμους στο απόλυτο σκοτάδι.

Η λύτρωση άργησε τρεις μήνες

Η κυβέρνηση εξέφρασε την πεποίθηση ότι ύστερα από τη δεύτερη κατολίσθηση, οι 33 εργάτες ήταν καταδικασμένοι. Η επιχείρηση διάσωσης θεωρήθηκε μάταια και κινδύνευε να εγκαταλειφθεί και οι λατόμοι να υπομείνουν το μοιραίο. Στην ουσία, αυτό που τους έσωσε ήταν η μαζική αντίδραση του κόσμου που απαιτούσε να συνεχιστούν οι προσπάθειες.

Εν τω μεταξύ, στο σημείο κατέφθασε ο υπουργός Εξορύξεων, ενώ ο πρόεδρος της Χιλής γύρισε εκτάκτως από το εξωτερικό. Συγγενείς των θυμάτων είχαν επίσης ταξιδέψει από όλες τις μεριές της χώρας για να βρεθούν στο πλευρό τους και να βοηθήσουν όπως μπορούσαν την κατάσταση.

Οι 33 εργάτες δούλευαν στα ορυχεία 12 ώρες καθημερινά, ενώ τα βράδια κοιμούνταν σε καταλύματα όλοι μαζί. Πίσω στις πόλεις και στα χωριά τους είχαν αφήσει σπίτια, γυναίκες και παιδιά. Υπέμεναν τις άθλιες συνθήκες και την πολύμηνη απουσία προκειμένου να μαζέψουν χρήματα για να στείλουν στις οικογένειές τους.

Μετά από μαζική λαϊκή απαίτηση, τέθηκε σε εφαρμογή ένα δεύτερο σχέδιο διάσωσης. Η κυβέρνηση ανέθεσε σε ένα μηχανικό, ονόματι Σουγκαρέτ, να σκάψει ένα είδος πηγαδιού που θα ξεκινούσε από την επιφάνεια και θα έφτανε έως το καταφύγιο των εγκλωβισμένων. Ήταν ένα τεράστιο έργο που απαιτούσε υπερσύγχρονα μέσα και πολύ προσεκτικό σχεδιασμό. Επιστρατεύτηκαν δεκάδες εκσκαφείς, συστήματα ανίχνευσης και μηχανήματα γεώτρησης.

Μετά από εβδομάδες πυρετωδών εργασιών, ανοίχτηκε μία πρώτη μικρή τρύπα που «έβλεπε» στο καταφύγιο των παγιδευμένων. Έτσι, δεκαεπτά ημέρες μετά τον εγκλωβισμό, έγινε για πρώτη φορά δυνατή η επικοινωνία. Σε ένα κομμάτι χαρτί με κόκκινη μπογιά οι εργάτες έγραψαν: «Είμαστε καλά στο καταφύγιο και οι 33».

Το σύντομο αυτό σημείωμα στάθηκε αρκετό για να προκαλέσει ένα κύμα δημόσιων εορτασμών σε όλη τη χώρα. Οι Χιλιανοί πολίτες κατά τη διάρκεια των εβδομάδων αυτών παρακολουθούσαν ανελλιπώς τις εξελίξεις και είχαν ταυτιστεί με τους παγιδευμένους εργάτες. Όλοι έτρεμαν ότι μετά από μισό μήνα, πολλοί από αυτούς ίσως να μην είχαν καταφέρει να επιβιώσουν.

Όπως αποκάλυψαν αργότερα, όλες αυτές τις εβδομάδες κατανάλωναν τις ελάχιστες προμήθειες που είχαν μαζί τους στο ορυχείο.

Έτρωγαν κάθε 48 ώρες και η μερίδα που αναλογούσε στον καθένα ήταν δύο κουταλιές τόνου, μισό ποτήρι γάλα και μισό μπισκότο.

Αμέσως μόλις έλαβαν τα χαρμόσυνα νέα, οι διασώστες έστειλαν προμήθειες και φάρμακα. Στις 26 Αυγούστου, οι εγκλωβισμένοι τράβηξαν ένα βίντεο από το καταφύγιό τους στο οποίο έστελναν μηνύματα στα αγαπημένα τους πρόσωπα και τραγουδούσαν τον εθνικό ύμνο. Έδειχναν αισιόδοξοι και το ηθικό τους ήταν ακμαίο. Το βίντεο μεταδόθηκε από όλα τα μέσα της χώρας, συγκινώντας τους πάντες.

Η τελική αποστολή διάσωσης ονομάστηκε «επιχείρηση Σαν Λορένζο» προς τιμήν του αγίου που στη λατινοαμερικάνικη παράδοση θεωρείται ο προστάτης των μεταλλωρύχων. Ξεκίνησε εκ νέου μία γεώτρηση, αυτή τη φορά πολύ μεγαλύτερης εμβέλειας. Παράλληλα, στέλνονταν στους παγιδευμένους ρούχα, τρόφιμα, ηλεκτρονικές συσκευές και τρόποι επικοινωνίας με τις οικογένειές τους.

Έπειτα από μήνες εντατικών εργασιών, στις 7 Οκτωβρίου το υπερσύγχρονο μηχάνημα κατάφερε να σπάσει το φαινομενικά αδιαπέραστο φράγμα των 500 μέτρων. Στις 13 Οκτωβρίου οι 33 εγκλωβισμένοι εργάτες βγήκαν με τη βοήθεια μίας τεράστιας κάψουλας που είχε σχεδιαστεί ακριβώς για τον σκοπό αυτό.

Μετά από 69 μέρες εγκλεισμού σε μία τρύπα 720 μέτρα κάτω από τη γη, οι 33 ταλαίπωροι άντρες αντίκρισαν και πάλι το φως του ήλιου.

Η διεθνής απήχηση των λατόμων και η περιπέτειά τους που έγινε ταινία

Η τρίμηνη περιπέτεια των εργατών κατάφερε να συγκινήσει όλο τον πλανήτη. Πολλές ήταν οι χώρες που είχαν στείλει ομάδες ειδικών και εθελοντών στο σημείο για να βοηθήσουν στην επιχείρηση. Η στιγμή της διάσωσης μεταδόθηκε ζωντανά και μετατράπηκε στο γεγονός με τη δεύτερη μεγαλύτερη παγκόσμια τηλεθέαση μετά την κηδεία του Μάικλ Τζάκσον.

Ύστερα από τον διασυρμό, το ορυχείο του Σαν Χοσέ έκλεισε οριστικά. Οι 33 επιζώντες μαζί με τους συγγενείς τους ξεκίνησαν έναν πολύχρονο δικαστικό αγώνα έναντι της Μεταλλευτικής Εταιρείας Σαν Εστέμπαν, η οποία διαχειριζόταν τα ορυχεία, και μετέπειτα έναντι της ίδιας της κυβέρνησης για αμέλεια άσκησης των καθηκόντων της όσον αφορά τον έλεγχο των συνθηκών ασφαλείας στα λατομεία. Η υπόθεση τελεσιδίκησε το 2018 και η κυβέρνηση κλήθηκε να καταβάλει αποζημίωση 80 εκατομμυρίων χιλιανών δολαρίων σε καθέναν από τους 33 εργάτες.

Το περιστατικό ενέπνευσε ακόμα και ανθρώπους του καλλιτεχνικού χώρου. Το 2014 γυρίστηκε μία ταινία βασισμένη στο γεγονός με πρωταγωνιστή τον Αντόνιο Μπαντέρας.

Σήμερα, ένα μικρό κομμάτι του ορυχείου του Σαν Χοσέ είναι επισκέψιμο για το κοινό. Μάλιστα, έχει κατασκευαστεί ένα μουσείο, έξω από το οποίο βρίσκονται τοποθετημένες 33 σημαίες –32 της Χιλής και μία της Βολιβίας– ως φόρος τιμής στους λατόμους που έγραψαν ιστορία.

Δείτε τη διάσωση του πρώτου εργάτη που βγαίνει μέσα από την ειδική κάψουλα:

Πηγή χαρακτηριστικής εικόνας: Wikimediamtx Commons

Διαβάστε στη “ΜτΧ”: Η υπόγεια πόλη όπου ζουν 4.000 άνθρωποι από 40 χώρες και γυρίστηκε το Mad Max. Ξεχωρίζει ο Έλληνας που «λέει» την ιστορία της πόλης. Ξενοδοχεία, γκολφ και ναοί κάτω από τη γη