Ο Διονύσιος Σολωμός στο Πλημμελειοδικείο Πατρών! Πως κρίθηκαν οι ισχυρισμοί ότι ήταν αλκοολικός, αγράμματος και νόθος

του συνεργάτη μας ιστορικού ερευνητή Στέφανου Μίλεση

Τον Μάρτιο του 1928 το Πλημμελειοδικείο Πατρών κλήθηκε να εκδικάσει την διαφορά μεταξύ του διευθυντού της εφημερίδος «Επτάνησος», Δ. Ρενέση, ο οποίος μηνύθηκε και παραπέμφθηκε σε δίκη για εξύβριση του Κώστα Καιροφύλα, σχετικά με τη ζωή του Διονυσίου Σολωμού.

Όλα άρχισαν όταν ο λογοτέχνης και αρθρογράφος της εφημερίδας “Ελεύθερος Λόγος”, Κώστας Καιροφύλας είχε αναλάβει να συγγράψει τη ζωή του Διονυσίου Σολωμού.

Μαρτυρίες από την χήρα του αδελφού του Σολωμού

Για τη συγγραφή ο Κ. Καιροφύλας στηρίχθηκε σε μαρτυρίες και ανέκδοτα έγγραφα που ο λογοτέχνης συνέλεγε για χρόνια. Τα περισσότερα στοιχεία όμως για τη ζωή του Διονυσίου Σολωμού του τα είχε εκμυστηρευτεί η γυναίκα του Αγγελική Τζεν, που ήταν ανιψιά του Δημητρίου Σολωμού, αδελφού του Διονυσίου Σολωμού.

Αποσπάσματα από το έργο του ο Καιροφύλας τα είχε δημοσιεύσει στις εφημερίδες “Νέα” και “Εστία”.  Στα αποσπάσματα όμως που δημοσίευσε ο Καιροφύλας για τον Σολωμό έγραψε πως ο εθνικός ποιητής ήταν νόθος, αγράμματος και άλλους χαρακτηρισμούς, όπως μισάνθρωπος και αλκοολικός.

Κατά τον Κώστα Καιροφύλα οι κρίσεις περί του Διονυσίου Σολωμού αφορούσαν στην ιδιωτική του ζωή, η οποία σε καμία περίπτωση δεν επηρέαζε το έργο του, το οποίο το κατέτασσε στην ανώτερη βαθμίδα εκτίμησης και θαυμασμού.

Η αντίδραση από την Ζάκυνθο

Όμως για τους χαρακτηρισμούς αυτούς, που δημοσιεύθηκαν από τον Καιροφύλα για τον Δ. Σολωμό, ο Διονύσιος Ρενέσης, διευθυντής της εφημερίδας “Επτάνησος” που κυκλοφορούσε στην Ζάκυνθο, σε άρθρο στις 14 Ιανουαρίου του 1927, στράφηκε κατά του Καιροφύλα με εξυβριστικές εκφράσεις.

Χαρακτηριστικά έγραψε: “Το τρισένδοξον όνομα του Σολωμού ουδόλως θίγεται από ευτελείς και ανάξιους να φέρωσι το ελληνικό όνομα ανθρωπίσκους, όπως είναι ο επί χρήμασι προπαγανδιστής του Βενιζελισμού, ο άσημος, ο πλανόδιος χαφιές Καιροφύλας».

Ο Καιροφύλας υπέβαλε μήνυση κατά του Δ. Ρενέση κι έτσι η υπόθεση παραπέμφθηκε αρχικά στο Πλημμελειοδικείο Ζακύνθου κι αργότερα ύστερα από αίτηση του μηνυτή ανατέθηκε η εκδίκαση στο Πλημμελειοδικείο Πατρών.

Ο κατηγορούμενος Ρενέσης προσέλαβε ως συνήγορο υπεράσπισης υπεράσπισης τον Δημήτριο Στεφανόπουλο, πατέρα του Κωστή Στεφανόπουλου μετέπειτα προέδρου της Δημοκρατίας.

Η εκδίκαση στο ακροατήριο

Το δικαστήριο που συνεδρίασε στις 14 Μαρτίου 1928 όφειλε να εξετάσει τη ζωή του Διονυσίου Σολωμού για να μπορέσει να διακρίνει εάν ο Καιροφύλας χαρακτήριζε αναίτια τον ποιητή με εκφράσεις που προκάλεσαν οργή και αγανάκτηση στον Δ. Ρενέση που ήταν Ζακυνθινός.

Ο τελευταίος ένιωσε πως υπερασπιζόμενος την τιμή του ποιητή, υπερασπιζόταν το νησί και τους κατοίκους του.

Ο Καιροφύλας αναγκάστηκε να απαντήσει στις ερωτήσεις του δικαστηρίου περί της ζωής του Διονυσίου Σολωμού.

Απέδειξε πως ο ποιητής πραγματικά δεν γνώριζε καλά την ελληνική γλώσσα, για αυτό και προτιμούσε να γράφει στην ιταλική. Ανάγνωσε στο ακροατήριο επιστολή του Τρικούπη που απευθυνόμενη προς τον Σολωμό του έλεγε:

“Τι κρίμα το τάλαντό σου να μη γράφεται εις την ελληνικήν” και ο ποιητής του απαντούσε “δεν μπορώ να τα καταφέρω”.

Η έρευνα για την ιδιωτική ζωή του εθνικού ποιητή

Στην ερώτηση του προέδρου του δικαστηρίου για το αν ο Σολωμός ήταν νόθος, ο Καιροφύλας απάντησε:

“Μάλιστα και τούτο αναφέρεται στην διαθήκη του πατρός του Σολωμού που γράφει πως αφήνει ως κληρονόμους του, τους νόθους γιους του Δημήτριο και Διονύσιο, που νομιμοποίησε αργότερα”.

Πρόεδρος: Ήταν και μισάνθρωπος;

Καιροφύλας: Είναι γνωστό αυτό εξαιτίας του λογοτέχνη Πολυλά, ο οποίος έμενε μαζί με τον Δ. Σολωμό στην Κέρκυρα για περισσότερα από 20 χρόνια.

Πρόεδρος: Ήταν και αλκοολικός;

Καιροφύλας: Και αυτό το περιγράφουν καθαρότατα οι Πολυλάς, ο Σιγούρος, ο Δε Βιάζη. Τούτο δε υπήρξε αφορμή να μη τελειώσει μερικά ποιήματά του.

Ο Καιροφύλας στη συνέχεια εξήγησε πως ο Δ. Ρενέσης που τον εξύβρισε, γνώριζε όλα αυτά τα στοιχεία πολύ καλά, ωστόσο επιτέθηκε εναντίον του για άλλους λόγους, μάλλον πολιτικούς, προφασιζόμενος την υπεράσπιση του Διονυσίου Σολωμού.

Η κρίση του δικαστηρίου

Ο πρόεδρος του δικαστηρίου ρώτησε αν υπήρξε άλλος Ζακυνθινός που να αντέδρασε με τον ίδιο τρόπο.

Ο Καιροφύλας απάντησε πως όχι μόνο κανείς δεν αντέδρασε, αλλά εμφάνισε και λόγιους από την Ζάκυνθο που τον συνεχάρησαν για το έργο του. Ο επιμελητής και αρχειοφύλακας του Μουσείου Ζακύνθου Λώτης επιβεβαίωσε στο δικαστήριο πως όσα ο Καιροφύλας έγραψε για τη ζωή του Σολωμού είναι αληθινά και τα γνώριζαν όλοι όσοι ασχολήθηκαν με τον ποιητή.

Στο τέλος της διαδικασίας ο Ρενέσης αναγκάστηκε να δηλώσει στο δικαστήριο πως έγραψε άρθρο κατά του Καιροφύλα σε κατάσταση ψυχικής ορμής αδυνατώντας να πιστέψει τα όσα γράφτηκαν για τον Σολωμό, που προξενούσαν τον διασυρμό του, ζητώντας ουσιαστικά συγγνώμη.

Παρόλα αυτά το δικαστήριο καταδίκασε το Ρενέση σε τρίμηνη φυλάκιση.

(Πηγή πρώτης φωτογραφίας ανάρτησης: Προσωπογραφία του Διονυσίου Σολωμού από άγνωστο καλλιτέχνη. Μουσείο της Ιστορικής και Εθνολογικής Εταιρείας. WIKIPEDIA)