Γράφει ο Μαλεσιάδας Αναστάσιος-Σπυρίδων Ιστορικός Ερευνητής
Στις 28 Οκτωβρίου του 1940, ο Ιταλικός στρατός εφορμά από τη γραμμή της Ελληνοαλβανικής μεθορίου εναντίον των θέσεων της 8ης Μεραρχίας. Η αμυντική στρατηγική της 8ης Μεραρχίας προβλέπει ελαστική άμυνα στη γραμμή προκάλυψης και σταδιακή σύμπτυξη στη γραμμή Ελαίας (Καλπάκι Ιωαννίνων) – ποταμού Καλαμά (Θύαμι) – Γκαμήλα – Σμόλικα – Γράμμο, σύμφωνα με το σχέδιο άμυνας «ΙΒα».
Τα αρχικά γράμματα «ΙΒ» σήμαιναν Ιταλοί-Βούλγαροι, καθότι το Γενικό Στρατηγείο προετοιμαζόταν για ταυτόχρονη εισβολή των δύο κρατών.
Οι μονάδες προκαλύψεως της 8ης Μεραρχίας, επιπέδου λόχων Πεζικού σε πρώτο κλιμάκιο διεξάγουν επιβραδυντικό αγώνα εναντίον των Ιταλικών δυνάμεων. Όμως στην κύρια γραμμή άμυνας έχει ταχθεί το έτερο Όπλο, που υποστηρίζει το ηρωικό Πεζικό σε ετούτο τον Αγώνα και το οποίο καθ’ όλη τη διάρκεια του πολέμου θα προξενήσει φόβο στους Ιταλούς εξαιτίας της φονικής αποτελεσματικότητάς του. Το Πυροβολικό.
Κύρια μονάδα της αμυντικής αυτής στρατηγικής, όπως προαναφέραμε, ήταν η 8η Μεραρχία Πεζικού, προερχόμενη από τους Ηπειρώτες οι οποίοι μάχονταν για τα ίδια τους τα σπίτια. Η μεραρχία ήταν πλήρως επιστρατευμένη και ενισχυμένη με μονάδες Πεζικού και Πυροβολικού, όπως και με Ευζωνικές δυνάμεις.
Έτσι, την ημέρα της εισβολής, η Μεραρχία διέθετε 15 Τάγματα Πεζικού, 9 Ορειβατικές Πυροβολαρχίες, 3 Πεδινές Πυροβολαρχίες, Δύο Πυροβολαρχίες Βαρέων Πυροβόλων, Πέντε Ουλαμούς Πυροβολικού συνοδείας Πεζικού, Δύο Τάγματα Βαρέων Πολυβόλων Κίνησης και μία Πολυβολαρχία (το αντίστοιχο του Λόχου στο Πεζικό και της Πυροβολαρχίας στο Πυροβολικό).
Το προοίμιο της μετέπειτα δόξας του, γράφτηκε τη δεύτερη κιόλας μέρα των επιχειρήσεων, όταν με τα αποτελεσματικά του πυρά καθήλωσε μία μηχανοκίνητη φάλαγγα των Ιταλών και την ανάγκασε να καλυφθεί στο Χάνι Δελβινάκι, ανακόπτοντας την πορεία της.
Στον αντίποδα, το Ιταλικό Πυροβολικό, που ως υποστήριξη του στρατού που επιτίθετο, είχε ως αποστολή την καταστροφή του Ελληνικού Πυροβολικού, έβαλλε με μεχάλη πυκνότητα έχοντας και τη συνδρομή της Regia Aeronautica (της Ιταλικής Βασιλικής Αεροπορίας), αλλά τα αποτελέσματα δεν ήταν απλώς ασήμαντα, αλλά και απογοητευτικά, αν υπολογίσει κανείς τον όγκο των πυρών, τον συνδυασμό των δυνάμεων και την ταυτόχρονη προέλαση τεθωρακισμένων και μονάδων Πεζικού εναντίον της ελληνικής αμυντικής τοποθεσίας από πολλές κατευθύνσεις, γεγονός που θα ανάγκαζε το Πυροβολικό μας από τη μία να αναζητά κάλυψη για να μην καταστραφεί και από την άλλη να πρέπει με αποστολές πυρών να υποστηρίξει τα μαχόμενα τμήματα του Πεζικού.
Τα εύστοχα, γρήγορα και αποτελεσματικά πυρά του Πυροβολικού, ανάγκασαν τους Ιταλούς είτε να προελαύνουν αργά είτε να ανακόπτουν τελείως την προέλασή τους. Οι τεθωρακισμένες δυνάμεις τους, βρέθηκαν εκτεθειμένες και λεία των πυροβόλων μας και εξαιτίας του ημιορεινού εδάφους αναγκάζονταν να προελαύνουν σε δρόμους στοχοποιημένους εκ των προτέρων από τον Αρχηγό Πυροβολικού της Μεραρχίας, Συνταγματάρχη Μαυρογιάννη, έναν εξαίρετο Πυροβολητή που είχε οργανώσει πληρέστατα και με μεγάλη ακρίβεια τους κανόνες βολής και την άμυνα της Μεραρχίας εν γένει.
Κατά τη μεγάλη μάχη του Υψώματος της Γκραμπάλας, το Ελληνικό Πυροβολικό εντόπισε ένα πλήρες σύνταγμα πεζικού των Ιταλών το οποίο κυριολεκτικά κονιορτοποίησε (!) πριν καταφέρει να εξορμήσει εναντίον των ελληνικών τμημάτων που μόλις ανακαταλάβει το ύψωμα.
Η προετοιμασία για άμυνα της VIII μεραρχίας και η ιστορική νύχτα της 27ης προς 28η Οκτωβρίου 1940 στον τομέα ευθύνης της
Στις 3 Νοεμβρίου, το καταιγιστικό του πυρ, ανέκοψε την προέλαση 60 ιταλικών αρμάτων προς το Καλπάκι. Τη μεθεπόμενη μέρα, στις 5 Νοεμβρίου αντιμετώπισε μαζί με το Πεζικό τις μεγάλες επιθέσεις του Ιταλικού Πεζικού και των τεθωρακισμένων σε όλο το μέτωπο αλλά και κατά της οχυρωμένης τοποθεσίας Καλπακίου. Τα άρματα διασκορπίστηκαν και πολλά από αυτά βυθίστηκαν ή κόλλησαν στα έλη, απ’ όπου ο Ελληνικός Στρατός τα περισυνέλεξε άθικτα και σχημάτισε δικές του μονάδες τεθωρακισμένων.
Με τη σύμπτυξη των Ιταλών από τις 9-10 Νοεμβρίου στο μέτωπο της Ηπείρου, τα αποτελέσματα της αιφνίδιας εισβολής τους ήταν απλώς ένα προγεφύρωμα στην αντίπερα όχθη του Καλαμά, περιορισμένης έκτασης.
Στο μέτωπο της Πίνδου, η εισβολή και προέλαση της επίλεκτης Μεραρχίας Αλπινιστών «Τζούλια» απέναντι στο Απόσπαμα Πίνδου, δηλαδή το 51ο Σύταγμα Πεζικού μείον ένα Τάγμα Πεζικού, υπό τον Συνταγματάρχη Κωνσταντίνο Δαβάκη, εξελίχθηκε σε αγώνα υψωμάτων και το Πυροβολικό δε συμμετείχε καίρια όπως στο Μέτωπο της Ηπείρου.
Αναλύοντας τη δράση του Πυροβολικού μας κατά την κρίσιμη αυτή φάση του πολέμου, ανταλαμβανόμαστε ότι στους παράγοντες της μεγάλης επιτυχίας του, συνέβαλαν πολλοί παράγοντες. Η υπεραισιοδοξία της Ιταλικής διοίκησης, οι ασύγχρονες κινήσεις Πεζικού και Πυροβολικού των επιτιθέμενων δυνάμεων, η χαλαρότητα στις διατάξεις και φυσικά η υποτίμηση των δυνάμεων των Ελλήνων.
Στο γεωγραφικό κομμάτι, το ημιορεινό και ορεινό μέρος της Ηπείρου, καθιστούσε απαγορευτική τη χρήση αρμάτων μάχης και ευέλικτων σχηματισμών, καθιστώντας έτσι την προέλαση στο να μετεξελιχθεί σε αγώνα Πεζικού και Πυροβολικού. Μία μονομαχία μεταξύ των δύο στρατών η οποία ανέδειξε νικητήρια τα Ελληνικά Όπλα. Σε αυτό φυσικά βοήθησε και η ουσιαστική ανικανότητα της Ιταλικής Αεροπορίας να καταφέρει το πλήγμα εναντίον των Ελληνικών δυνάμεων.
Ο στρατηγός Κατσιμήτρος σχολιάζει για το Ιταλικό Πυροβολικό: «Έβαλε μεγάλο αριθμό βλημάτων διαφόρων διαμετρημάτων χωρίς όμως ουσιαστικά αποτελέσματα.[…] Διέσπειρε τη βολή του κατά βάθος και πλάτος, χωρίς να επιτυγχάνει πυκνές συγκεντρώσεις πυρών κατά των θέσεών μας. Το πυρ του εχθρικού πυροβολικού ήταν πυκνό και σφοδρό, πλην όμως άστοχο και χωρίς αποτελέσματα.»
Το Ελληνικό Πυροβολικό συνέχισε τον ηρωικό του αγώνα και στα βουνά της Βορείου Ηπείρου και μετέπειτα στης Αλβανίας. Ακολουθούσε κατά πόδας το Πεζικό και το στήριζε όσο μπορούσαν οι περιορισμένες υλικές δυνατότητές του, εξαιτίας έλλειψης πυρομαχικών και δυσχέρειας ανεφοδιασμού, να του επιτρέψουν.
Οι πυροβολήτες, οπλίτες και αξιωματικοί επιτέλεσαν έναν πραγματικό άθλο. Δεκάδες ιταλικά τμήματα κάθε βαθμίδας και αριθμού κονιορτοποιήθηκαν από τα πυρά του Πυροβολικού, αποσοβώντας κινδύνους εν τη γενέσει τους. Κατάφεραν και κατακεραύνωσαν οχυρές τοποθεσίες με εκπληκτική ευστοχία.
Το Πυροβολικό και οι άνδρες του κέρδισαν αντάξια το σεβασμό και την αγάπη του υπόλοιπου στρατεύματος και έδωσαν στον εχθρό να καταλάβει ότι η εισβολή και η αμφισβήτηση της Ελληνικής μας γης και κυριαρχίας κινητοποιεί μηχανισμούς ανεξάντλητους και εφεδρείες που καμία ανάλυση και πληροφορία δεν υπολογίζει. Το δίκαιο του Αγώνα και τη Νίκη.
Μέσα από αυτή την παράδοση πορεύτηκαν οι Πυροβολητές μας και νίκησαν.
ΠΡΟΣΘΗΚΗ ΣΧΟΛΙΟΥ