Ο αστακός ήταν αρχικά φαγητό για τους φτωχούς και τον χρησιμοποιούσαν ως λίπασμα. Οι αντιδράσεις επειδή μαγειρεύεται ζωντανός

Στη σημερινή εποχή, ο αστακός είναι ένα από τα ακριβότερα και ελκυστικά γκουρμέ φαγητά. Σερβίρεται συνήθως σε πολυτελή εστιατόρια και θεωρείται, ως εκ τούτου, φαγητό των πλουσίων. 

Όμως, πριν από τέσσερις αιώνες, ο αστακός ήταν το ακριβώς αντίθετο: φαγητό για τις κατώτερες τάξεις. Η εμφάνισή του θεωρείτο αποκρουστική, με αποτέλεσμα να λάβει από ορισμένους το προσωνύμιο “κατσαρίδα της θάλασσας”.

Στις ακτές της βορειοανατολικής Αμερικής, υπήρχε τόσο μεγάλη αφθονία αστακών που ξεβράζονταν σωροί αυτών στις ακτές. Οι αυτόχθονες χρησιμοποιούσαν τους αστακούς για δόλωμα ή ακόμα και για λίπασμα. Οι άποικοι επίσης αντιμετώπιζαν απαξιωτικά τους αστακούς.

Δίνονταν ως φαγητό στους φτωχούς, τους φυλακισμένους, τους σκλάβους και τους υπηρέτες. Έτσι, απέκτησαν το προσωνύμιο “η πρωτεΐνη του φτωχού”.

Λέγεται, χωρίς να είναι απόλυτα εξακριβωμένο, πως κρατούμενοι δυσφόρησαν τόσο έντονα από τη συνεχή κατανάλωση αστακών, ώστε κατάφεραν να περάσει νομοθεσία, βάσει της οποίας θα τους σερβίρονταν αστακοί μόνο δύο φορές την εβδομάδα.

Ο σιδηρόδρομος άλλαξε τη “μοίρα” του αστακού

Η ανάπτυξη του σιδηροδρόμου, κατά τον 19ο αιώνα, φαίνεται πως διαδραμάτισε καίριο ρόλο στη μετατροπή του αστακού από περιθωριακό σε εξεζητημένο φαγητό.

Οι υπεύθυνοι των συγκοινωνιών συνειδητοποίησαν πως όσοι δεν ζούσαν κοντά στις ακτές της Αμερικής δεν γνώριζαν τι εστί αστακός. Άρχισαν, λοιπόν, να τον σερβίρουν ως είδος πολυτελείας στους επιβάτες των τρένων και, σύντομα, ο αστακός κατέστη ένα εξαιρετικά δημοφιλές προϊόν.

Οι υψηλότερες τάξεις στη Νέα Υόρκη και τη Βοστώνη ζητούσαν όλο και περισσότερο αστακούς. Έτσι, λόγω της υψηλής ζήτησης, ο πληθυσμός τους ελαττώθηκε και η τιμή του είδους αναμενόμενα αυξήθηκε.

Η κονσερβοποίηση, σε συνδυασμό με το μάρκετινγκ, κατέστησαν το υδρόβιο αυτό πλάσμα σύμβολο πλούτου και καλής ζωής.

“Όταν οι αστακοί ήταν άφθονοι, πολλοί κάτοικοι που έμεναν κοντά στις ακτές τούς περιφρονούσαν. Αλλά η δημοτικότητά τους στους πλούσιους αστούς πελάτες εστιατορίων οδήγησε τα αποθέματα στον εκμηδενισμό“, σύμφωνα με την Ελίζαμπεθ Τάουνσεντ, συγγραφέα του βιβλίου “Lobster: A Global History“.

Γιατί ο αστακός μαγειρεύεται ζωντανός

Αυτό συμβαίνει, επειδή το κρέας του αστακού χαλάει πολύ γρήγορα. Αν περάσει μεγάλο χρονικό διάστημα από τη στιγμή της θανάτωσής του, τα βακτήρια που βρίσκονται στη σάρκα του θα αναπαραχθούν ταχύτατα.

Προκειμένου, λοιπόν, να αποφευχθούν τροφικές δηλητηριάσεις, έχει καθιερωθεί το βράσιμο ζωντανού αστακού ως η πιο ενδεδειγμένη και ασφαλής μέθοδος μαγειρέματος.

Για να καταλάβει κανείς αν ο αστακός του μαγειρεύτηκε ζωντανός ή νεκρός, αρκεί να παρατηρήσει την ουρά του. Αν είναι τυλιγμένη, τότε μαγειρεύτηκε ζωντανός. Αν όχι, μαγειρεύτηκε αφού πρώτα θανατώθηκε.

Πόσο βάναυση είναι η πρακτική αυτή

Πολλοί πιστεύουν ότι η απουσία κεντρικού νευρικού συστήματος στους αστάκους συνεπάγεται μη αντίληψη του πόνου. Ωστόσο, αρκετοί επιστήμονες υποστηρίζουν, βάσει ερευνών, ότι οι αστακοί, όπως και άλλα καρκινοειδή, αισθάνονται πράγματι πόνο.

“Ο αστακός δεν έχει αυτόνομο νευρικό σύστημα που τον θέτει σε κατάσταση σοκ όταν τον βλάπτουν. Όμως, πιθανόν αισθάνεται ότι κόβεται. Νομίζω ότι ο αστακός έχει μια μεγάλη αίσθηση πόνου κατά το μαγείρεμα“, σύμφωνα με τον Τζάρεν Χόρσλι, ζωολόγο με εξειδίκευση στα καρκινοειδή.

Η ουρά που συσπάται και οι απότομες κινήσεις του αστακού μέσα στο καυτό νερό της κατσαρόλας θεωρούνται αν όχι ένδειξη πόνου οπωσδήποτε αντανακλαστικό διαφυγής.

“Είναι δίκαιο να πούμε ότι οι αστακοί δεν έχουν επίγνωση όπως οι άνθρωποι, αλλά αντιδρούν στη βλάβη των ιστών τους, τόσο σωματικά όσο και ορμονικά. Επομένως, είναι προφανώς ικανοί να ανιχνεύσουν τον πόνο σε κάποιο επίπεδο“, καταλήγουν ερευνητές του Πανεπιστημίου του Μέιν.

Εξίσου αμφιλεγόμενη πρακτική είναι η τοποθέτηση των αστακών σε πάγο ή παγωμένο νερό για να διατηρηθούν πριν το μαγείρεμα.

“Ένα έμβιο ον που θα ήθελε να ξεφύγει από το επώδυνο αυτό βίωμα”

Ακτιβιστές υπέρ των δικαιωμάτων των ζώων υποστηρίζουν ότι οι άνθρωποι θα έφριτταν, αν κάτι αντίστοιχο με τους αστακούς γινόταν με τα γουρούνια, τα κοτόπουλα και άλλα ζώα που καταναλώνονται μαζικά.

Το 2004, ο Αμερικανός συγγραφέας, Ντέιβιντ Φόστερ Γουάλας παρευρέθηκε σε ένα Φεστιβάλ Αστακών στην παραθαλάσσια πολιτεία Μέιν. Κατέγραψε τις εμπειρίες του σε ένα δοκίμιο με τίτλο “Consider the Lobster“. Μεταξύ άλλων ανέφερε:

“Στεκόμενος κανείς μπροστά από την κατσαρόλα, είναι δύσκολο να αρνηθεί με οποιονδήποτε τρόπο ότι αυτό είναι ένα έμβιο ον που βιώνει τον πόνο και θα ήθελε να ξεφύγει από το επώδυνο αυτό βίωμα“.

Στην Ελβετία, τη Νορβηγία και τη Νέα Ζηλανδία, η πρακτική του βρασίματος ζωντανού αστακού έχει απαγορευτεί. Οι αστακοί πρέπει πρώτα να αναισθητοποιούνται πριν μαγειρευτούν.

Πηγή κεντρικής φωτογραφίας: PxHere