Ο αρχικός ρόλος του “Συνηγόρου του Διαβόλου” ήταν να ξεσκεπάζει υποψηφίους αγίους που ήταν απατεώνες. Τι σημαίνει σήμερα

του συνεργάτη ιστορικού Κωνσταντίνου Λαγού

Η έκφραση «κάνει τον Συνήγορο ή τον Δικηγόρο του Διαβόλου» χρησιμοποιείται για κάποιο που υπερασπίζεται μια θέση με την οποία δεν συμφωνεί ο ίδιος και ουσιαστικά μεταβάλλεται σε υπερασπιστή της άλλης πλευράς.

Ο όρος έχει την απαρχή της στη διαδικασία αγιοποίησης προσώπων μέσα στους κόλπους της καθολικής εκκλησίας.

“Συνήγορος του Διαβόλου”

Το 1587 ο Πάπας Σίξτος Ε΄ εισήγαγε στο Βατικανό τον «Συνήγορο του Διαβόλου» (advocatus diaboli) ή «Υποστηρικτή της Πίστεως» (promotor fidei). Τον επίσημο τίτλο έφερε ένα ανώτερο στέλεχός της εκκλησίας που διέθετε θεολογικές και νομικές γνώσεις.

Αποστολή του ήταν να εντοπίσει τυχόν ελαττώματα του χαρακτήρα ή κάποια παραπλανητική περιγραφή των αποδεικτικών στοιχείων που θα ακύρωναν την υποψηφιότητα κάποιου προσώπου για αγιοποίηση.

Ρόλος του «Συνηγόρου του Διαβόλου» ήταν να έχει μια σκεπτικιστική άποψη για τον χαρακτήρα του υποψηφίου αγίου ή αγίας και να φέρνει στο φως στοιχεία που θα απέκλειαν την αγιοποίησή τους. Έτσι ήταν υπεύθυνος για να αποδείξει ότι κάποιος υποψήφιος ήταν απατεώνας.

Αν και το αξίωμα επίσημα εισήχθη στην καθολική εκκλησία το 1587, πρώτη αναφορά σε αυτό απαντάται στα πρακτικά για την αγιοποίηση του Αγίου Λαυρεντίου Ιουστινιανού υπό τον Πάπα Λέοντα Ι’ (1513–1521). Αυτό δείχνει ότι πρόκειται για μία παράδοση του Μεσαίωνα.

“Συνήγορος του Θεού”

Στη διαδικασία αγιοποίησης, ο «Συνήγορος του Διαβόλου» αντιπαρατασσόταν με τον «Συνήγορο του Θεού» (advocatus Dei), που ήταν γνωστός και ως «Υποστηρικτής της Αιτίας». Αποστολή του δεύτερου ήταν να υποστηρίξει με επιχειρήματα υπέρ της αγιοποίησης κάποιου υποψηφίου.

Το 1983, ο Πάπας Ιωάννης Παύλος Β’ μείωσε την εξουσία και άλλαξε τον ρόλο του «Συνηγόρου του Διαβόλου». Σήμερα η αποστολή εκτελείται πλέον από τον «Προωθητή της Δικαιοσύνης» (promotor iustitiae), ο οποίος είναι υπεύθυνος για την εξέταση της ακρίβειας της έρευνας για την αγιότητα ενός υποψηφίου.

Συνήθως ο «Συνήγορος του Θεού» κέρδιζε τον «Συνήγορο του Διαβόλου» και επικυρωνόταν η αγιοποίηση του υποψηφίου. Σε μεγάλο βαθμό αυτό οφειλόταν στο γεγονός ότι ο «Συνήγορος του Διαβόλου» αναλάμβανε το ρόλο αυτό για τυπικούς λόγους και όχι γιατί διαφωνούσε πραγματικά με την αγιοποίηση.

Αυτό είναι κάτι που σήμερα ακόμη και το Βατικανό λαμβάνει υπόψη του.

Μητέρα Τερέζα

Έτσι για την αγιοποίηση κάποιου υποψηφίου επιτρέπεται να καταθέσει εναντίον αυτής και άτομα που διαφωνούν συνειδητά με την αγιοποίηση. Το πιο γνωστό παράδειγμα ήταν η κατάθεση το 2003 του Βρετανού συγγραφέα Κρίστοφερ Χίτσενς στις ακροάσεις που έγιναν στο Βατικανό για την αγιοποίηση της Μητέρας Τερέζας.

Ο Χίτσενς ήταν σφοδρός πολέμιός της και επιχειρηματολόγησε εναντίον της αγιοποίησής της.

Στην περίπτωση της Μητέρας Τερέζας, ο Χίτσενς συνειδητά έκανε τον «Συνήγορο του Διαβόλου»!

Σήμερα με τον όρο «κάνει τον συνήγορο ή δικηγόρο του Διαβόλου» περιγράφεται μια κατάσταση όπου κάποιος παίρνει μια θέση με την οποία δεν συμφωνεί απαραίτητα ή μια εναλλακτική θέση από τον αποδεκτό κανόνα. Αυτό το κάνει προκειμένου να συμβάλει σε μία συζήτηση.

Αν και η έκφραση προέκυψε σχεδόν δύο χιλιετίες μετά από τον Σωκράτη, η τακτική της ήταν μία από τις συνηθισμένες του. Έτσι σήμερα θεωρείται μια μορφή της σωκρατικής μεθόδου.

Πηγή αρχικής εικόνας: vectorstock