Ο αποκεφαλισμός του Αλή Πασά στο νησάκι των Ιωαννίνων. Γιατί ήρθε σε ρήξη με τον Σουλτάνο και ποιοι τον πρόδωσαν. Τι απέγινε ο Χουρσίτ πασάς που τον εξόντωσε

Το 1812 -1814 γκρίζα σύννεφα άρχισαν να εμφανίζονται στη σχέση του Αλή Πασά με την Υψηλή Πύλη. Εκείνη την περίοδο ο Σουλτάνος άρχισε να αυξάνει τις απαιτήσεις του, κυρίως σε οικονομικό επίπεδο, προς τον Αλή Πασά.

Οι σχέσεις του Αλή Πασά ποτέ δεν ήταν σε άριστο επίπεδο με την Υψηλή Πύλη, με το Σουλτάνο να δυσανασχετεί από τον τρόπο που ανέλαβε το πασαλίκι των Ιωαννίνων. Παράλληλα διαφωνίες υπήρχαν και για τις εκστρατείες. Ο Αλή προσπάθησε να αποφύγει με κάθε τρόπο τη συμμετοχή του σε αυτές. Ωστόσο αναγκάστηκε να συμμετάσχει, έστω και σε περιορισμένο βαθμό σε κάποιες από αυτές. Την ίδια στιγμή η επιρροή του στη Κωνσταντινούπολη άρχισε να μειώνεται αισθητά και είχε αποκτήσει ένα θανάσιμο εχθρό. Ο Χαλέτ εφέντης άρχισε να βάζει λόγια στον Σουλτάνο ότι ο Αλή Πασάς είναι παράγοντας αποσταθεροποίησης τόσο στην Ήπειρο, όσο και για όλη την Οθωμανική αυτοκρατορία. Έτσι έπρεπε να εξοντωθεί.

Η εξαγορά της Πάργας 

Αυτό που εξόργισε τον Σουλτάνο ήταν η αγορά από την πλευρά του Αλή Πασά της περιοχής της Πάργας που βρισκόταν -όπως και τα επτάνησα- υπό αγγλική κυριαρχία. Ο Αλή Πασάς πίστευε ότι τα έξοδα της συναλλαγής θα δίνονταν από τη Πύλη, αλλά η πόλη ήταν ασήμαντη για τον Σουλτάνο που αρνήθηκε να προσφέρει οποιαδήποτε οικονομική βοήθεια. Η εξαγορά της πόλης τελικά έγινε με αντάλλαγμα 150.000 λίρες που συγκέντρωσε ο Αλή Πασάς με εράνους και φορολογία στο πασαλίκι του.  Αυτό επιδείνωσε ακόμα περισσότερο τη σχέση του με την οθωμανική διοίκηση, καθώς θεωρήθηκε ως μια ακόμη αυθαίρετη και προκλητική ενέργεια του Αλή Πασά.

Μετά την πώληση της πόλης περίπου 4.000 Παργινοί αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν την πατρίδα τους και να γίνουν πρόσφυγες στα Επτάνησα. Φεύγοντας πήραν μαζί τους σάκους με χώμα της πατρώας γης και έκαψαν τα οστά των προγόνων τους για να μη βεβηλωθούν.

Η αντιπαλότητα με τον Ισμαήλ Πασόμπεη

Ο Αλή Πασάς είχε ανοιχτή αντιπαλότητα με τον Ισμαήλ Πασόμπεη. Επρόκειτο για έναν εξισλαμισμένο Γιαννιώτη, τον οποίο καταδίωξε με ιδιαίτερο πείσμα. Η μανία του Αλή Πασά να εξοντώσει τον πρώην αξιωματούχο του, έφτασε μέχρι το παλάτι του Σουλτάνου. Ο Αλή Πασάς έστειλε ανθρώπους του στη Κωνσταντινούπολη για να τον δολοφονήσουν, χωρίς όμως επιτυχία. Το γεγονός αυτό ξεχείλισε την οργή του Σουλτάνου που τον κήρυξε φερμανλή, δηλαδή αποστάτη και προδότη. Η Υψηλή Πύλη έδωσε διορία 40 ημερών στον Αλή Πασά να παρουσιαστεί στο Σουλτάνο για να απολογηθεί. Ο Αλή Πασάς καταλαβαίνοντας τι τον περιμένει, αρνήθηκε τη συγκεκριμένη πρόσκληση.

Η εκστρατεία του Χουρσίτ Πασά 

Ο Σουλτάνος βλέποντας την ανυπακοή του Αλή, έθεσε σε εφαρμογή το σχέδιο εξόντωσης του. Αρχικά το ανέθεσε στον Ισμαήλ Πασόμπεη, ο οποίος το φθινόπωρο του 1820 πολιόρκησε τα Γιάννενα, αλλά δεν κατάφερε να εξουδετερώσει τον Αλή. Τότε, ο Σουλτάνος διέταξε τον διοικητή της Πελοποννήσου, Χουρσίτ-πασά, που είχε πειθαρχημένο στρατό να κινηθεί εναντίον του.  Ο Αλή Πασάς είχε από το 1815 αρχίσει προετοιμασίες για μια ενδεχόμενη επίθεση. Συγκεκριμένα είχε κτίσει 15 κάστρα, σε όλη την περιοχή ελέγχου του, από τη Ναύπακτο μέχρι το Μπεράτι.

Το Μάρτιο του 1821, λίγο πριν από την έναρξη της ελληνικής επανάστασης, ο Χουρσίτ εκστρατεύει κατά των Ιωαννίνων με 60.000 άντρες. Ξεκινά την πολιορκία της πόλης τον Ιούλιο του 1821. Για 18 ολόκληρους μήνες τα στράτευματά του θα παραμείνουν καθηλωμένα στην Ήπειρο. Αυτό έδωσε την ευκαιρία στην Φιλική Εταιρεία να κηρύξει την ελληνική επανάσταση, στην Πελοπόννησο.

Η προδοσία από τους έμπιστους συνεργάτες του

Το τέλος του Αλή Πασά άρχισε να προδιαγράφεται όταν άρχισαν να τον εγκαταλείπουν οι έμπιστοι συνεργάτες του, με πρώτον από όλους τον Ομέρ Βρυώνη. Ο Ομέρ Βρυώνης ήταν διοικητής της αφρόκρεμας του στρατού του Αλή Πασά και ο πρώτος με τον οποίο ήρθε σε επαφή ο Χουρσίτ Πασάς. Ο Χουρσίτ κατάφερε να τον εξαγοράσει και να τον πάρει με το μέρος του. Παράλληλα με την έναρξη της πολιορκίας του Σουλίου, λόγω της κήρυξης της ελληνικής επανάστασης, τον Αλή Πασά άρχισαν να τον εγκαταλείπουν και οι Έλληνες οπλαρχηγοί.

Το τέλος του Αλή Πασά

Το Ιούλιο του 1822 ο Αλή κλείνεται με 400 πιστούς του άντρες στο κάστρο των Ιωαννίνων. Εκείνο το διάστημα παίζει το τελευταίο του χαρτί καθώς δηλώνει στον Σουλτάνο ότι γνωρίζει ποια είναι τα μέλη της Φιλικής Εταιρείας και θα μπορούσε να τα αποκαλύψει μαζί με τα συνθηματικά. Παρόλα αυτά ο Σουλτάνος δεν τον πιστεύει. Σύμφωνα όμως με τους ιστορικούς σήμερα, ο Αλή Πασάς γνώριζε τα μέλη της μυστικής ελληνικής οργάνωσης.

Ο Χουρσίτ πασάς βλέποντας ότι η πολιορκία διαρκεί πολύ, και ότι οι Έλληνες που έχουν επαναστατήσει στη Πελοπόννησο άρχισαν να μετράνε επιτυχίες αποφασίζει να δώσει ένα τέλος στη πολιορκία των Ιωαννίνων. Απευθύνθηκε στο Αλή με δόλο, λέγοντάς του ότι θα μεσολαβήσει στο Σουλτάνο, για να του δοθεί αμνηστία. Αμέσως έγινε ανακωχή και ο Αλή Πασάς αποτραβήχτηκε στο νησάκι των Ιωαννίνων, στο μοναστήρι του Αγίου Παντελεήμονα. Εκεί κατέφυγε περιμένοντας το φιρμάνι της αθώωσης. Μέρος της συμφωνίας ήταν ότι ο Αλή μετά την συγχώρεση, θα παρέδιδε όλο το θησαυρό του στον Σουλτάνο.

Το φιρμάνι ήρθε ενάμιση μήνα μετά και όχι μόνο δεν αθώωνε τον Αλή Πασά αλλά υπέγραφε και την καταδίκη του. Τότε έγινε απόβαση των Τούρκων στο νησί. Ο Κιοσέ Μεχμέτ που ήταν ο επικεφαλής των στρατευμάτων του Χουρσίτ, παραδίδει το καταδικαστικό έγγραφο στον Αλή. Μόλις το διαβάζει γίνεται έξαλλος και τον πυροβολεί χωρίς όμως να τον πετύχει. Τότε ο Καφτάν-αγάς, σκληρός πολεμιστής και επιτελάρχης του Χουρσίτ, τράβηξε τη σπάθα του για να σκοτώσει τον Αλή. Αστόχησε, αλλά τον τραυμάτισε στο χέρι. Λίγο αργότερα, πέφτει νεκρός από τις σφαίρες ταμπουρωμένων πολεμιστών. Αμέσως τράβηξαν τον Αλή μέσα και επακολούθησε συμπλοκή. Ακούγοντας τα βογκητά από τον όροφο, κάποιος πυροβόλησε από το υπόγειο προς τα πάνω. Μια σφαίρα τον χτύπησε στην κοιλιακή χώρα.

Η εντολή του να σφάξουν τη Βασιλική

Ο Αλή Πασάς πριν ξεψυχήσει έδωσε εντολή στο πιστό του συνεργάτη Θανάση Βάγια, να σφάξει τη γυναίκα του τη Βασιλική. Ο Βάγιας όμως τον παράκουσε και έτσι ίδιος και η όμορφη Βασιλική πιάστηκαν αιχμάλωτοι και στάλθηκαν στο Σουλτάνο. Οι στρατιώτες του Κιοσέ Μεχμέτ έσυραν τον Αλή Πασά και τον αποκεφάλισαν. Το κεφάλι του ταριχεύτηκε και μεταφέρθηκε στο Σουλτάνο. Το εξέθεσαν για ένα περίπου μήνα και μετά το έθαψαν μαζί με τα άλλα κεφάλια των παιδιών και εγγονιών του, στην Πόλη. Το σώμα του, θάφτηκε στο εσωτερικό φρούριο των Ιωαννίνων.

Το τέλος του Χουρσίτ

Ο Χουρσίτ πασάς που εξόντωσε την μεγαλύτερη απειλή για τον Σουλτάνο και απέκτησε μεγάλη στρατιωτική δύναμη κατηγορήθηκε στη συνέχεια ότι οικειοποιήθηκε μεγάλο μέρος της περιουσίας του Αλή Πασά. Παρα το γεγονός ότι έστειλε στην Κωνσταντινούπολη 40.000.000 γρόσια από τα θησαυροφυλάκια των ιωαννίνων, η Πύλη εκτίμησε ότι η περιουσία του Αλή ξεπερνούσε τα 500.000.000 γρόσια και ζήτησε λεπτομερή λογοδοσία. Ο στρατάρχης θίχτηκε από τη σουλτανική παραγγελία και δεν απάντησε. Έτσι καταγγέλθηκε ως καταχραστής του δημόσιου θησαυρού και του αφαιρέθηκε η αρχηγία της εκστρατείας στην Πελοπόννησο. Ο Χουρσίτ διατάχθηκε να παραμείνει στη Λάρισα και να φροντίζει την τροφοδοσία του στρατού του Δράμαλη. Όταν στη συνέχεια πληροφορήθηκε ότι επίκειται η εξόντωσή του, αυτοκτόνησε με δηλητήριο. Κηδεύτηκε μεγαλοπρεπώς και ετάφη κοντά στη γέφυρα του Πηνειού. Τρεις μέρες αργότερα έφθασε ο δήμιος της Πύλης και έδωσε εντολή να τον ξεθάψουν. Του έκοψαν το κεφάλι και το μετέφεραν στην Κωνσταντινούπολη.

Η αρχική εικόνα προέρχεται από τον εντυπωσιακό πίνακα που εκτίθεται στο Μουσείο Αλή Πασά και Eπαναστατικής περιόδου στο νησάκι των Ιωαννίνων. Τηλ: +30 26510 81791 & +30 697 2904666

Διαβάστε επίσης στην ΜτΧ: Η ζωή στο χαρέμι. Υπήρχε αυστηρή ιεραρχία, εκπαίδευση και ίντριγκες. Γιατί ορισμένες κοπέλες τις έστελναν οι γονείς τους, κάπνιζαν όπιο και είχαν ομοφυλοφιλικές σχέσεις