Ο αντισυμβατικός επαναστάτης της Θεσσαλίας που έγινε βουλευτής και κατήγγειλε τους πολιτικούς. Τι ανέφερε στην διαθήκη του

του συνεργάτη μας, ιστορικού ερευνητή Στέφανου Μίλεση

Ο Ανδρέας Πεταλάς υπήρξε από τους πρωτεργάτες της Θεσσαλικής επανάστασης του 1878. Η επανάσταση αυτή οδήγησε το 1881 στην προσάρτησή της στην ελληνική επικράτεια.

Οι Οθωμανοί όμως ανακατέλαβαν την Θεσσαλία μετά την υποχώρηση του ελληνικού στρατού το 1897. Με τη  Συνθήκη της Κωνσταντινούπολης του ίδιου έτους που ακολούθησε, η Ελλάδα αναγκάστηκε να δώσει μερικές περιοχές και να πληρώσει στους Τούρκους βαριές αποζημιώσεις.

Ο Πεταλάς μετά την δυσμενή εξέλιξη παρέμεινε στον Βόλο για να προσφέρει συνδρομή στους Θεσσαλούς. Γρήγορα οι Τούρκοι εξέδωσαν ένταλμα σύλληψής του και αναγκάστηκε να επιβιβαστεί σε γαλλικό πλοίο για τον Πειραιά.

Η «αφροσύνη» να γίνει βουλευτής

Ένα χρόνο αργότερα επέστρεψε στην Λάρισα. Το 1899 Οι ίδιοι οι φίλοι του ήταν που τον έπεισαν να γίνει βουλευτής και να ασχοληθεί με την πολιτική. Ο Πεταλάς ουδέποτε συμπάθησε την πολιτική με τον τρόπο που εφαρμοζόταν στην Ελλάδα και όταν εξελέγη βουλευτής το μετάνιωσε αμέσως.

Το θεώρησε «αφροσύνη» και επαναλάμβανε πως αυτή ήταν η μεγαλύτερη που είχε διαπράξει στη ζωή του.

Μετρούσε το χρόνο της θητείας του και αδημονούσε να φτάσει στο τέλος της. Θεωρούσε πως για να είναι κάποιος άριστος στην πολιτική έπρεπε να είναι ψεύτης και διπρόσωπος. Άκουγε τις ρητορείες των διαφόρων πολιτικών που μιλούσαν για πόλεμο, χωρίς να έχουν ουδέποτε συμμετάσχει σε μάχη.

Καθόταν στα τελευταία έδρανα της Βουλής (στα ορεινά) και δεν μιλούσε. Όταν αποφάσιζε να πει κάτι, προκαλούσε ταραχή στην αίθουσα καθώς στηλίτευε τη στάση των επαγγελματιών της πολιτικής. Όσοι τον γνώριζαν τον χαρακτήριζαν «απόκοσμο». Όταν τελείωσε τη θητεία του δεν ασχολήθηκε ποτέ ξανά με την πολιτική.

Η απόφασή του να ζήσει μακριά από τον κόσμο

Για αρκετά χρόνια της ζωής του άσκησε δικηγορία σε Πάτρα, Λάρισα, αλλά και στη Ρουμανία!

Στην διαθήκη που συνέταξε είχε ως κεντρικό θέμα της την αποστροφή που ένιωθε για τον κόσμο. Έγραψε επίσης πως είχε μελετήσει τους ανθρώπους. Τους είχε ψυχολογήσει για αυτό και δεν τους ήθελε.

Ζούσε ολομόναχος στο πατρικό του σπίτι στην Λάρισα, με μόνη συντροφιά τα βιβλία, τα χειρόγραφα και τις εικόνες παλιών αγαπημένων συντρόφων του αγώνα.

Η πιστή υπηρέτριά του η κυρά Μαρία

Δεν νυμφεύθηκε ποτέ και το μόνο πρόσωπο για το οποίο έτρεφε συμπόνοια ήταν για την ηλικιωμένη κυρία που τον φρόντιζε. Μονάχα εκείνη σεβόταν για αυτό και την προέβλεψε στην διαθήκη του, την κυρά Μαρία.

Η διαθήκη του Ανδρέα Πεταλά

Η διαθήκη του Ανδρέα Πεταλά δεν είναι ένα τυπικό έγγραφο από εκείνα που συνηθίζεται να συντάσσονται. Αποτυπώνει τον χαρακτήρα του αλλά και τις απόψεις του για τη ζωή. Έγραψε σε αυτήν (ελεύθερη απόδοση):

«Στην περίπτωση που θα πεθάνω αιφνίδια, διότι έχω την πεποίθηση ότι έτσι θα πεθάνω, αλλά και το επιθυμώ, η κύρια και τελευταία θέλησή μου είναι να μη γίνει καμιά σφράγιση της οικίας μου, ούτε κάποια απογραφή.

Τα πάντα εντός της οικίας μου, σκεύη, έπιπλα, ενδύματα -εκτός από τις εικόνες των γονιών και των αδελφών μου- ανήκουν στην υπηρέτριά μου, στην Μαρία, η οποία επί 11 ολόκληρα χρόνια με σπάνια αφοσίωση, που δεν τη συναντούμε σήμερα μεταξύ ούτε του πιο έντιμου κόσμου, με υπηρέτησε. Οτιδήποτε σήμερα έχω, το οφείλω σε αυτήν και τη ζωή μου ακόμα, με τις θυσίες που έκανε κατά την διάρκεια του άτιμου πολέμου με την Τουρκία και που κατάφερε να διασώσει τα πάντα. Εύγε στην αρετή!….

Επιθυμώ να ταφώ με ένα απλό παπά, να μη γίνει καμία επίσημη εκφορά. Ούτε άνθη, ούτε λόγοι και κανένας να μη συνοδεύσει την εκφορά μου, εκτός από τους αδελφούς μου, τα ανίψια μου και την Μαρία. Διότι το ανόητο γένος των ανθρώπων, το οποίο σε όλη τη ζωή μου σιχαινόμουν για την υποκρισία και τη ψευτιά του, θα το αισθάνομαι σαν ένα βάρος να πιέζει το σώμα μου. Αν περισσεύει κάτι από την εκκαθάριση της περιουσίας, να δοθεί ως κληροδότημα στο Δρομοκαΐτειο…

Ω τι απαίσιο βάρος για όποιον θέλει να πολιτευτεί έντιμα και ενσυνείδητα. Ποια ταπείνωση και ποιος εξευτελισμός χαρακτήρα. Τα χειρόγραφά μου και τα ποιήματά μου ας τα μαζέψει κληρονόμος και όσα εγκρίνει να τα τυπώσει. Αυτά γράφω, με ησυχία και γαλήνη ψυχής, ώρα 9 μ.μ.

Κανέναν δεν αδίκησα στη ζωή μου, για αυτό και μόνο από τον Θεό ζητώ συγχώρεση για τα παραπτώματά μου στη γη. Όσους με αδίκησαν, ο Θεός κρίνει, εγώ συγχωρώ. Οποτεδήποτε κι αν έρθει ο θάνατος, καλώς να έρθει.

Λάρισα 10 Φεβρουαρίου 1900

Ανδρέας Πεταλάς» 

Η ελπίδα του Πεταλά ο θάνατός του να είναι αιφνίδιος πραγματοποιήθηκε. Πέθανε ξαφνικά στις 8 Απριλίου 1903 στην Λάρισα.

(Πηγή: Περιοδικό “Μπουκέτο”, Ανδρέας Πεταλάς η ζωή του και η διαθήκη του, τεύχος 23ης Ιουλίου 1933. Τομ. 10, αριθ. 490)