Ο άγγλος πρέσβης που ταπείνωσε τον Χ. Τρικούπη και την ελληνική χωροφυλακή στην πλατεία Συντάγματος. “Επεισόδιο Νίκολσον”, μια ιστορία εθνικής ντροπής και ακραίας βρετανικής αλαζονείας

Μια από τις πιο μαύρες σελίδες στην ιστορία της ελληνικής χωροφυλακής γράφτηκε στις 4 Ιανουαρίου του 1885, μόλις λίγα χρόνια μετά από την ίδρυσή της.

Η δυναμική και προκλητική συμπεριφορά του άγγλου πρέσβη, Άρθουρ Νίκολσον, ανάγκασε δύο ενωμοτίες πεζών και έφιππων, να συγκεντρωθούν στο Σύνταγμα για να του ζητήσουν συγνώμη. Την απόφαση που είχε υποχρεωθεί να λάβει ο πρωθυπουργός Χαρίλαος Τρικούπης, κάνοντας τις εφημερίδες να γράφουν για «δουλική συμπεριφορά, εθνικό εξευτελισμό και αγγλοκρατία». Δυστυχώς είχαν δίκιο, αλλά και ο Τρικούπης δεν είχε σχεδόν κανένα περιθώριο ελιγμού.

Αιτία για τις παράλογες απαιτήσεις του άγγλου αξιωματούχου, ήταν ένα περιστατικό που είχε συμβεί λίγες ημέρες πριν, στον λόφο του Λυκαβηττού.

Ο Άρθουρ Νίκολσον, μαζί με τη σύζυγό του, είχαν πάει περίπατο στον λόφο. Στην περιοχή περιπολούσαν τρεις χωροφύλακες, που πρόσεχαν τη δεντροφύτευση που είχε προηγηθεί. Μόλις είδαν το ζευγάρι των ξένων επισκεπτών, με φωνές και νοήματα τους ειδοποιούσαν ότι έπρεπε να διαλέξουν άλλο μονοπάτι για τη βόλτα τους. Λέγεται ότι τότε οι χωροφύλακες  τους φώναξαν «δεν περνάς σου λέω ουρέ ζαγάρ’ …»

Οι Άγγλοι δεν καταλάβαιναν τι τους έλεγαν. Ένας από τους χωροφύλακες, ο Λουκάς Καλπούζος, αποφάσισε να πάρει την κατάσταση στα χέρια του. Τους απώθησε βίαια, χτύπησε τον πρέσβη με το ραβδί του και όταν τράπηκαν σε φυγή, τους πέταξε πέτρες. Ο πρέσβης Νίκολσον έγινε έξαλλος.

Χωρίς να λάβει υπ’ όψιν του το πρωτόκολλο, παρέκαμψε τον υπουργό Εξωτερικών και ζήτησε συνάντηση με τον πρωθυπουργό Χαρίλαο Τρικούπη.

Με την έκθεση που είχε συντάξει ανά χείρας, πήγε στο ραντεβού και απαίτησε την απόλυση του χωροφύλακα Καλπούζου.

Ο Πρωθυπουργός εκδήλωσε τη συμπάθειά του στον Νίκολσον και διαβεβαίωσε ότι θα τον ικανοποιούσε όσο πιο άμεσα μπορούσε. Άμεσα διεξήχθη υπηρεσιακή έρευνα και  εντοπίστηκε ο θερμόαιμος Καλπούζος, μετά από αναγνώριση του πρέσβη.

Ο χωροφύλακας συνελήφθη και την επόμενη ημέρα απολύθηκε, όπως ήταν η απαίτηση του πρέσβη.

Ο αλαζονικός άγγλος πρέσβης απειλεί και απαιτεί

Ωστόσο, η ιστορία είχε μια ανατροπή. Μέλη της κυβέρνησης, υπό τον Τρικούπη, μετέβησαν με καθυστέρηση στην οικία του άγγλου διπλωμάτη, όπου ο πρωθυπουργός παρέθεσε τα γεγονότα όπως τα διηγήθηκε ο Καλπούζος, ο οποίος αναιρούσε πλήρως τα λεγόμενα του Νίκολσον. Ο διπλωμάτης, ακούγοντας τον Τρικούπη να τον αμφισβητεί, εξοργίστηκε ακόμη περισσότερο, θεωρώντας ότι η κυβέρνηση τον χλεύαζε.

Έτσι, ζήτησε μια ακόμη τιμωρία του οργάνου. Απαίτησε η διαταγή απόλυσης του Καλπούζου, να διαβαστεί στο σώμα της χωροφυλακής από τον διοικητή, ταγματάρχη Στεφάνου. Η διαταγή απόλυσης όμως, που είχε γραφτεί από τον ίδιο τον πρωθυπουργό, στο αιτιολογικό της καταλόγιζε ευθύνες και στον άγγλο πρέσβη.

Και πάλι όμως, ο αλαζονικός Νίκολσον δεν ικανοποιήθηκε και άρχισε να απειλεί θεούς και δαίμονες.

Απείλησε πλέον ότι η Αγγλία θα ασχολούνταν πιο δυναμικά με το θέμα του και θα είχε δυσάρεστες επιπτώσεις για τους Έλληνες.

Μετά τις απειλές, απαίτησε την παρουσία ολόκληρου του σώματος της χωροφυλακής «παρατεταγμένου εν μεγάλη στολή» στην πλατεία Συντάγματος για να παρουσιάσουν όπλα. Ζητούσε επίσης τη στιγμή της παρουσίασης όπλων, να παιανίζει η μπάντα τον Εθνικό Ύμνο της Αγγλίας.

Ο εξευτελισμός

Ο Τρικούπης ικανοποίησε και αυτό το αίτημα του άγγλου πρέσβη, βάζοντας τη Χωροφυλακή σε μια εξευτελιστική διαδικασία.

Προσπάθησε μάλιστα από το βήμα της Βουλής να δώσει τέλος στο επεισόδιο, λέγοντας ότι έπρεπε να σταματήσει η σχετική συζήτηση, καθώς βλάπτονταν τα εθνικά συμφέροντα. Ωστόσο, όλοι εισέπραξαν την απαξίωση και τον εθνικό εξευτελισμό.

Η αξιοπιστία της κυβέρνησης επλήγη ανεπανόρθωτα και ο λαός αισθάνθηκε την ταπείνωση.

Οι Άγγλοι όμως δεν είχαν κανένα πρόβλημα να εξευτελίσουν την κυβέρνηση.

Στις επικείμενες εκλογές ο Τρικούπης έχασε. Προφανώς ο σημαντικότερος λόγος ήταν η πτώχευση, αλλά και το επεισόδιο Νίκολσον έδειξε ότι μια οικονομικά και πολιτικά αδύναμη χώρα δεν έχει τον σεβασμό κανενός. Ο Νίκολσον στην πραγματικότητα ήταν ένας ασήμαντος διπλωμάτης που ήξερε να φοβίζει την ήδη αδύναμη χώρα, χωρίς να είναι καν βέβαιος ότι η δική του κυβέρνηση θα ικανοποιούσε τις υπερβολικές απαιτήσεις του.

Κακά τα ψέμματα, αν ο Νίκολσον ήθελε, μπορούσε να βάλει τη χωροφυλακή να κάνει και κυβιστήσεις, όπως αυτές που έκαναν οι πολιτικοί για να έχουν την εύνοια των μεγάλων δυνάμεων.

Ποιος θα τον σταματούσε;

Διαβάστε επίσης στη ΜτΧ: «Κάθε φορά που πλάγιαζα μαζί του, ένιωθα ότι πλάγιαζα με τον Ερμή». Η θυελλώδης σχέση του Ίωνα Δραγούμη με τη Μαρίκα Κοτοπούλη και η αφοσίωσή του στη «Μεγάλη Ιδέα»