O Αμερικανός χημικός που κατάπιε πλουτώνιο. Απέκτησε ραδιενεργή ανάσα και ούρα! Επιβίωσε άλλα 63 χρόνια!

του συνεργάτη ιστορικού Κωνσταντίνου Λαγού

Ο Αμερικανός χημικός Ντόναλντ Φράνσις Μαστίκ στη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου ήταν ένας από τους επιστήμονες που εργάζονταν στο «Πρόγραμμα Μανχάταν» που είχε σαν στόχο την κατασκευή της πρώτης ατομικής βόμβας.

Ο Μαστίκ κατά λάθος κατάπιε πλουτώνιο που προοριζόταν να μπει στην ατομική βόμβα. Για τα επόμενα τριάντα χρόνια τα ούρα του ήταν ραδιενεργά!

Περιέργως, όχι μόνο δεν πέθανε, αλλά μετά τον πόλεμο έκανε διδακτορικό στη φυσική, και είχε μία πολύ επιτυχημένη καριέρα στο δημόσιο και ιδιωτικό τομέα. Παντρεύτηκε, απέκτησε μία κόρη, και πέθανε σε ηλικία 87 ετών.

Πρόγραμμα Μανχάταν

Το 1942, ο 22χρόνος Ντόναλντ Μαστίκ αποφοίτησε από το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια στο Μπέρκλεϋ με πτυχίο χημείας με άριστα. Καθώς οι ΗΠΑ είχαν εισέλθει στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, ο Μαστίκ θέλησε να καταταγεί στον Αμερικανικό Στρατό για να πολεμήσει.

Όμως, ένας καθηγητής του θεώρησε ότι θα μπορούσε να αξιοποιήσει καλύτερα τις επιστημονικές του γνώσεις στο Πρόγραμμα Μανχάταν, που είχε στόχο την κατασκευή της πρώτης ατομικής βόμβας.

Ήταν το απόλυτα απόρρητο πρόγραμμα του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου και ο καθηγητής του Μαστίκ που συμμετείχε σε αυτό τον σύστησε στον διευθυντή του προγράμματος, Ρόμπερτ Όπενχάιμερ. Αυτός εντυπωσιάστηκε από το νεαρό πτυχιούχο και ειδικότερα για μία μελέτη που είχε κάνει με θέμα τον ραδιενεργό άνθρακα.

Ο ταλαντούχος νέος εντάχθηκε στο Πρόγραμμα Μανχάταν.

 «Πρόγραμμα Αλμπέρτα»

Ο Ντόναλτ Μαστίκ μετακόμισε στις αρχές του 1943 στο Λος Άλαμος, το κέντρο του προγράμματος. Εργάστηκε στο Τμήμα Χημείας και μελέτησε τις μυστηριώδεις χημικές ιδιότητες του πλουτωνίου, ενός συνθετικού στοιχείου που τότε ήταν διαθέσιμο μόνο σε μικροσκοπικές ποσότητες.

Αν και νέος, ήταν μέλος της ομάδας που σχεδίαζε το επιστημονικό πρόγραμμα του εργαστηρίου, μαζί με καταξιωμένους επιστήμονες και την κωδική ονομασία «Πρόγραμμα Αλμπέρτα».

Το ατύχημα

Την 1η Αυγούστου 1944, ο Μαστίκ δούλευε μ’ ένα φιαλίδιο που περιείχε 10 χιλιοστόγραμμα χλωριούχου πλουτωνίου διαλυμένο σε διάλυμα οξέος όταν το φιαλίδιο εξερράγη. Φαίνεται ότι αέρια είχαν συσσωρευτεί στο φιαλίδιο κατά τη διάρκεια της νύχτας, πιθανότατα μέσω της διάσπασης των μορίων του νερού λόγω της ακτινοβολίας άλφα από το πλουτώνιο.

Το πλουτώνιο που πετάχτηκε, βρήκε τον Μαστίκ στο πρόσωπο. Καθώς γεύτηκε κάτι οξύ στο στόμα του, κατάλαβε ότι είχε καταπιεί λίγο από το πλουτώνιο. Ειδοποιήθηκαν αμέσως οι γιατροί στο Λος Άλαμος. Ξεκίνησαν να τρίβουν το πρόσωπο του με σκληρές βούρτσες για να βγάλουν το πλουτώνιο και του έκαναν πλύση στομάχου.

Με τον τρόπο αυτό μπόρεσαν να ανακτήσουν περίπου το 90% του πλουτωνίου που είχε μπει στο σώμα του Μαστίκ. Ο λόγος γιατί οι γιατροί έκαναν υπεράνθρωπες προσπάθειες να βγάλουν όλο το πλουτώνιο από τον άτυχο χημικό δεν ήταν μόνο για να προσπαθήσουν να του σώσουν τη ζωή.

Το 1944 το πλουτώνιο ήταν τόσο σπάνιο που δεν μπορούσε να χαθεί ούτε νανογραμμάριο!

“Ραδιενεργή” ανάσα και ούρα!

Αναλύσεις των ούρων του Μαστίκ έδειξαν ότι είχε παραμείνει στο σώμα του περίπου ένα μικρογραμμάριο πλουτώνιο. Για τα επόμενα τριάντα χρόνια τα ούρα του ήταν ραδιενεργά και εφαρμοζόταν ειδική διαδικασία συλλογής και απόρριψής τους!

Μετά το ατύχημα, και για μέρες, ακόμη και η αναπνοή του Μαστίκ ήταν ραδιενεργή. Όταν πλησίαζε στα δύο μέτρα το θάλαμο ιονισμού -με το οποίο μετρούσαν τότε τη ραδιενέργεια- η βελόνα στο μηχάνημα μέτρησης κατέγραφε την ανώτατη κλίμακα και χτυπούσε συναγερμός!

Ανίκανος να εργαστεί πλέον στο Τμήμα Χημείας, ο Ντόναλτ Μαστίκ μετατέθηκε στο διοικητικό τομέα του Προγράμματος Μανχάταν. Στη συνέχεια, κατατάχθηκε στο Αμερικανικό Πολεμικό Ναυτικό ως έφεδρος αξιωματικός και ασχολήθηκε με το σχεδιασμό διαφόρων παραμέτρων που είχαν να κάνουν με τις ρίψεις των πρώτων ατομικών βομβών στη Χιροσίμα και το Ναγκασάκι.

Μετά το τέλος του πολέμου, ο Μαστίκ συμμετείχε στις πυρηνικές δοκιμές στην Ατόλη Μπικίνι.

Πετυχημένη καριέρα

Αποστρατεύτηκε το 1946 και επέστρεψε στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια, όπου απέκτησε το διδακτορικό του στη χημεία το 1950. Στη συνέχεια είχε μία λαμπρή επιστημονική καριέρα.

Έγινε επικεφαλής του τμήματος ραδιοχημικής έρευνας στο Ναυτικό Εργαστήριο Ραδιολογικής Άμυνας. Το 1951 εντάχθηκε στην Επιτροπή Ατομικής Ενέργειας, ως επιστημονικός σύμβουλος και διευθυντής του Τμήματος Στρατιωτικών Εφαρμογών.

Ακολούθως, μπήκε στον ιδιωτικό τομέα και έγινε διευθυντής έρευνας σε διάφορες μεγάλες αμερικανικές χημικές εταιρείες. Τότε παντρεύτηκε και απέκτησε μία κόρη.

Το 1971, σε ηλικία 50 ετών, ο Ντόναλτ Μαστίκ άλλαξε επαγγελματική κατεύθυνση. Με τη γυναίκα του ίδρυσε μία εταιρεία που έφτιαχνε κήπους για πλούσιους. Σύντομα έγινε μία από τις μεγαλύτερες στις ΗΠΑ στον τομέα της.

Ο Ντόναλτ Μαστίκ πέθανε το 2007, από φυσικά αίτια, μία εβδομάδα μετά τα 87^α του γενέθλια.