Ο άγνωστος Νικηταράς, που πρότεινε να γίνει θέατρο, νοσοκομείο και σχολεία κατά τη διάρκεια της επανάστασης

του συνεργάτη μας ιστορικού Κωνσταντίνου Λαγού

Ο Νικηταράς ήταν αναμφίβολα ένας από τους γενναιότερους Έλληνες πολεμιστές στη διάρκεια της Ελληνικής Επανάστασης. Στον πόλεμο ξεχώριζε ως ο φοβερότερος πολεμιστής.

Είναι αμέτρητες οι μάχες που έδωσε για την ελευθερία, αλλά αυτές των Δολιανών και των Δερβενάκια έχουν ταυτιστεί για πάντα με το μεγάλο ήρωα. Μάλιστα, ήταν εξαιτίας της πρώτης που κέρδισε το προσωνύμιο «Τουρκοφάγος» που από τότε τον συνόδευε. Για τους Έλληνες σήμερα αυτή είναι η εικόνα που έχουν για τον Νικηταρά.

Δείτε εδώ ανάρτηση της ΜΤΧ για τον Νικηταρά στη Μάχη των Δερβενακίων.

Όμως, υπάρχει και μία πλευρά του χαρακτήρα του που είναι ελάχιστα γνωστή. Ο Νικηταράς εκτός από τις μάχες για την ελευθερία, ενδιαφερόταν και για την ανάπτυξη της παιδείας, την υγείας και του πολιτισμού για τους πολίτες του νέου ελληνικού κράτους. Ίσως αυτό φαίνεται περίεργο για ένα αγωνιστή που έχει άρρηκτα συνδεθεί με την εξολόθρευση του εχθρού.

Το Νοέμβριο του 1823 στη διάρκεια μιας σύντομης ανάπαυλας από τις μάχες, ο Νικηταράς διορίσθηκε «πολιτάρχης» του Ναυπλίου, δηλαδή διοικητής της πόλης που λειτουργούσε ως πρωτεύουσα της Ελλάδας.

Στη θέση αυτή παρέμεινε προσωρινά για ένα μήνα. Έχει σωθεί επιστολή του προς τον υπουργό Εσωτερικών, Ιωάννη Κωλέττη, με ημερομηνία 25 Νοεμβρίου 1823, στην οποία κάνει πρακτικές προτάσεις για την παιδεία, με την ίδρυση σχολείου, την υγεία, με την ίδρυση νοσοκομείου και τον πολιτισμό, με την ίδρυση θεάτρου.

Η επιστολή του Νικηταρά

Η επιστολή του Νικηταρά του Τουρκοφάγου καταδεικνύει ότι οι Έλληνες του 1821 δεν αγωνίζονταν μόνο για την ελευθερία τους, αλλά και για να αποκτήσουν κάποτε μία σύγχρονη κοινωνία με βάση τις διδαχές του Διαφωτισμού:

(έχει διατηρηθεί η ορθογραφία του πρωτότυπου κειμένου)

«Εξοχώτατε υπουργέ των Εσωτερικών,

Επειδή και εις την ανθρωπότητα το πρώτον αγαθόν πράγμα ήναι η παιδεία, καθώς προς τούτοις εις την ιδίαν ιερώτατον και η υπεράσπισις των πτωχών ασθενών, μάλιστα δε των στρατιωτών, ζητώ δια του παρόντος μου μέσον του υπουργείου του παρά της Υπέρτατης Διοικήσεως, ίνα δοθώσιν εις την εξουσίαν μου πρώτον το τζαμή του Αγάπασσα μεθ’ όλα του τα περιεχόμενα εργαστήρια, ίνα χρησιμεύση διά θέατρον. Δεύτερον την μεγάλην οικίαν ευρισκομένην εις το πλάτωμα απέναντι του τζαμιού, ίνα χρησιμεύση διά σχολείον μεθ’ όλα του τα περιεχόμενα εργαστήρια και τρίτον ένα οσπήτιον μεγάλον κατά τα Πέντε Αδέλφια, ίνα χρησιμεύση διά νοσοκομείον, διά τα οποία και αφ’ ου μου δωθή η άδεια αφίνω επίτροπον δια να τα τελειώση. Περικαλώντας την Υπερτάτην διά να ήθελεν διορίση έναν επιστάτην της ίνα μετά του εδικού μου λαμβάνωσι τα εισοδήματα και κάμνωσι τα έξοδα και χρονικώς δίδωσι λογαριασμόν

Όθεν και να έχω την απόκρισην, προσκυνώ και μένω

Εκ Ναυπλοίου

Τη 25 9βρίου 1823

Νικήτας Σταματελόπουλος”

Η επιστολή αυτή έχει δημοσιευθεί στα Απομνημονεύματα Νικηταρά του Τουρκοφάγου, εκ Καταγραφής Γεωργίου Τερτσέτη, επιμέλεια Νικήτας Ράπτης, εκδόσεις Μέρμηγκα, σελίδα 121.

Διαβάστε στη “ΜτΧ”: Πόσα γιαταγάνια έσπασε ο Νικηταράς στη μάχη στα Δερβενάκια. Το δράμα των Ελλήνων αιχμαλώτων που έσερναν μαζί τους οι Οθωμανοί