Ο Αγιατολάχ Χομεϊνί επικρατεί στο Ιράν και μια νέα εποχή αρχίζει. Ο Σάχης “αποχωρεί οικειοθελώς” μετά την αποτυχία της “λευκής επανάστασης”

Στις 16 Ιανουαρίου του 1979, ο Σάχης, δηλαδή ο βασιλιάς του Ιράν, Μοχάμεντ Ρεζά Παχλαβί, εγκατέλειψε δήθεν οικειοθελώς τη χώρα μην μπορώντας να αντιμετωπίσει την οργισμένη αντίδραση του λαού, ενάντια στη διακυβέρνησή του.

Ήταν η δεύτερη φορά που ο Σάχης εγκατέλειπε το Ιράν. Αυτή όμως ήταν η οριστική. Ο Παχλαβί είχε αναλάβει την εξουσία τον Σεπτέμβριο του 1941 μετά από παρέμβαση των Άγγλων. Το 1951 ήρθε σε πολιτική σύγκρουση με τον πρωθυπουργό, Μοχάμεντ Μοσαντέκ για το θέμα του πετρελαίου.

Ο Μοσαντέκ προωθούσε την εθνικοποίηση του πετρελαίου, γεγονός που οδήγησε τους δύο άντρες σε ρήξη, καθώς ο Σάχης ήταν όργανο των Άγγλων και σε αυτό το θέμα απλά εκτελούσε τις εντολές τους, με αντάλλαγμα την παραμονή στην εξουσία.

Ο Σάχης εγκατέλειψε τη χώρα και ο λαοπρόβλητος Μοσαντέκ έγινε πρωθυπουργός. Όμως, ήταν η εποχή του ψυχρού πολέμου και οι ΗΠΑ έβλεπαν σε αυτόν έναν επικίνδυνο πολιτικό, με σοσιαλιστικές πρακτικές και απόψεις που συνεργαζόταν με τις κομμουνιστικές δυνάμεις.

Έτσι, οργάνωσαν πραξικόπημα και τον ανέτρεψαν για να έχουν τον έλεγχο των πετρελαίων, με ηγέτη τη μαριονέτα που άκουγε στο όνομα Σάχης.

Ήταν το πρώτο πετυχημένο σχέδιο ανατροπής ενός ηγέτη και μετά το εφήρμοσαν μαζικά στη Λατινική Αμερική, στις λεγόμενες μπανανίες.

Δύο χρόνια μετά, ο βασιλιάς του Ιράν επανήλθε και ξεκίνησε να εφαρμόζει το πρόγραμμά του που ονομάστηκε «λευκή επανάσταση».

Το πρόγραμμα αυτό προωθούσε την εκβιομηχάνιση, την αναδιανομή γης, αλλά και την υιοθέτηση δυτικών προτύπων στην καθημερινή ζωή.

Το Ιράν, διατηρώντας στενές σχέσεις με τη Δύση και τις Η.Π.Α., προσπαθούσε να εκσυγχρονιστεί.

Σύντομα, η «Λευκή Επανάσταση» του πολιτικά ανεπαρκούς Σάχη, δημιούργησε κοινωνικές ανισότητες και αμφισβητήθηκε έντονα.

Οι φιλοδυτικές τάσεις του προγράμματος του Σάχη, σε συνδυασμό με την ασυγκράτητη διαφθορά και την ύπαρξη της σκληρής μυστικής αστυνομίας ΣΑΒΑΚ που ήλεγχε τα πάντα, ξεσήκωσαν τον κόσμο.

Οι αντιδράσεις ξεκίνησαν στα τέλη του 1977, με συγκεντρώσεις, διαμαρτυρίες και απεργίες. Ο εξόριστος, από το 1964, θρησκευτικός ηγέτης Αγιατολάχ Χομεϊνί, έγινε καθοδηγητής του διαμαρτυρόμενου πλήθους.

Η επανάσταση είχε ήδη αρχίσει. Οι αντιδράσεις κορυφώθηκαν όταν ο Σάχης έκανε μια προσπάθεια να επιβάλει στρατιωτικό νόμο στην Τεχεράνη.

Η επέμβαση του στρατού στις διαδηλώσεις της Τεχεράνης είχε σαν αποτέλεσμα να σκοτωθούν 64 άτομα. Η ημέρα εκείνη ονομάστηκε «Μαύρη Παρασκευή» και φανάτισε ακόμα περισσότερο το εξαγριωμένο πλήθος.

Η κατάσταση για τον Σάχη έμοιαζε μη αναστρέψιμη. «Μόνο ένα θαύμα θα σώσει τον Σάχη», έγραφαν οι ελληνικές εφημερίδες την εποχή εκείνη.

Οι υποσχέσεις του για παραχωρήσεις στους διαδηλωτές και η απαγόρευση του να γίνουν αντίποινα, δεν έφεραν κανένα αποτέλεσμα.

Οι κομμουνιστές και ο Αγιατολάχ Χομεϊνί κέρδιζαν συνεχώς έδαφος και οι ακραίες ισλαμιστικές οργανώσεις, τον υποστήριζαν φανατικά.

Η επανάσταση έφτασε στο αποκορύφωμά της. Οι απεργίες ήταν συνεχείς και προκλήθηκε ακόμα και γενικό μπλακάουτ σε πολλές περιοχές.

Έτσι, στις 16 Ιανουαρίου αποφάσισε να εγκαταλείψει τη χώρα, μέχρι να εκτονωθεί η κατάσταση.

Τη φυγή του Σάχη ακολούθησε η διάλυση της μυστικής αστυνομίας ΣΕΒΑΚ από τον τότε πρωθυπουργό Μπαχτιάτ, ο οποίος κάλεσε πίσω στο Ιράν τον εξόριστο Χομεϊνί.

Ο θρησκευτικός ηγέτης έγινε δεκτός με ενθουσιασμό και σύντομα καθάρισε τις κομμουνιστικές εστίες, με τις οποίες τον χώριζαν αγεφύρωτες πολιτικές και θρησκευτικές διαφορές. Από το 1979 έως το 1989, ο Χομεϊνί παρέμεινε ο πολιτικός και θρησκευτικός ηγέτης του Ιράν.

Διαβάστε στη “ΜτΧ”: Το σχίσμα των Μουσουλμάνων και η πολύνεκρη διαμάχη τους. Ποιοι είναι οι Σουνίτες και ποιοι οι Σιίτες. Ποιο δόγμα ακολουθούν οι Ταλιμπάν, η Αλ Κάιντα και το ISIS…