Νικόλαος Kριεζιώτης. Από βοσκός έγινε οπλαρχηγός της Εύβοιας. Η μάχη που τον εδραίωσε και το κόλπο με τις μέλισσες

Ο Νικηφόρος Κριεζιώτης υπήρξε σημαντικότατη φιγούρα της Ελληνικής Επανάστασης. Διακρίθηκε για το θάρρος, την τόλμη και την ευρηματικότητά του, με αποτέλεσμα να διοριστεί οπλαρχηγός της Εύβοιας.

Σημείωσε σημαντικές νίκες απέναντι στους Τούρκους, που χρησιμοποιούσαν την Εύβοια ως προπύργιο της αντεπαναστατικής τους δράσης. Βέβαια, οι παράτολμες ενέργειες του Κριεζιώτη ήταν αυτές που τον οδήγησαν στην ήττα. Μετά το τέλος της Επανάστασης, ανέπτυξε αντιμοναρχική δράση, με αποτέλεσμα τη φυλάκισή του. Τελικά, κατέφυγε στη Σμύρνη, όπου και απεβίωσε σε ηλικία 68 ετών.

Ο οπλαρχηγός από την Εύβοια

Ο Νικόλαος Κριεζώτης γεννήθηκε το 1785 στο ορεινό χωριό Αργυρό ή Βίρα, όπως ονομαζόταν παλαιότερα, στην Εύβοια. Το πραγματικό του όνομα ήταν Νικόλαος Χαραχλιάνης. Το προσωνύμιο “Κριεζιώτης” το απέκτησε την περίοδο της Επανάστασης και προέρχεται από το χωριό Κριεζά Ευβοίας, όπου μετακόμισε, κάποια στιγμή στην παιδική του ηλικία, με την οικογένειά του.

Ο ίδιος συνήθιζε να υπογράφει ως Γκριτζιώτης.

Μεγάλωσε σε φτωχή οικογένεια πιθανώς αρβανίτικης καταγωγής. Ο πατέρας του, Ισίδωρος Χαραχλιάνης, ήταν βοσκός και ο Νίκος ακολούθησε από μικρός το επάγγελμα του τσοπάνη. Ο ίδιος και τα τέσσερα αδέρφια του έζησαν ως νομάδες, καθώς ο πατέρας του έπρεπε να μετακινείται για να εξασφαλίσει τροφή στο κοπάδι.

Διαβάστε ακόμα: Η ναυμαχία του Καφηρέα όταν 20 ελληνικά πλοία νίκησαν 3 φρεγάτες και 48 πολεμικά πλοία των Οθωμανών. Η άτακτη φυγή του τουρκικού στόλου

Μετά τον θάνατο των γονιών του, την ανατροφή του ανέλαβε ο παππούς του και αργότερα η θεία του. Σύντομα, όμως, αναγκάστηκε να τον διώξει λόγω του ατίθασου χαρακτήρα του. Τον έστειλε στη Χαλκίδα, σε ηλικία 15 ετών, όπου διέμεινε για δύο χρόνια. Στα δεκαεφτά του, το 1802, εγκατέλειψε την Εύβοια και εγκαταστάθηκε στο Αϊδίνιο της Μικράς Ασίας.

Εργάστηκε ως βοσκός στα κοπάδια του Τούρκου µπέη Καραοσµάνογλου για περίπου 20 χρόνια. Σταδιακά, από απλός βοσκός έφτασε να γίνει αρχιεπιστάτης.

Στην ηλικία των 35 περίπου ετών αναγκάστηκε να φύγει από τη Μικρά Ασία. Λέγεται πως σκότωσε έναν Τούρκο ταχυδρόμο, κατά τη διάρκεια ενός καβγά. Τον Μάρτιο του 1821 έφτασε στην Κύμη και τον επόμενο μήνα κατατάχτηκε στο σώμα του οπλαρχηγού Αγγελή Γοβιού.

H δράση του Κριεζιώτη στην Επανάσταση

Τον Ιούλιο του 1821 έφτασε στην Εύβοια ο Ομέρ Βρυώνης με στόχο να καταπνίξει την επανάσταση στο νησί. Οι επιθέσεις που πραγματοποίησε στην περιοχή και συγκεκριμένα στα Βρυσάκια, αποκρούστηκαν θριαμβευτικά από το σώμα του Γοβιού.

Στις μάχες διακρίθηκε η τόλμη και η πολεμική δεινότητα του Κριεζιώτη.

Στο τέλος της πολιορκίας, οι Τούρκοι έφυγαν από το νησί και ο ναύαρχος Αλέξανδρος Κριεζής διόρισε τον Κριεζιώτη οπλαρχηγό με 300 στρατιώτες. Σταδιακά, κατέκτησε τον τίτλο του πεντακοσιάρχου και έθεσε στόχο του την απελευθέρωση της Καρύστου, με τη συνεργασία του οπλαρχηγού της Κύμης και στενού του φίλου Βάσου Μαυροβουνιώτη, που είχε γνωρίσει στα κοπάδια του Καραοσµάνογλου στη Μικρά Ασία.

Τον Ιανουάριο του 1822 ακολούθησε μάχη στον Ανεμόμυλο Στύρων ανάμεσα στους επαναστατημένους Έλληνες και τον Ομέρ μπέη της Καρύστου ενώ τον επόμενο μήνα, στις 22 Φεβρουαρίου, ο Κριεζιώτης κατάφερε μόνος του να διασπάσει τον τουρκικό στρατό, αναγκάζοντάς τον σε άτακτη υποχώρηση προς το φρούριο της Καρύστου.

Η Εύβοια αποτελούσε σπουδαίο στρατηγικό σημείο για τους Τούρκους. Γι’αυτό και εκτός από τα κεντρικά οχυρά στη Χαλκίδα, υπήρχαν και ξεχωριστές διοικήσεις στην Κάρυστο και στο Ξηροχώρι.

Οι μέλισσες που όρκισαν αρχηγό της Καρυστίας τον Κριεζιώτη

Αμέσως μετά την δεύτερη ήττα των Οθωμανών, ο Δράμαλης έστειλε στη Χαλκίδα 500 άνδρες από τη Θήβα, προκειμένου να ενισχύσουν το μέτωπο “πριν πέσει”. Τον Ιούλιο του 1822, όταν ο Κριεζιώτης στρατολογούσε άνδρες για να ενισχύσει το ένοπλο σώμα του, οι 500 άνδρες από τη Θήβα και ο Ομέρ μπέης με 5000 άνδρες (στρατό, ιππικό,πεζικό) εφόρμησαν εναντίον του.

Η πολιορκία διήρκεσε τρεις μέρες, χωρίς όμως ιδιαίτερη επιτυχία, λόγω του φυσικού οχυρού της περιοχής.

Εντύπωση προκάλεσε και η ευρηματικότητα των ελλήνων αγωνιστών, καθώς λέγεται ότι ένα από τα όπλα που επιστράτευσαν εναντίον του οθωμανικού στρατού ήταν και σμήνη από μέλισσες.

Τελικά, ο υπεράριθμος στρατός των Τούρκων επέστρεψε στην κεντρική διοίκηση στη Χαλκίδα με σημαντικές απώλειες. Η νίκη αυτή χάρισε στον Κριεζιώτη τον τίτλο του αρχηγού της Καρυστίας. Αμέσως ξεκίνησε να οργανώνει την περιοχή, με αποτέλεσμα τον Μάιο του 1823 να επιτεθεί ξανά στον Ομέρ μπέη, αναγκάζοντάς τον να οχυρωθεί στο φρούριο της Καρύστου.

Διαβάστε ακόμα: Η κατάργηση της δουλείας στην επαναστατημένη Ελλάδα. Η πρωτοπόρα απόφαση της Α’ Εθνοσυνέλευσης που ψήφισε το πρώτο Σύνταγμα. Γιατί χαρακτήρισε το πολίτευμα «προσωρινόν»

Ο Κριεζιώτης δεν σταμάτησε να τον πολιορκεί, μέχρι την άφιξη του οθωμανικού στόλου. Τότε το ελληνικό στρατόπεδο διαλύθηκε. Αρκετοί χαρακτήρισαν ροψοκίνδυνη αν όχι επιπόλαιη την κίνησή του. Έντρομοι χωρικοί το βαλαν στα πόδια και ο Κριεζιώτης έμεινε με μόλις 150 άνδρες. Έτσι, αναγκάστηκε να αποσυρθεί στη Σκόπελο.

Ακολούθησε μια δεύτερη απόπειρα πολιορκίας του φρουρίου της Καρύστου, η οποία αποκρούστηκε και ώθησε σε άτακτη φυγή τον Κριεζιώτη για δεύτερη φορά.

Το 1825 πολέμησε στις σημαντικότερες μάχες της Ανατολικής Στερεάς υπὸ τὴν ηγεσία του Καραϊσκάκη ενώ στο τέλος του έτους οργάνωσε μαζί με άλλους οπλαρχηγούς εκστρατεία στο Λίβανο για να παρακινήσουν τους χριστιανούς της Συρίας να επαναστατήσουν κατά των Τούρκων.

Υπό την αρχηγία του Καραϊσκάκη πήρε μέρος σε όλες σχεδόν τις μάχες που έγιναν στην Αττική από τον Ιούνιο του 1826, μέχρι που ανέλαβε την οργάνωση της άμυνας της Ακρόπολης, στην οποία παρέμεινε μέχρι την αναγκαστική παράδοση της, εξαιτίας της αποτυχημένης προσπάθειας του Φαβιέρου να λύσει την πολιορκία και του θανάτου του Καραΐσκάκη.

Το κίνημα του Κριεζιώτη

Στην εποχή του Όθωνα διορίστηκε νομοεπιθεωρητής Ευβοίας, με το βαθμό του συνταγματάρχη και αργότερα τιμήθηκε με το παράσημο του ταξίαρχου και διετέλεσε υπερασπιστής του Όθωνα. Ωστόσο, στην αντιοθωνική εξέγερση πήρε το μέρος των φιλελεύθερων. Στις πρώτες εκλογές αναδείχτηκε βουλευτής Εύβοιας και στη Βουλή συνέχισε την αντιδυναστική του δράση, στασίασε εναντίον της κυβέρνησης και φυλακίστηκε στη Χαλκίδα.

Σύντομα όμως απελευθερώθηκε, όμως, από τους οπαδούς του και αφού οχυρώθηκε στην παραλία της Χαλκίδας, κήρυξε εκ νέου αντιμοναρχική επανάσταση. Εναντίον του στάλθηκε  στρατιωτική δύναμη με επικεφαλής τον Γαρδικιώτη Γρίβα. Σε μια από τις συγκρούσεις τραυματίστηκε βαριά. Λέγεται πως προκειμένου να αποφύγει τη γάγγραινα, έκοψε με μαχαίρι τον βραχίονά του.

Το κίνημα του Κριεζώτη απέτυχε. 

Συμβούλευσε τους άνδρες του να παραδοθούν ενώ ο ίδιος κατόρθωσε να διαφύγει στην Κύμη και από εκεί με ιστιοφόρο στα Ψαρά και στη Χίο. Τελικά έφτασε στην Κωνσταντινούπολη και την Προύσα, όπου έγινε δεκτός με ιδιαίτερες τιμές λόγω της φήμης του. Όταν εγκαταστάθηκε στη Σμύρνη οι Τουρκικές αρχές του επέτρεψαν να καλέσει και την οικογένειά του. Εκεί άφησε και την τελευταία του πνοή το 1853.

Δέκα χρόνια αργότερα, το 1863, αδειοδοτήθηκε η ανακομιδή των οστών του και η επίσημη κηδεία του έγινε στις 13 Οκτωβρίου 1863. Όσοι πήραν τον λόγο στην τελετή για να τον “χαιρετήσουν” ανέφεραν ότι δεν πέθανε από φυσικά αίτια, “αλλ’ υπό χειρός τεχνικωτάτου δολοφόνου“, υπονοώντας δηλαδή ότι πρόκειται για θάνατο από δηλητήριο που δεν ανιχνεύονταν.

Ο Δήμος Χαλκίδας αποφάσισε στις 5 Απριλίου 1863, την ανέγερση μνημείου προς τιμήν του, ενώ τα οστά του φυλάσσονται σε οστεοθήκη στο παρεκκλήσι του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου στο δημοτικό διαμέρισμα Μύτικα. Στην Χαλκίδα σώζεται μέχρι σήμερα η κατοικία του Νικόλαου Κριεζώτη, πρώην κατοικία του Ομέρ Πασά, όπου σήμερα φιλοξενεί τα Γενικά Αρχεία του Κράτους Νομού Ευβοίας.