Νετσάγιεφ, ο “Ένοπλος Προφήτης”. Ο Ρώσος επαναστάτης υπήρξε ο θεωρητικός της τρομοκρατίας και γοήτευσε τον αναρχικό Μπακούνιν. Γι’ αυτόν ο Ντοστογέφσκι έγραψε το μυθιστόρημα οι “Δαιμονισμένοι”

Ο έλληνας διανοητής Κώστας Παπαϊωάννου τον αποκάλεσε “Ένοπλο Προφήτη”. Ο Ρώσος Σεργκέι Νετσάγιεφ με τη δράση του και με την επαναστατική του πένα επηρέασε την πολιτική σκέψη ριζοσπαστικών και τρομοκρατικών οργανώσεων του 20ου αιώνα.

Μισούσε την καθεστηκυία τάξη της τσαρικής Ρωσίας και αφιέρωσε όλη του τη ζωή στην ανατροπή του καταπιεστικού καθεστώτος. Συνδέθηκε στενά με τον Μπακούνιν, αλλά ο φανατισμός και η καχυποψία του τον οδήγησαν στο περιθώριο και τον θάνατο.

Τα δύσκολα χρόνια στη Ρωσία

Ο Σεργκέι Γκενάντιεβιτς Νετσάγιεφ γεννήθηκε στις 2 Οκτωβρίου 1847 στο Ιβάνοβο της Ρωσίας.

Οι γονείς του ήταν πρώην δουλοπάροικοι που εγκαταστάθηκαν στη μικρή εργατική πόλη. Η μητέρα του πέθανε όταν ο Σεργκέι ήταν οκτώ χρόνων και λίγο αργότερα ο πατέρας του ξαναπαντρεύτηκε. Ο μικρός έμενε σε ένα τριάρι μαζί με τις δύο αδερφές του και του παππούδες του.

Τα δύσκολα παιδικά χρόνια και η φτώχεια διαμόρφωσαν από νωρίς τις απόψεις του Νετσάγιεφ, ο οποίος απέδιδε στον Τσάρο και την πολιτική του την ευθύνη για τις κακουχίες του προλεταριάτου. Ο ανήσυχος νέος στα 19 του μετακόμισε στην Αγία Πετρούπολη και άρχισε να διδάσκει σε σχολείο ως αυτοδίδακτος δάσκαλος. Παρά την οικονομική ένδεια, η οικογένεια προσέφερε στον Σεργκέι μια ολοκληρωμένη εκπαίδευση.

Μιλούσε Γαλλικά, Γερμανικά και Λατινικά και ήξερε καλά μαθηματικά και ιστορία.

Στη ρωσική μεγαλούπολη παρακολουθούσε πανεπιστημιακά μαθήματα, χωρίς να γίνει ποτέ φοιτητής.

Οι διαλέξεις τον έφεραν σε επαφή με την επαναστατική λογοτεχνία της χώρας του.

Διάβασε κείμενα των “Δεκεμβριστών”, του “Κύκλου Πετρασέφκι” και του αναρχικού Μιχαήλ Μπακούνιν.

Εκείνη περίπου την περίοδο κορυφώθηκε και το μίσος του για την τσαρική εξουσία και την αριστοκρατία.

Ήταν τόσο δοσμένος στον επαναστατικό του αγώνα που συνήθισε να κοιμάται στο πάτωμα και να τρώει ένα κομμάτι μαύρο ψωμί, ενώ παράλληλα συνδέθηκε και με το κίνημα του Νιχιλισμού. Η συγκεκριμένη ιδεολογία είχε γνωρίσει άνθιση στη Ρωσία από τα μέσα του 19ου αιώνα όταν η κοινωνική ανισότητα και η τραγική οικονομική κατάσταση είχε οδηγήσει το λαό της χώρας σε μια κατάσταση ολοκληρωτικής απελπισίας.

Το 1868 πήρε μέρος στη φοιτητική εξέγερση που σχεδίαζε τη δολοφονία του Τσάρου.

Σαν αρχηγός της ομάδας των φοιτητών, συνέταξε το “Πρόγραμμα επαναστατικών πράξεων” και έθεσε ως στόχο της ζωής του την κοινωνική επανάσταση.

Η γνωριμία του με τον Μπακούνιν

Τον Ιανουάριο του 1868, ο Νετσάγιεφ διέδωσε ψευδείς φήμες ότι συνελήφθη.

Από τη Μόσχα διέφυγε στη Γενεύη και ήρθε σε επαφή με τον εξόριστο αναρχικό Μιχαήλ Μπακούνιν. Κέρδισε την εμπιστοσύνη του, λέγοντας ότι ήταν μέλος μιας επαναστατικής οργάνωσης που δραπέτευσε από το Φρούριο του Πέτρου και Παύλου στην Αγία Πετρούπολη. Ο Μπακούνιν ενθουσιάστηκε από την πυγμή του νεαρού και σύντομα ανέπτυξαν μια πολύ στενή σχέση.

Είδε στον Σεργκέι την αυθεντική φωνή της ρωσικής νεολαίας την οποία θεωρούσε ως “την πιο επαναστατική στον κόσμο”.

Υπήρξαν μάλιστα φήμες ότι ο αναρχικός ερωτεύτηκε τον Σεργκέι, κάτι που δεν επιβεβαιώθηκε ποτέ.

Η επιρροή που άσκησε ο Νετσάγιεφ στον Μπακούνιν προβλημάτισε τον κύκλο του τελευταίου επειδή οι απόψεις ήταν πολύ περισσότερο εξτρεμιστικές από εκείνες που εκπροσωπούσε ο αναρχικός.

Τον ίδιο χρόνο έγραψαν μαζί την “Κατήχηση ενός Επαναστάτη”, βιβλίο που επηρέασε την πολιτική σκέψη ριζοσπαστικών οργανώσεων μεταξύ των οποίων οι “Μαύροι Πάνθηρες” και οι “Ερυθρές Ταξιαρχίες”.

Στόχος ήταν η καταστροφή του κράτους και της κοινωνίας και η ολοκληρωτική αφοσίωση του επαναστάτη στον αγώνα για την ανατροπή.

Ο Σεργκέι υιοθέτησε τη φιλοσοφία των καλβινιστών “ο σκοπός αγιάζει τα μέσα” και κήρυτε ότι οι αγωνιστές πρέπει να τα καταφέρουν με κάθε θεμιτό και αθέμιτο τρόπο.

Χατρακτηριστικά ανέφερε: «Ο επαναστάτης είναι ένας αφοσιωμένος άνθρωπος. Δεν έχει δικά του ενδιαφέροντα, δουλειές, αισθήματα, δεσμούς, περιουσία, ούτε καν όνομα. Κάθε τι μέσα του έχει απορροφηθεί από ένα αποκλειστικό ενδιαφέρον, μια σκέψη, ένα πάθος, την επανάσταση. Στα έσχατα βάθη της ύπαρξής του, όχι μόνο στα λόγια αλλά και στην πράξη, έχει διαρρήξει κάθε δεσμό με την κυρίαρχη τάξη και ολόκληρο τον καλλιεργημένο κόσμο, με τους νόμους τους, τις κοινωνικές συμβάσεις και την ηθική τάξη. Είναι αμείλικτος εχθρός αυτού του κόσμου, κι αν συνεχίζει να ζει μέσα του, το κάνει με σκοπό να τον καταστρέψει πιο αποτελεσματικά».

Πράγματι, ο Νετσάγιεφ για την υλοποίηση των ιδεών του χρησιμοποίησε ψέμματα, εξαναγκασμό, εκφοβισμό, ενώ έφτασε και στο σημείο να δολοφονήσει πολιτικό “σύντροφο” που τον αμφισβήτησε.

Η δολοφονία και η σύλληψη του Σεργκέι

Το 1869, ο Νετσάγιεφ επέστρεψε κρυφά στη Ρωσία και εγκαταστάθηκε στη Μόσχα. Ίδρυσε την οργάνωση “Λαϊκή Εξέγερση” γνωστή και ως “Εταιρεία του Τσεκουριού” και άρχισε να στρατολογεί κόσμο για την επικείμενη εξέγερση.Ο φανατισμός του όμως έφτασε εκτός ελέγχου όταν στις 21 Νοεμβρίου 1869, δολοφόνησε εν ψυχρώ τον φοιτητή Ιβάν Ιβάνοφ, μέλος της “Λαϊκής Εξέγερσης”.

Ο Ιβάνοφ διαμαρτυρήθηκε για τον αυταρχισμό που επιδείκνυε ο ηγέτης της ομάδας.

Μαζί με τη βοήθεια και ανοχή των υπόλοιπων μελών, ο φοιτητής ξυλοκοπήθηκε άγρια, ο Σεργκέι τον πυροβόλησε στο κεφάλι και ύστερα πέταξε το πτώμα του σε λίμνη της Μόσχας. Το συγκεκριμένο περιστατικό ενέπνευσε τον Φιόντορ Ντοστογιέφσκι για τη συγγραφή του βιβλίου “Οι Δαιμονισμένοι”.

Όταν έγινε γνωστό ότι ο Σεργκέι ήταν ο δολοφόνος του Ιβάνοφ, διέφυγε ξανά στην Ελβετία ενώ 67 μέλη της ομάδας οδηγήθηκαν στο κρατητήριο.

Στη Γενεύη συνάντησε πάλι τον Μπακούνιν, η σχέση τους όμως έληξε άδοξα. Ήρθε σε ρήξη με τον ίδιο και άλλους εξόριστους κι όταν ο Μαρξ ανακάλυψε μια απειλητική επιστολή του Νετσάγιεφ σε κάποιον εκδότη, τον αποκήρυξε από την Πρώτη Διεθνή το 1871.

Ο Νετσάγιεφ καταζητούταν σε όλη την Ευρώπη. Στις 14 Αυγούστου 1872 η ελβετική αστυνομία τον συνέλαβε και τον έστειλε στη Ρωσία.

Η παρέμβαση του τσάρου στη δίκη

Ο Σεργκέι κατηγορήθηκε για τη δολοφονία του Ιβάνοφ και καταδικάστηκε σε είκοσι χρόνια καταναγκαστικών έργων στα κάτεργα της Σιβηρίας. Ο ίδιος ο Τσάρος της Ρωσίας, Αλέξανδρος Β’, παρενέβη στη δίκη. Απαίτησε να καταδικαστεί σε ισόβια και να οδηγηθεί στο περιβόητο κελί “Alexis Ravelin”με τον αριθμό 1 στο Φρούριο του Πέτρου και Παύλου.

Στη συνέχεια οι τσαρικές αρχές του πρότειναν να γίνει καταδότης και να αποκαλύψει τα πρόσωπα που σχεδίαζαν τη δολοφονία του Αλέξανδρου Β ‘.

Ο Σεργκέι, πιστός στα ιδεώδη της κοινωνικής επανάστασης και ανατροπής της τσαρικής εξουσίας αρνήθηκε. Μάλιστα, κέρδισε την εμπιστοσύνη ορισμένων φυλάκων και κατάφερε να επικοινωνήσει με διάφορες τρομοκρατικές οργανώσεις, όπως η Ναρόντναγια Βόλια/Λαϊκή Θέληση.

Στις 21 Νοεμβρίου 1882, σε ηλικία  35 ετών ο Σεργκέι  Νετσάγιεφ πέθανε στο κελί του από φυματίωση.

Πρόλαβε να δει τη δολοφονία του Τσάρου στις 13 Μαρτίου 1881, στα Χειμερινά Ανάκτορα της Αγίας Πετρούπολης.

Παρά τον φανατισμό του, η απόρριψη της κρατικής εξουσίας τον μετέτρεψε σε θρύλο για την εργατική τάξη της Ρωσίας. Η “Κατήχηση ενός Επαναστάτη” του Νετσάγιεφ εξακολουθεί να έχει απήχηση σε πολλές επαναστατικές ομάδες ακραίων προσανατολισμών και ορισμένοι ιστορικοί θεωρούν ότι ο Λένιν και ο  Στάλιν στηρίχθηκαν στις “διδαχές” του ρώσου τρομοκράτη.

Πηγή χαρακτηριστικής εικόνας: Wikimediamtx Commons

Διαβάστε στη “ΜτΧ”:Η ακροαριστερή και η ακροδεξιά τρομοκρατία. Ποιος αποφασίζει ποιοι είναι τρομοκράτες και ποιοι μαχητές; Οι «τρομοκράτες» που έγιναν αρχηγοί κρατών! «Τρομοκρατία», μια λέξη χωρίς αποδεκτό ορισμό