“Νερό η Καλαμαριά δεν είχε. Κάθε σπίτι είχε μερικές στάμνες, κουκούμια και κουβάδες”. Μαρτυρίες από την εποχή με τις κοινόχρηστες βρύσες και το περίφημο Πατ ΠΑτ στη Θεσσαλονίκη

Κείμενο του αναγνώστη μας Αλέξανδρου Ανδρεάδη

Αυτές τις δύσκολες μέρες χωρίς νερό ευρύτερα στη Θεσσαλονίκη θυμήθηκα και αναρωτήθηκα, πως αντιμετώπιζαν αυτήν την κατάσταση για χρόνια, δεκαετίες ολόκληρες, οι πρόγονοί μου ως πρόσφυγες, όταν ήρθαν στην Καλαμαριά. Παραθέτω τα παρακάτω αποσπάσματα από το βιβλίο του πατέρα μου “Καλαμαριά μου αξέχαστη”, όχι ως συγχωροχάρτι για τους υπεύθυνους της σημερινής κατάστασης, αλλά ως φόρο τιμής στους παλιούς Καλαμαριώτες και ιδιαίτερα στις παλιές Καλαμαριώτισσες.

“… Νερό η Καλαμαριά δεν είχε. Κάθε σπίτι είχε μερικές στάμνες, κουκούμια και κουβάδες. Καθιερωμένο και ένα βαρέλι για κάθε σπίτι, μέσα στο οποίο μάζευαν το βροχόνερο. Το βροχόνερο ήταν για τις πλύσεις των ρούχων. Το άλλο ήταν για να πιούμε και να πλυθούμε. Τι μεγάλη διαδικασία οι πλύσεις; Σταχτόνερα, λουλάκια και καζάνια να βράζουν. Το νερό αυτό φρόντιζαν και το έφερναν στο σπίτι οι μανάδες από αποστάσεις.

Η βρύση και το Πατ ΠΑτ

Το κράτος έβαλε σε κάθε γειτονιά και μια δημόσια βρύση απ’ όπου καθορισμένες ώρες έπαιρναν νερό τα νοικοκυριά. Στο γέμισμα κρατούσαν σειρά, για να προλάβουν όλοι. Πολύ συχνά όμως οι βρύσες δεν έτρεχαν. Τότε άρχιζε η αγωνία. Στο τάδε μέρος η βρύση τρέχει. Έτρεχαν όλες οι γυναίκες προς τα εκεί. Αλλά προτεραιότητα είχαν τα νοικοκυριά εκείνης της γειτονιάς. Τότε άρχιζαν και καυγάδες ανάμεσα στις πιο ζωηρές γυναίκες.

Η τελευταία λύση, να πάνε στο Πάτ Πάτ. Εκεί υπήρχε μια μηχανή που τραβούσε νερό και πάντα υπήρχε. Αυτό το Πάτ Πάτ βρίσκεται περίπου στην περιοχή που σήμερα βρίσκεται ο Άγιος Ιωάννης. Πόσες φορές πήγε η άμοιρη μάνα μου στο Πάτ Πάτ για νερό και πόσες φορές την συνόδευα για να την βοηθήσω. Και ένα σκεύος επιπλέον νερό ήταν κέρδος… … Άλλοι, από άλλη γειτονιά, δεν είχαν λόγο στη δική μας βρύση.

Η βρύση του Τριπολίτη

Με πόση όμως τάξη και δικαιοσύνη κρατούσαμε τις σειρές μας και φροντίζαμε, στον χρόνο παροχής νερού, να πάρουν όλοι εξ ίσου. Τέτοια άσκηση στο πνεύμα της ισότητας, δεν έχω ξαναζήσει στην ζωή μου. Και όμως άφησε γερά τις ρίζες στην ψυχή του καθένα μας και στην έκφραση αλληλεγγύης, μεταξύ μας. Η δική μας βρύση ήταν ακριβώς δίπλα στο δρόμο της σημερινής οδού Κομνηνών. Μάλιστα δεν ήταν απλώς μία βρύση με ένα προεξέχοντα σωλήνα παροχής, αλλά ήταν κτισμένη.

Την έκτισε ο Χρήστος Τριπολίτης… Ταυτόχρονα με την δική μου γέννηση, είχε γεννήσει και η γυναίκα του, η Ελένη. Αλλά πάνω στην γέννα, η Ελένη πέθανε… Απαρηγόρητος ο Τριπολίτης για τον χαμό της αγαπημένης του Ελένης, έκτισε στην μνήμη της, την βρύση. Αστείο πράγμα τώρα. Μεγάλη υπόθεση τότε. Με κανένα τσουβάλι τσιμέντο, έγινε η λεκάνη της βρύσης και ο κορμός της εντειχίσθηκε με μια τσιμεντένια πλάτη. Στην πρόσοψη και πάνω από το μουσλούκι υπήρχαν τα γράμματα Ε.Χ.Τ. (Ελένη Χρήστου Τριπολίτου)…

Αυτή η βρύση υπήρχε μέχρι την δεκαετία του 60, όπως υπήρχαν και οι περισσότερες από τις βρύσες της Καλαμαριάς. Μετά άρχισαν να εξαφανίζονται η μία μετά την άλλη…”

Στη αρχική φωτογραφία η γιαγιά μου η Τόμνη (Δόμνα) Ανδρεάδου στη βρύση του Τριπολίτη.

Σημείωση: Η «Μηχανή του Χρόνου» δέχεται κείμενα αναγνωστών και αν είναι στο πνεύμα της σελίδας, τα δημοσιεύουμε. Φυσικά δεν παρεμβαίνουμε ουσιαστικά στα κείμενα, ούτε και φέρουμε ευθύνη για τυχόν ανακρίβειες. Μπορείτε να στέλνετε τα κείμενα με ένα σύντομο βιογραφικό σας στο [email protected] …

Διαβάστε επίσης στη “ΜτΧ”: Η Ελλάδα ήταν μια Aθηναία που έζησε στη Θεσσαλονίκη και είχε χρυσά κοσμήματα και νομίσματα με τη μορφή του Μ. Αλεξάνδρου. Ήταν «κλεισμένη» σε ρωμαϊκή σαρκοφάγο για 1.600 χρόνια…