Ναυάγιο Πύλος. Καταγγελίες ακτιβιστών ότι οι πρόσφυγες δεν αρνήθηκαν βοήθεια. Τι λένε για τον καπετάνιο

Νέα στοιχεία έρχονται στο φως για τις συνθήκες του πολύνεκρου ναυαγίου ανοιχτά της Πύλου που στοίχισε, όπως όλα δείχνουν, τη ζωή εκατοντάδων ανθρώπων που προσπαθούσαν να φτάσουν στην Ευρώπη.

Με ανάρτησή της στο Facebook η ακτιβίστρια Nawal Soufi, η οποία ήταν η πρώτη που επικοινώνησε με τους επιβάτες του πλοίου όπως αναφέρει το Alarm Phone, εξουσιοδοτεί τους δημοσιογράφους να μεταδώσουν τη μαρτυρία της από την επικοινωνία που είχε με τους πρόσφυγες τις κρίσιμες ώρες πριν από το ναυάγιο.

Τα όσα αναφέρει δίνουν μία σαφέστερη εικόνα για την κατάσταση που είχαν περιέλθει οι εκατοντάδες επιβάτες οι οποίοι φοβόντουσαν ότι δεν θα τα καταφέρουν, ενώ σύμφωνα με όσα λέει η κ. Soufi όχι μόνο δεν αρνήθηκαν βοήθεια, όπως αναφέρει το λιμενικό, αλλά τη ζητούσαν πάση θυσία.

Όπως περιγράφει το σκάφος είχε μείνει χωρίς οδηγό – καθώς το είχε εγκαταλείψει – και οι επιβάτες του δεν μπορούσαν πλέον να κατευθυνθούν προς Ιταλία καθώς δεν γνώριζαν πώς να φτάσουν εκεί. Σημειώνει μάλιστα πως αν της είχαν εκφράσει την επιθυμία να συνεχίσουν προς Ιταλία χωρίς συνδρομή βοήθειας η ίδια προφανώς θα ενημέρωνε εκ νέου τις ιταλικές, μαλτέζικες και ελληνικές αρχές για το αίτημά τους.

Ακόμα είναι χαρακτηριστική η εικόνα που μας μεταφέρει, όταν ένα παραπλέον πλοίο πλησίασε το αλιευτικό το έδεσε με δύο σχοινιά και άρχισε να πετά νερά – προφανώς για βοήθεια – με τους πρόσφυγες να φοβούνται ότι η μετακίνηση των επιβατών για να φτάσουν τα νερά μπορεί να αναποδογυρίσει το υπερφορτωμένο πλεούμενο για αυτό και απομακρύνθηκαν ελαφρώς προκειμένου να προλάβουν τα χειρότερα.

Η μαρτυρία

«Στις 13 Ιουνίου 2023, τις πρώτες πρωινές ώρες, οι μετανάστες που επέβαιναν σε μια βάρκα με 750 άτομα επικοινώνησαν μαζί μου και μου μίλησαν για το δράμα τους. Μετά από πέντε ημέρες ταξιδιού, το νερό είχε τελειώσει, ο οδηγός της βάρκας τους είχε εγκαταλείψει στην ανοιχτή θάλασσα και υπήρχαν επίσης έξι πτώματα στο σκάφος. Οι μετανάστες δεν γνώριζαν ακριβώς πού βρίσκονταν, αλλά χάρη στην άμεση θέση του τηλεφώνου Turaya, μπόρεσα να μάθω την ακριβή τους θέση και να ειδοποιήσω τις αρμόδιες αρχές.

Ωστόσο, η κατάσταση περιπλέχθηκε όταν μια βάρκα πλησίασε το σκάφος, έδεσε σχοινιά σε δύο σημεία του σκάφους και άρχισε να πετάει μπουκάλια με νερό. Οι μετανάστες αισθάνθηκαν μεγάλο κίνδυνο, καθώς φοβόντουσαν ότι τα σχοινιά θα μπορούσαν να προκαλέσουν ανατροπή της βάρκας και ότι οι αψιμαχίες στο σκάφος για να πάρουν νερό θα μπορούσαν να προκαλέσουν τη βύθισή του. Για το λόγο αυτό, απομακρύνθηκαν ελαφρώς από το πλοίο για να αποφύγουν ένα ναυάγιο.

Κατά τη διάρκεια της νύχτας, η κατάσταση στο σκάφος έγινε ακόμη πιο δραματική: οι μετανάστες ήταν μπερδεμένοι και δεν καταλάβαιναν αν επρόκειτο για επιχείρηση διάσωσης ή για έναν τρόπο να θέσουν τη ζωή τους σε ακόμη μεγαλύτερο κίνδυνο.

Παρέμεινα σε επαφή μαζί τους μέχρι τις 11 το βράδυ ώρα Ελλάδας, προσπαθώντας να τους καθησυχάσω και να τους βοηθήσω να βρουν μια λύση. Όλη την ώρα με ρωτούσαν τι έπρεπε να κάνουν και τους έλεγα συνεχώς ότι η ελληνική βοήθεια θα ερχόταν. Σε αυτό το τελευταίο τηλεφώνημα, ο άνθρωπος με τον οποίο μιλούσα μου είπε: «Νιώθω ότι αυτή θα είναι η τελευταία μας νύχτα στη ζωή».

Όταν οι μετανάστες απομακρύνθηκαν ελαφρώς από τη βάρκα, δεν υπήρχε πρόθεση να συνεχίσουν το ταξίδι τους προς την Ιταλία, γιατί δεν θα ήξεραν πώς να πλεύσουν στα ιταλικά ύδατα, καθώς ο πραγματικός οδηγός της βάρκας έλειπε και ρωτούσαν συνεχώς τι να κάνουν. Χρειάζονταν οπωσδήποτε βοήθεια στο σημείο στο οποίο βρίσκονταν και αν μου είχαν εκφράσει την πρόθεσή τους να συνεχίσουν το ταξίδι τους προς την Ιταλία, προφανώς θα είχα στείλει ενημέρωση στη Μάλτα, την Ελλάδα και την Ιταλία, αλλά οι μετανάστες δεν είπαν ποτέ κάτι τέτοιο.

Είναι ποτέ δυνατόν η φυγή των μεταναστών από την κατάσταση κινδύνου στην οποία βρίσκονταν να ερμηνεύτηκε από τις ελληνικές αρχές ως φυγή από τη διάσωση; Αυτά είναι ερωτήματα που δεν μπορώ να απαντήσω, αλλά μπορώ να βεβαιώσω ότι αυτοί οι άνθρωποι ζητούσαν πάντα να διασωθούν από οποιαδήποτε χώρα.

Αυτή είναι η τελευταία ακριβής θέση που εστάλη από το τηλέφωνο Turaya και κοινοποιήθηκε στη Μάλτα, την Ελλάδα και την Ιταλία

Η θέση του σκάφους στις 15.10 ώρα Ελλάδας

Lat N 036 Deg 008’059.660″ Lon E 021 Deg 002’009.749″

Καθ’ όλη τη διάρκεια του απογεύματος και μέχρι τις 11 μ.μ. δεν έκανα τίποτα άλλο από το να ηρεμώ τους ανθρώπους που τηλεφωνούσαν από το σκάφος, εξηγώντας τους ότι οι αρμόδιες αρχές είχαν τη θέση του σκάφους εδώ και πολλές ώρες και ότι η βοήθεια θα έφτανε σίγουρα. Το μόνο που είχαν να κάνουν ήταν να διαχειριστούν την κατάσταση πανικού που επικρατούσε στο πλοίο.

Τα ερωτήματα για το εάν θα μπορούσε να αποφευχθεί η τραγωδία πληθαίνουν. Σε χθεσινή ανακοίνωσή του, το Alarm Phone που έδωσε το στίγμα του σκάφους και ενημέρωσε τις αρμόδιες αρχές έδωσε το χρονοδιάγραμμα της επικοινωνίας με τους πρόσφυγες, τα αιτήματά τους για βοήθεια αλλά και την πληροφορία ότι το σκάφος έπλεε ακυβέρνητο.

Το χρονοδιάγραμμα του Alarm Phone

Το πρωί της 13ης Ιουνίου, από τις 9:35 ώρα CEST, η χρήστρια του Twitter Nawal Soufi (σ.σ. Μαροκιανή ακτιβίστρια) ειδοποιεί για ένα μεγάλο σκάφος σε κίνδυνο, το οποίο μετέφερε, σύμφωνα με τους ίδιους, 750 άτομα. Τις επόμενες ώρες, η Nawal Soufi προσθέτει περαιτέρω πληροφορίες, συμπεριλαμβανομένης της θέσης GPS του σκάφους που βρίσκεται σε κίνδυνο και ότι οι αρχές στην Ιταλία, την Ελλάδα και τη Μάλτα έχουν ειδοποιηθεί.

14:17 CEST: Το Alarm Phone λαμβάνει την πρώτη κλήση από το σκάφος που βρίσκεται σε κίνδυνο. Είναι δύσκολο να επικοινωνήσεις μαζί τους. Λένε ότι δεν μπορούν να επιβιώσουν τη νύχτα, ότι βρίσκονται σε μεγάλη αγωνία. Το Alarm Phone προσπαθεί να λάβει τις τρέχουσες συντεταγμένες GPS για να μπορέσει να ειδοποιήσει τις αρχές – αλλά η κλήση κόβεται. Προσπαθούμε να επανασυνδεθούμε μαζί τους.

14:30 CEST: Τηλεφωνούν ξανά, λέγοντας στο Alarm Phone ότι θα έστελναν την τοποθεσία τους. Ωστόσο, δεν το κάνουν.

15:52 CEST: Τηλεφωνούν δύο φορές στο τηλέφωνο συναγερμού αλλά ήταν αδύνατο να τους καταλάβει.

16:04 CEST: Μιλάμε ξανά μαζί τους. Λένε ότι θα έστελναν τη θέση τους με GPS.

16:13 CEST: Λαμβάνουμε τη θέση από τα άτομα που βρίσκονται σε κίνδυνο: N 36 15, 21 02. Προσπαθούμε να συλλέξουμε περαιτέρω πληροφορίες, αλλά δεν μπορούμε να επανασυνδεθούμε μαζί τους.

16:53 CEST: Ειδοποιούμε τις ελληνικές αρχές μέσω email καθώς και άλλους παράγοντες, συμπεριλαμβανομένων των Frontex και UNHCR Greece.

17:13 CEST: Αποκαθιστούμε την επαφή με τους ανθρώπους που βρίσκονται σε κίνδυνο. Ακούμε «γεια, γεια», μετά η κλήση πέφτει. Προσπαθούμε να επανασυνδεθούμε, κάτι που δεν γίνεται.

17:14 CEST: Λαμβάνουμε κλήση από το σκάφος σε κίνδυνο, αλλά δεν μπορούμε να ακούσουμε τίποτα.

17:20 CEST: Μιλάμε μαζί τους και αναφέρουν ότι το σκάφος δεν κινείται. Λένε: «Ο καπετάνιος έφυγε με μια βάρκα. Παρακαλώ, οποιαδήποτε λύση.» Λένε ότι χρειάζονται φαγητό και νερό.

17:34 CEST: Λαμβάνουμε άλλη μια κλήση από το σκάφος που βρίσκεται σε κίνδυνο και την ενημερωμένη θέση του: 36 18, 21 04 – πολύ κοντά στην προηγούμενη θέση. Λένε ότι το σκάφος είναι γεμάτο και ότι το σκάφος κινείται από άκρη σε άκρη.

18:00 CEST: Καλούμε την εταιρεία του εμπορικού σκάφους «Lucky Sailor», ενημερώνοντάς τους για το σκάφος που κινδυνεύει. Λένε ότι ενεργούν μόνο υπό την εξουσία της ελληνικής ακτοφυλακής.

Τις επόμενες ώρες, το Alarm Phone προσπαθεί να αποκαταστήσει την επαφή μαζί τους, αλλά είτε οι κλήσεις δεν συνδέονται είτε είναι αδύνατο να καταλάβουμε ο ένας τον άλλον.

20:05 CEST: Το Alarm Phone ενημερώνεται ότι έλαβαν νερό από το εμπορικό σκάφος Lucky Sailor και ότι έχουν έρθει σε επαφή με την «αστυνομία». Το Alarm Phone παρατηρεί επίσης ότι ένα δεύτερο εμπορικό σκάφος, το «Faithful Warrior», βρίσκεται κοντά τους.

Τις επόμενες ώρες, το Alarm Phone προσπαθεί να αποκαταστήσει την επαφή με τους αναξιοπαθούντες, αλλά είτε οι κλήσεις δεν συνδέονται είτε είναι αδύνατο να καταλάβουμε ο ένας τον άλλον.

00:46 CEST στις 14/06/2023: Τελευταία επαφή με το σκάφος σε κίνδυνο. Το μόνο που ακούμε είναι: «Γεια σου φίλε μου. …. Το πλοίο που στέλνετε είναι…». Η κλήση κόβεται.

Όπως φαίνεται από το χρονικό που παρουσιάζει το Alarm Phone, οι πρόσφυγες επιχειρούσαν συνεχώς να επικοινωνήσουν μαζί τους, λέγοντας μάλιστα ότι χρειάζονται χρειάζονται φαγητό και νερό.

Σε ανακοίνωσή του ωστόσο το Κέντρο Επιχειρήσεων του Υπουργείου Ναυτιλίας, αναφέρει πως όταν ρωτήθηκε το αλιευτικό από το εμπορικό πλοίο αν επιθυμεί επιπλέον συνδρομή ή αν κινδυνεύει ή αν θέλει κάτι άλλο από την Ελλάδα. Απάντησαν «δεν θέλουμε τίποτα άλλο από το να συνεχίσουμε για Ιταλία».

Σε κάποιο άλλο σημείο μάλιστα, το υπουργείο Ναυτιλίας αναφέρει ότι «απεστάλη στο αλιευτικό γύρω στις 21:00 προκειμένου να δοθούν επιπλέον τροφοεφόδια και οποιαδήποτε άλλη συνδρομή. Έλαβαν μόνον το νερό, ενώ τα λοιπά εφόδια τα πέταξαν στη θάλασσα».

Σύμφωνα με την ανακοίνωση του υπουργείου Ναυτιλίας, το Λιμενικό ενημερώθηκε «το πρωί 13/6 γύρω στις 11:00 από το Κέντρο Επιχειρήσεων Ρώμης» ενώ λίγες ώρες μετά στις 13:50 απογειώθηκε ελικόπτερο του Λιμενικού και εντόπισε το αλιευτικό στις 15:35, δηλαδή αρκετή ώρα πριν ενημερωθεί από το Alarm Phone.

Τι αναφέρει το Κέντρο Επιχειρήσεων του υπουργείου Ναυτιλίας

-Χθες το πρωί 13/6 γύρω στις 11:00 από το Κέντρο Επιχειρήσεων Ρώμης ενημερώθηκε το Ενιαίο Κέντρο Συντονισμού Έρευνας και Διάσωσης Λ.Σ. – ΕΛ.ΑΚΤ. ότι υπάρχει ένα αλιευτικό σκάφος με μεγάλο αριθμό μεταναστών (στα διεθνή ύδατα νοτιοδυτικά της Πελοποννήσου) σύμφωνα με πληροφορία που ελήφθη στις ιταλικές αρχές έπειτα από κλήση ακτιβίστριας ΜΚΟ.

-Το Λιμενικό Σώμα προέβη στη διαδικασία επαλήθευσης. Ελικόπτερο του Λ.Σ. – ΕΛ.ΑΚΤ. απογειώθηκε περί τις 13:50 από Μυτιλήνη με προορισμό το αλιευτικό σκάφος.

-Στις 15:35 εντοπίστηκε το αλιευτικό σκάφος από το ελικόπτερο του Λιμενικού να πλέει με σταθερή πορεία και ταχύτητα έχοντας ικανό αριθμό ατόμων στα εξωτερικά καταστρώματα αυτού.

-Αμέσως μετά τον εντοπισμό από το ελικόπτερο, ενημερώθηκαν τα παραπλέοντα στην περιοχή πλοία και τους ζητήθηκε να αλλάξουν πορεία και να ενημερώνουν το ΕΚΣΕΔ για τις κινήσεις και την εν γένει κατάσταση του αλιευτικού σκάφους.

-Ταυτόχρονα δόθηκε εντολή σε πλοίο 40 μέτρων του Λιμενικού Σώματος να αποπλεύσει από τα Χανιά Κρήτης προς το Ιόνιο και την περιοχή του αλιευτικού.

-Η πρώτη επικοινωνία με το αλιευτικό σκάφος μετά από δυσκολία επετεύχθη περί τις 14:00.

-Το αλιευτικό σκάφος δεν ζήτησε καμία συνδρομή από το Λιμενικό Σώμα και την Ελλάδα.

-Δεύτερη απογείωση του ελικοπτέρου περί τις 18:00, όπου πάλι διαπιστώθηκε ότι το σκάφος πλέει με σταθερή πορεία και ταχύτητα.

-Επετεύχθη επικοινωνία του ΕΚΣΕΔ με το σκάφος μέσω δορυφορικού τηλεφώνου περί ώρα 18:30. Ο χρήστης του δορυφορικού τηλεφώνου που επέβαινε στο σκάφος, ο οποίος μιλούσε αγγλικά, απάντησε ότι το σκάφος δεν κινδυνεύει, δεν επιθυμούν βοήθεια πλην τροφίμων και νερού και ότι επιθυμούν να συνεχίσουν με προορισμό την Ιταλία.

-Το ΕΚΣΕΔ απέστειλε ένα παραπλέον πλοίο με σημαία Μάλτας το οποίο προσέγγισε περί τις 18:00 το αλιευτικό, και αφού το αλιευτικό σταμάτησε – όπως του ζητήθηκε από το εμπορικό πλοίο – του προμήθευσε τρόφιμα και νερό.

-Επανειλημμένως ρωτήθηκε το αλιευτικό από το εμπορικό πλοίο αν επιθυμεί επιπλέον συνδρομή ή αν κινδυνεύει ή αν θέλει κάτι άλλο από την Ελλάδα. Απάντησαν «δεν θέλουμε τίποτα άλλο από το να συνεχίσουμε για Ιταλία».

-Στη συνέχεια βρέθηκε και δεύτερο παραπλέον, ελληνικό αυτή τη φορά πλοίο, που απεστάλη στο αλιευτικό γύρω στις 21:00 προκειμένου να δοθούν επιπλέον τροφοεφόδια και οποιαδήποτε άλλη συνδρομή. Έλαβαν μόνον το νερό, ενώ τα λοιπά εφόδια τα πέταξαν στη θάλασσα.

-Από τις 15:30 μέχρι τις 21:00 ο θάλαμος επιχειρήσεων του Υπουργείου Ναυτιλίας είχε επανειλημμένως επικοινωνία με το αλιευτικό μέσω δορυφορικού τηλεφώνου. Σε όλες επαναλάμβαναν σταθερά ότι επιθυμούν να πλεύσουν προς Ιταλία και δεν ήθελαν καμία συνδρομή από την Ελλάδα.

-Στις 22:40 κατέπλευσε πλησίον του αλιευτικού το σκάφος του Λιμενικού Σώματος από την Κρήτη. Παρέμεινε σε απόσταση και το παρατηρούσε διακριτικά, χωρίς να διαπιστώνει πρόβλημα στην πλεύση του, καθώς είχε σταθερή πορεία και ταχύτητα.

-Αυτό συνεχίστηκε μέχρι τις 01:40 της 14ης Ιουνίου. Την ως άνω ώρα ο επιβαίνων στο αλιευτικό ενημέρωσε το Κέντρο Επιχειρήσεων του Αρχηγείου ότι παρουσιάστηκε βλάβη στη μηχανή του σκάφους και έπαψε να κινείται.

-Το συγκεκριμένο γεγονός επιβεβαιώθηκε και από το παραπλέον πλωτό του Λιμενικού.

-Άμεσα το πλωτό του Λ.Σ. προσπάθησε να προσεγγίσει το αλιευτικό για να διαπιστώσει το πρόβλημα

-Στις 02:04 πμ ο Κυβερνήτης του παραπλέοντος σκάφους του Λ.Σ. ενημέρωσε το Κέντρο Επιχειρήσεων ότι είδε το αλιευτικό να παίρνει μια δεξιά στη συνέχεια μια απότομη αριστερά κλίση και μετά άλλη μια δεξιά κλίση τόσο μεγάλη που είχε ως αποτέλεσμα την ανατροπή του αλιευτικού (ναυτ. Ορολογία «παλάντζο»).

-Σε δέκα με δεκαπέντε λεπτά αργότερα το σκάφος βυθίστηκε ολοσχερώς. Πλήθος επιβαινόντων που βρίσκονταν στα εξωτερικά καταστρώματα έπεσαν στη θάλασσα.