Νάρβικ. Η νορβηγική πόλη όπου ο Χίτλερ υπέστη την πρώτη του ήττα. Οι σφοδρές μάχες σε ξηρά και θάλασσα

Στο βόρειο κομμάτι της Νορβηγίας με τα αμέτρητα φιορδ, κοντά στα σύνορα με τη Σουηδία, βρίσκεται το Νάρβικ. Πρόκειται για μία μικρή πόλη, με ένα λιμάνι μεγάλης στρατηγικής σημασίας, που βρέθηκε στο επίκεντρο των εξελίξεων τους πρώτους μήνες του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Εκεί γνώρισε την πρώτη του ήττα ο Αδόλφος Χίτλερ.

Για δύο μήνες, από τον Απρίλιο έως τον Ιούνιο του 1940, το Νάρβικ μετατράπηκε σε πεδίο σκληρών μαχών μεταξύ Βρετανών-Γάλλων και Γερμανών.

Βομβαρδίστηκε, υπέστη καταστροφές, καταλήφθηκε από τα ναζιστικά στρατεύματα, ανακαταλήφθηκε από τα συμμαχικά και ξαναπέρασε στον έλεγχο των Γερμανών.

Στο διάστημα αυτό, δεκάδες πλοία βυθίστηκαν και χιλιάδες στρατιώτες κι από τις δύο μεριές τραυματίστηκαν και σκοτώθηκαν.

Μέχρι σήμερα, οι μάχες του Νάρβικ παραμένουν οι σφοδρότερες εχθροπραξίες που έχουν δοθεί επί νορβηγικού εδάφους. Χαρακτηριστικό είναι πως τα ναυάγια ορισμένων αντιτορπιλικών παραμένουν ακόμη ορατά στα νερά της περιοχής.

Μπορεί το Νάρβικ να “έπεσε στα χέρια” των Ναζί, αλλά ο βρετανικός στόλος, σε συνεργασία με τον γαλλικό, το νορβηγικό και τον πολωνικό, επέφερε ισχυρό πλήγμα στο γερμανικό πολεμικό ναυτικό.

“Τόσο μεγάλη ήταν η ζημιά ώστε έγινε κατανοητό ότι η Kriegsmarine δεν θα μπορούσε ποτέ να παίξει σημαντικό ρόλο σε οποιαδήποτε απόπειρα εισβολής στη Μεγάλη Βρετανία“, σύμφωνα με τον ιστορικό Νικ Χιούιτ.

Μια πόλη στις “συμπληγάδες” των συμφερόντων

Η Νορβηγία βρέθηκε εξαρχής στο “ραντάρ” τόσο των Συμμάχων όσο και των Γερμανών. Η χώρα της Σκανδιναβικής Χερσονήσου είχε μεν κηρύξει την ουδετερότητά της, όπως είχε πράξει και στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, αλλά τελικά δεν έμεινε ανέγγιχτη από τη “λαίλαπα” του πολέμου.

Η πόλη του Νάρβικ αποτελεί ίσως το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα. Το λιμάνι του αποτελούσε το κύριο εξαγωγικό λιμάνι για το σιδηρομετάλλευμα της πόλης Κίρουνα της Σουηδίας, διότι τα νερά του δεν πάγωναν ποτέ.

Οι μεταλλωρύχοι εξόρυσσαν το σιδηρομετάλλευμα από την Κίρουνα, μετά το έστελναν στο Νάρβικ μέσω σιδηροδρομικής γραμμής, που είχε κατασκευαστεί από τα τέλη του 19ου αιώνα, και από εκεί εξαγόταν στον υπόλοιπο κόσμο.

Για τους Γερμανούς και τον Αδόλφο Χίτλερ, το σιδηρομετάλλευμα ήταν ένας πόρος ζωτικής σημασίας για την κατασκευή πολεμικού εξοπλισμού. Κατά συνέπεια, η όσο το δυνατόν γρηγορότερη κατάληψη του λιμανιού του Νάρβικ αναδείχθηκε σε βασική προτεραιότητα.

Από την άλλη πλευρά, οι Βρετανοί και οι Γάλλοι επεδίωκαν να θέσουν υπό τον έλεγχό τους το Νάρβικ, προκειμένου να αποκλείσουν την έξοδο του γερμανικού στόλου προς το βόρειο Ατλαντικό.

Συγχρόνως, θα απέκοπταν το λεγόμενο “δρόμο του σιδήρου” από την εχθρική βιομηχανία όπλων, προκαλώντας της έτσι σημαντικό πλήγμα. Εξάλλου είχαν ανάγκη και αυτοί το μεταλλευτικό προϊόν.

Με λίγα λόγια, οι δύο αντιμαχόμενες πλευρές δεν είχαν κανένα πρόβλημα να παραβιάσουν την ουδετερότητα της σκανδιναβικής χώρας, προκειμένου να ικανοποιήσουν τα συμφέροντά τους.

Η απαρχή των μαχών του Νάρβικ

Σε μια περιοχή διαφιλονικούμενη μία αφορμή αρκούσε προκειμένου να ξεσπάσουν εχθροπραξίες. Δόθηκε τελικά στις 16 Φεβρουαρίου 1940, όταν το βρετανικό αντιτορπιλικό HMS “Cossack” παραβίασε τα νορβηγικά χωρικά ύδατα και ακινητοποίησε μέσα στο φιόρδ Γιόσιν το γερμανικό μεταγωγικό πλοίο “Altmark“.

Επίσης, ο βρετανικός στόλος απελευθέρωσε 300 αιχμάλωτους  ναυτικούς. Μετά από αυτό, ο Νορβηγός υπουργός Εξωτερικών, Χάλβνταν Κοχτ περιορίστηκε σε ένα “χλιαρό” διάβημα διαμαρτυρίας προς τους Βρετανούς για την παραβίαση της ουδετερότητας της χώρας του.

Το Γ’ Ράιχ δεν άφησε αναπάντητη την ενέργεια του “εχθρού”. Η κατάληψη της Πολωνίας είχε ήδη επιτευχθεί, από το Σεπτέμβριο του 1939, και, στο πλαίσιο του “Κεραυνοβόλου πολέμου” (“Blitzkrieg”) που εξαπέλυσε ο Χίτλερ, η ουδέτερη Νορβηγία θα βρισκόταν στο “μάτι του κυκλώνα”.

Η Επιχείρηση Weserübung

Έτσι, τον Απρίλιο του 1940, οι Γερμανοί έθεσαν σε εφαρμογή την “Επιχείρηση Weserübung”, μια συνδυασμένη αεροναυτική επιχείρηση που στόχευε στην άμεση κατάληψη της Νορβηγίας και της Δανίας. Επικεφαλής της ορίστηκε ο στρατηγός Νικολάους φον Φάλκενχορστ.

Στις 9 του μήνα, ο στόλος των Ναζί έφτασε στο Νάρβικ με δέκα αντιτορπιλικά και 2.000 στρατιώτες. Την προηγούμενη μέρα, οι Βρετανοί είχαν ρίξει νάρκες στην είσοδο του λιμανιού, αλλά οι Γερμανοί τις απέφυγαν.

Οι μάχες των αντιτορπιλικών ήταν σφοδρές και διεξάγονταν εν μέσω σφοδρών χιονοθυελλών. Στην ξηρά οι στρατιώτες μάχονταν σώμα με σώμα και το Νάρβικ δεχόταν αλλεπάλληλους βομβαρδισμούς.

Τελικά, παρά τις νικηφόρες για τους Συμμάχους ναυμαχίες της 10ης και 13ης Απριλίου 1940, το Νάρβικ παρέμεινε στην κατοχή του Άξονα, την ίδια ώρα που Γερμανοί αλεξιπτωτιστές καταλάμβαναν το Όσλο, την πρωτεύουσα της Νορβηγίας.

Επιπλέον, η ναυαρχίδα του Βασιλικού Ναυτικού, HMS “Hardy” βυθίστηκε από τους Γερμανούς και τραυματίστηκε θανάσιμα από οβίδα ο καπετάνιος Μπέρναρντ Γουόρμπαρτον Λι, σε ηλικία 44 ετών.

H ανακατάληψη και η αποχώρηση λόγω Γαλλίας

Στις 28 Μαΐου 1940, ήρθε η “απάντηση”. Υπό τον συντονισμό του Νορβηγού στρατηγού, Καρλ Γκούσταβ Φλέισερ, οι νορβηγικές, γαλλικές, βρετανικές και πολωνικές δυνάμεις ανακατέλαβαν, μετά από σκληρές μάχες, το Νάρβικ, καταγράφοντας την πρώτη σημαντική χερσαία νίκη των Συμμάχων.

Η ανακατάληψη του Νάρβικ θεωρείται, επίσης, η πρώτη μεγάλη ήττα του Χίτλερ στο Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Παρ’ όλ’ αυτά, υπήρξε μια βραχύβια επιτυχία, καθώς στις 8 Ιουνίου το Νάρβικ έπεσε και πάλι στα χέρια των Γερμανών. Οι τελευταίοι εκμεταλλεύτηκαν την αποχώρηση των βρετανικών στρατευμάτων από τη Νορβηγία, μια εξέλιξη που υπαγορεύτηκε από την ολοένα και χειρότερη τροπή που έπαιρνε για τους Συμμάχους η Mάχη της Γαλλίας.

Οι Νορβηγοί προέβαλαν σθεναρή αντίσταση, αλλά δεν μπόρεσαν να αποσοβήσουν την παγίωση του ναζισμού στη χώρα τους. Αν και συνοδεύτηκε από μεγάλες απώλειες, η επιχείρηση Weserübung στέφθηκε με επιτυχία. Η Γερμανία προήλαυνε σε όλη την Ευρώπη και εκείνη την εποχή ήταν ασταμάτητη.

Πηγή κεντρικής φωτογραφίας: Wikipedia