Νάιλον, η συνθετική ύλη που άλλαξε τον κόσμο. Η φρενίτιδα των γυναικών, η απαγόρευση στον πόλεμο και η αυτοκτονία του εφευρέτη

Διαφημίστηκε με το σλόγκαν «Ανθεκτικό σαν ατσάλι, λεπτό σαν ιστός αράχνης» και έφερε επανάσταση στο χώρο της μόδας και γενικότερα στον τρόπο ζωής.

Χρησιμοποιήθηκε από τους Συμμάχους κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, προκάλεσε μεγάλο ενθουσιασμό στο γυναικείο φύλο και γνώρισε τεράστια εμπορική επιτυχία.

Όμως ο εφευρέτης του αυτοκτόνησε δύο μήνες μετά την κατοχύρωση της πατέντας και δεν είδε ποτέ τον αντίκτυπο της επινόησής του στις ζωές δισεκατομμυρίων ανθρώπων.

Ο λόγος για τον Αμερικανό χημικό, Γουάλας Χιουμ Καράδερς, ο οποίος έμεινε στην ιστορία ως ο «πατέρας» του νάιλον.

Δίδασκε οργανική χημεία στο Χάρβαρντ και το 1928 προσλήφθηκε από την εταιρεία DuPont, για να αναλάβει επικεφαλής έρευνας στο επιστημονικό της εργαστήριο.

Η «γέννηση» του νάιλον

Αρχικά, ο Καράδερς ήταν διστακτικός να μετακινηθεί στην εταιρεία λόγω του ιστορικού κατάθλιψής του. Ωστόσο το στέλεχος της DuPont, Χάμιλτον Μπράντσο έκαμψε και την τελευταία του αμφιβολία και ο Καράδερς έπιασε δουλειά.

Μαζί με την ερευνητική του ομάδα ανέπτυξε το νεοπρένιο, ένα συνθετικό καουτσούκ, από το οποίο κατασκευάζονται οι στολές δυτών και ψαροντουφεκάδων, αθλητικά κολάν, γάντια, κ.ά..

Αργότερα ο Καράδερς έστρεψε το ενδιαφέρον του στα πολυμερή και επικεντρώθηκε στη δημιουργία μίας συνθετικής ύλης που θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί στη θέση του μεταξιού. H Ιαπωνία ήταν ο κύριος προμηθευτής μεταξιού για τις ΗΠΑ, αλλά μετά τη Μεγάλη Ύφεση του 1929, οι σχέσεις των δύο κρατών χειροτέρευσαν.

Οι εργασίες της ομάδας του Καράδερς απέδωσαν καρπούς με τη δημιουργία του νάιλον, το Φεβρουάριο του 1935.

Η νέα συνθετική ύλη, αποτέλεσμα του συνδυασμού εξαμεθυλενοδιαμίνης και αδιπικού οξέος, ενθουσίασε τους ιθύνοντες της DuPont, διότι υπερτερούσε σε αντοχή και ελαστικότητα από όλες τις φυσικές κλωστές από μετάξι, μαλλί ή βαμβάκι.

Μία από τις πρώτες εφαρμογές του νάιλον ήταν στον τομέα της στοματικής υγιεινής. Η DuPont δημιούργησε την πρώτη οδοντόβουρτσα με νάιλον ίνες, με την ονομασία “Doctor West’s Miracle Toothbrush”.

Μέχρι τότε, οι οδοντόβουρτσες φτιάχνονταν από τρίχες ζώων, οι οποίες συγκρατούσαν μικρόβια, στέγνωναν δύσκολα και φθείρονταν εύκολα.

Η εμπορική επιτυχία και η αυτοκτονία του Καράδερς

Εκτός από ανθεκτικό και ελαστικό, το νάιλον ήταν επίσης διαφανές, αδιάβροχο και εύκολο να βαφτεί. Το σημείο τήξης του ξεπερνούσε τους 200 βαθμούς Κελσίου και η παραγωγή του μπορούσε να γίνει σε ευρεία κλίμακα.

Έτσι, το νάιλον χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά στην κατασκευή γυναικείων καλτσών, οι οποίες έγιναν ανάρπαστες αμέσως μετά την κυκλοφορία τους.

Στο Ουίλμινγκτον του Ντέλαγουερ, όπου ήταν η έδρα της DuPont, ένα ζευγάρι νάιλον καλτσών πωλείτο έναντι περίπου 1,25 δολαρίων και οι γυναίκες σχημάτιζαν ουρές έξω από τα καταστήματα της πόλης, για να το αποκτήσουν.

Αργότερα λανσαρίστηκε και το καλσόν, καθώς οι φούστες κόντυναν και η μάλλινη ή βαμβακερή κάλτσα δεν κολάκευε τη γυναικεία σιλουέτα.

Τo 1940, η DuPont παρήγαγε περισσότερα από 1.000.000 κιλά νάιλον και τα έσοδά της έφτασαν τα 9 εκατομμύρια δολάρια, καθιστώντας το νάιλον ως το πιο κερδοφόρο προϊόν στην ιστορία της.

Στο παρακάτω βίντεο, χρονολογίας 1956, μπορείτε να δείτε τα τεστ ανθεκτικότητας, στα οποία υποβλήθηκε η μία από τις δύο νάιλον κάλτσες της αγγλίδας μοντέλου, Λέσλι Μέι:

Στις 16 Φεβρουαρίου 1937, ο Γουάλας Χιουμ Καράδερς κατοχύρωσε με δίπλωμα ευρεσιτεχνίας την εφεύρεσή του. Παρ’ όλ’ αυτά, δεν είδε ποτέ την τεράστια εμπορική επιτυχία του νάιλον στα μεταπολεμικά χρόνια.

Ανέκαθεν πάλευε με την κατάθλιψη και τη μειωμένη αυτοπεποίθηση και η ψυχολογική του κατάσταση επιδεινώθηκε μετά τον πρόωρο θάνατο της αδερφής του από πνευμονία, τον Ιανουάριο του 1937.

Στις 29 Απριλίου 1937, δύο μήνες μετά την κατοχύρωση της πατέντας του νάιλον, γράφτηκαν οι τίτλοι τέλους για τον εφευρέτη.

Ο Αμερικανός χημικός αυτοκτόνησε πίνοντας χυμό λεμονιού με υδροκυάνιο, το οποίο λέγεται ότι κουβαλούσε πάντοτε μαζί του.

Δύο ημέρες πριν την αυτοχειρία, συμπλήρωνε 41 χρόνια ζωής και επτά μήνες μετά, γεννήθηκε η κόρη του, Τζέιν Καράδερς, καρπός του έρωτά του με τη σύζυγό του και συνάδελφό του στην DuPont, Έλεν Σουίτμαν.

Η απαγόρευση των νάιλον καλτσών και οι μεταπολεμικές ταραχές

Με το ξέσπασμα του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, το νάιλον χαρακτηρίστηκε ως αναγκαίο υλικό για την κατασκευή σχοινιών, διχτυών, αλεξίπτωτων και ειδών στρατιωτικού εξοπλισμού.

Ως εκ τούτου, οι νάιλον κάλτσες σταμάτησαν να διατίθενται στο εμπόριο και συγχρόνως οι γυναίκες όφειλαν να τις παραδώσουν, για να εκπληρώσουν το πατριωτικό τους καθήκον.

Η απόφαση για το δραστικό περιορισμό του νάιλον ήταν ένα από τα πολλά πρωτότυπα μέτρα που πάρθηκαν από τις ΗΠΑ και τα ευρωπαϊκά κράτη, με σκοπό να εξοικονομήσουν πόρους και να στηρίξουν την πολεμική προσπάθεια.

Ήταν συγχρόνως και ένα μέτρο που δυσαρέστησε τις Αμερικανίδες. Η απογοήτευσή τους ήταν τόσο μεγάλη που έφτασαν στο σημείο να ζωγραφίζουν τα πόδια τους, ώστε να δίνουν την ψευδαίσθηση ότι φορούσαν καλσόν.

Το 1945, οι νάιλον κάλτσες επανήλθαν στα ράφια των καταστημάτων και ακολούθησε φρενίτιδα.

«Η ειρήνη, είναι εδώ! Νάιλον προς πώληση!», έγραφαν οι πρωτοσέλιδοι τίτλοι των εφημερίδων και εκατοντάδες χιλιάδες γυναίκες συνωστίζονταν έξω από τα καταστήματα, για να αγοράσουν το πολυπόθητο προϊόν.

Οι καβγάδες δεν έλειψαν, με αποτέλεσμα να δημιουργηθούν οι λεγόμενες «ταραχές του νάιλον» (“nylon riots”). Σύμφωνα με δημοσιεύματα της εποχής, στην πόλη Πίτσμπουργκ της Πενσιλβάνια, 40.000 γυναίκες έκαναν ουρές για μόλις 13.000 ζευγάρια νάιλον καλτσών.

Η χρήση του νάιλον εξαπλώθηκε παντού: σε μπλούζες, πουκάμισα, παπούτσια, ομπρέλες, σακβουαγιάζ, σκηνές για κάμπινγκ, πετονιές, κουρτίνες, χαλιά, ακόμη και χορδές κιθάρας.

Οι επιδείξεις μόδας, κατά τις οποίες μανεκέν παρουσίαζαν τα νάιλον φορέματά τους, και τα καλλιστεία ήταν σύνηθες φαινόμενο από τα τέλη της δεκαετίας του ’40 και μετά, όπως φαίνεται στο ακόλουθο βίντεο:

Στο πέρασμα των ετών, το νάιλον απέκτησε και ταξικό χαρακτήρα, με τα κατώτερα κοινωνικά στρώματα να προτιμούν τις φθηνότερες συνθετικές ίνες και τα ανώτερα να διαθέτουν τα χρήματά τους για τις ακριβότερες φυσικές ίνες.

Το 1965 οι συνθετικές ίνες αποτελούσαν το 63% της παγκόσμιας παραγωγής υφασμάτων, ενώ στις αρχές της δεκαετίας του 1970 ο αριθμός αυτός είχε πέσει στο 45%. Η δημοτικότητα του νάιλον μειώθηκε, αλλά δεν έπαψε ποτέ να υπάρχει σε αναρίθμητα πράγματα της καθημερινής ζωής.

Από πού προήλθε η ονομασία του νάιλον

Διάφορες εκδοχές έχουν ακουστεί για την προέλευση της λέξης “NYLON”. Σύμφωνα με μία από αυτές, πρόκειται για συνδυασμό των ονομασιών της Νέας Υόρκης (NY) και του Λονδίνου (LON).

Ωστόσο, η άποψη αυτή δεν στηρίζεται σε πραγματικά γεγονότα, καθώς το Λονδίνο και γενικότερα η Αγγλία δεν διαδραμάτισε κανένα ρόλο στην επινόηση του νάιλον. Οι κάλτσες από νάιλον λανσαρίστηκαν στην αμερικανική αγορά τον Μάιο του 1940, αφού προηγουμένως παρουσιάστηκαν στη Διεθνή Έκθεση της Νέας Υόρκης.

Μια άλλη δημοφιλής εκδοχή αναφέρει ότι το “NYLON” σχηματίστηκε από τα αρχικά γράμματα της φράσης “Now You’ ve Lost, Old Nipponese!”, που μεταφράζεται ως «Τώρα χάσατε, παλιογιαπωνέζοι!» και αποδίδεται στον Καράδερς.

Αν και κανείς δεν μπορεί να επαληθεύσει 100% την εγκυρότητα της παραπάνω φράσης, θεωρείται ως αρκετά βάσιμη, διότι, με την εφεύρεση του νάιλον, οι ΗΠΑ κατάφεραν να κλονίσουν την πρωτοκαθεδρία των χωρών της Άπω Ανατολής στον τομέα της ύφανσης.

Τέλος, μία τρίτη εκδοχή υποστηρίζει ότι το “NYLON” αποτελεί παραφθορά της φράσης “No Run”, όταν διαβαστεί ανάποδα (“Nuron” ➞ “Nylon”). Το “No Run” φέρεται να ήταν μία από τις εμπορικές ονομασίες που σκέφτηκαν οι υπεύθυνοι της DuPont, όταν ο Καράδερς εφηύρε τη συνθετική ύλη.

Με πληροφορίες από: ThoughtCo, Snopes, Time και Science History Institute

Πηγή κεντρικής φωτογραφίας: AP (Youtube) και Decades TV Network (Youtube)