Μύθος ή αλήθεια; Οι μαζικές αυτοκτονίες τραπεζιτών στο Κραχ του 1929. Ο άγνωστος ρόλος του Τσόρτσιλ και τα αστεία για “όσους δεν έβρισκαν δωμάτιο για να πηδήξουν”

Οκτώβριος 1929. Το χρηματιστήριο καταρρέει, η αξία της αγοράς μειώνεται δραματικά και χιλιάδες Αμερικανοί βλέπουν τις περιουσίες τους να εξανεμίζονται. Η πρωτοφανής οικονομική ύφεση προκαλεί μία “επιδημία” δίχως προηγούμενο. Επενδυτές, τραπεζίτες και επιχειρηματίες δίνουν μαζικά τέλος στη ζωή τους, πηδώντας από τους ουρανοξύστες της Νέας Υόρκης.

Για πολλές δεκαετίες, η τραγική αυτή εκδοχή της ιστορίας ήταν και η πιο διαδεδομένη. Το Κραχ της Γουόλστριτ αιφνιδίασε, την οικονομική ελίτ των ΗΠΑ, που σε μεγάλο βαθμό είχε στηρίξει την περιουσία και τις επιχειρήσεις της στο χρηματιστήριο.

Η 24η Οκτωβρίου, ημέρα που σήμανε την αρχή της “ελεύθερης πτώσης”, έμεινε στην ιστορία ως Μαύρη Πέμπτη.

Μέσα σε πέντε μέρες, ο δείκτης Ντόου Τζόουνς (DJIA) είχε πέσει κατά 24,8%, η Γουόλ Στριτ κατέρρευσε, εκατοντάδες τράπεζες κήρυξαν πτώχευση, χιλιάδες επιχειρήσεις έκλεισαν, η οικονομία διαλύθηκε. Απολύσεις, ανεργία και φτώχια έγιναν κοινός τόπος για εκατομμύρια εργαζόμενους.

Παράλληλα, οι εφημερίδες έκαναν λόγο για δεκάδες “κουστουμαρισμένους”  επενδυτές, που ανήμποροι να διαχειριστούν την οικονομική καταστροφή, έθεταν τέλος στη ζωή τους. Αυτοκτονούσαν πηδώντας από τα παράθυρα των ουρανοξυστών της Νέας Υόρκης.

Σήμερα, γνωρίζουμε ότι τα γεγονότα δεν εκτυλίχθηκαν έτσι ακριβώς.

Η αλήθεια πίσω από τον μύθο

Βάσει των στατιστικών στοιχείων, τον Οκτώβριο και τον Νοέμβριο του 1929 σημειώθηκαν λιγότερες αυτοκτονίες από κάθε άλλο μήνα εκείνης της χρονιάς. Εκτός αυτού, το ετήσιο ποσοστό των αυτοκτονιών ήταν το χαμηλότερο συγκριτικά με τα επόμενα χρόνια. Το 1929 έκλεισε με 17 αυτοκτονίες ανά 100.000 κατοίκους, αριθμός που το 1932 είχε αυξηθεί σε 21,3.

Δεν αμφισβητείται το γεγονός ότι ο Οκτώβριος του 1929 αποτέλεσε μία από τις τραγικές περιόδους της σύγχρονης ιστορίας των ΗΠΑ. Επικράτησε πανικός, ακολούθησε ανέχεια και ένα γενικευμένο αίσθημα απογοήτευσης και οργής. Ωστόσο, λίγοι ήταν εκείνοι που αποφάσισαν να τα παρατήσουν από την πρώτη κιόλας μέρα.

Εικάζεται ότι ο θρύλος των μαζικών αυτοκτονιών ξεκίνησε από τον μετέπειτα πρωθυπουργό της Μεγάλης Βρετανίας. Πολύ πριν ανέβει στην εξουσία, ο Ουίνστον Τσώρτσιλ, ασχολήθηκε και με τη δημοσιογραφία, ενώ ήταν ήδη πετυχημένος συγγραφέας. Με αυτήν την ιδιότητα είχε ταξιδέψει στη Νέα Υόρκη τον Οκτώβριο του 1929.

Κατά τη διαμονή του στο ξενοδοχείο Savoy Plaza, το πρωί της 24ης Οκτωβρίου, έγινε μάρτυρας μίας αυτοκτονίας. Ένας καλοντυμένος άντρας από το απέναντι κτίριο πήδηξε στο κενό, από το μπαλκόνι του 16ου ορόφου. Παρότι το περιστατικό συνέβη λίγες ώρες πριν το Κραχ και ο αυτόχειρας ήταν ένας Γερμανός τουρίστας, τόσο ο Τσώρτσιλ, όσο και οι Αμερικανοί δημοσιογράφοι που το κάλυψαν, το συνέδεσαν με την ύφεση.

Οι τρανταχτοί τίτλοι και τα άρθρα των εφημερίδων έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στη διάδοση του θρύλου των μαζικών αυτοκτονιών.

Το χιούμορ και ο σαρκασμός συμπλήρωσαν την εικόνα. Την επόμενη της Μαύρης Πέμπτης, ο δημοσιογράφος Will Rogers έγραφε: “Όταν η Γουόλ Στριτ πήρε την κάτω βόλτα, έπρεπε να περιμένεις στην ουρά για να βρεις παράθυρο να πηδήξεις. Οι κερδοσκόποι πουλούσαν χώρους ταφής στο East River”.

Ο γνωστός κωμικός Eddie Cantor, που επίσης έχασε το μεγαλύτερο μέρος της περιουσίας του λόγω του Κραχ, επίσης αστειευόταν λέγοντας ότι όταν πήγε να κλείσει δωμάτιο στο New York City Hotel, η ρεσεψιονίστ τον ρώτησε “Για τι το θέλετε; Για να κοιμηθείτε ή να πηδήξετε;”

Διαβάστε ακόμα: Μαίρη Αρώνη. Έκανε απεργία πείνας για να γίνει ηθοποιός. Η αυτοκτονία του χρηματιστή πατέρα της εξαιτίας του Κραχ και ο πρόωρος χαμός του συζύγου της

Σύντομα, ενώ η “πλάκα” διαδιδόταν από στόμα σε στόμα, έπαψε να λογίζεται ως αστείο και αρκετοί άρχισαν να πιστεύουν ότι οι μεγαλοεπενδυτές είχαν αυτοκτονήσει μαζικά.

Κάτι τέτοιο φυσικά δεν προκύπτει από τη στατιστική. Υπήρξαν άνθρωποι που δεν μπόρεσαν να διαχειριστούν το ψυχικό κόστος της οικονομικής καταστροφής. Οι περισσότεροι από αυτούς ωστόσο, αποφάσισαν να δώσουν τέλος στη ζωή τους αρκετούς μήνες αργότερα, όταν ήταν πλέον βέβαιοι ότι τα μεγαλεία του παρελθόντος είχαν φύγει ανεπιστρεπτί. Επιπλέον, τίποτα δεν μαρτυρά ότι επέλεγαν τη “βουτιά” από ουρανοξύστη.

Η κρεμάλα, η δηλητηρίαση και το περίστροφο παρέμεναν οι πιο συνηθισμένοι τρόποι αυτοκτονίας.

Οι μαζικές αυτοκτονίες επενδυτών δεν είναι παρά αστικός μύθος. Αυτό που ισχύει είναι ότι η ύφεση, η φτώχεια και η ανεργία που ακολούθησαν, αφορούσε όλα τα κοινωνικά στρώματα και κυρίως τα κατώτερα και τα μεσαία και όχι ειδικά τους τραπεζίτες, τους επενδυτές και τους επιχειρηματίες.

αρχική εικόνα: U.S. National Archives

Διαβάστε στη “ΜτΧ”: «Δώστε μου σχοινί να κρεμαστώ ή ένα μη επιπλωμένο διαμέρισμα». Η συγκλονιστική φωτογραφία μετά το Κραχ του 1929