Μυκήνες. Και όμως ο “τάφος του Αγαμέμνονα” δεν ήταν άδειος! Η λεηλασία από Έλγιν και Βελή Πασά. Το απρόσμενο εύρημα
ΜΗΧΑΝΗ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ
A+
A-
της Μαίρης Αδαμοπούλου . Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα “Τα Νέα”.
H “ανασκαφή” στα σωθικά του μεγαλύτερου αρχαιολογικού μουσείου της χώρας ήταν αρκετή για να κάνει την ανατροπή.
Να αποδείξει ότι ο πλέον εντυπωσιακός και ένας από τους μεγαλύτερους και τελειότερους μυκηναϊκούς θολωτούς τάφους, εκείνος του Ατρέα στις Μυκήνες, όχι απλώς δεν ήταν άδειος, αλλά και μόνο τα ίχνη από τα κτερίσματα του που σώθηκαν και εν πολλοίς παραμένουν άγνωστα, είναι αρκετά για να αποδείξουν πως το περίφημο μνημείο ήταν χαρακτηριστικό των πολύχρυσων Μυκηνών που περιγράφει ο Όμηρος.
Κι ένα μικρό τμήμα εξ αυτών – καμωμένο από κόκκινο λακωνικό μάρμαρο, αλλά με χαραγμένες πάνω του πολλές σελίδες διαφορετικών αιώνων Ιστορίας – αναδύεται από την αφάνεια και υπόσχεται να διηγηθεί την περιπέτεια του χάρη στην επιτυχημένη δράση του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου “Αθέατο Μουσείο” που προβάλλει επιλεγμένες αρχαιότητες από τον κόσμο των αποθηκών.
Όλα ξεκίνησαν το καλοκαίρι του 2020 στα υπόγεια του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου. Εκεί όπου μια ομάδα αρχαιολόγων του μουσείο ανακάλυψε ένα σύνολο από μερικές εκατοντάδες ξεχασμένα αντικείμενα και το χειρόγραφο ημερολόγιο του αρχαιολόγου Παναγιώτη Σταματάκη.
Του επιστήμονα που όχι μόνο εντόπισε το 1878 μέσα στο μνημείο που για αιώνες χρησιμοποιούνταν από βοσκούς, υπολείμματα οστών ζώων, ίχνη από ειδώλια, αγγεία, κοσμήματα (κυρίως χάντρες) και φύλλα χρυσού, αλλά το ταυτοποίησε ως ταφικό καθώς τόσο ο Παυσανίας όσο και ο Ερρίκος Σλίμαν, το είχαν χαρακτηρίσει ως θησαυρό (θησαυροφυλάκιο).
Μυκήνες. Ιούνιος του 1954. Το εσωτερικό του Θησαυρού του Ατρέα φωτογραφημένο από τον Δημήτρη Χαρισιάδη. O θόλος του τάφου, ο οποίος πιθανότατα δεν έχει καμία σχέση με τον Ατρέα ή τον Αγαμέμνονα. Ονομάστηκε έτσι από τον Ερρίκο Σλήμαν. Πηγή: Φωτογραφικό αρχείο μουσείου Μπενάκη.
“Πράγματι το συγκεκριμένο σύνολο παρέμενε για 130 χρόνια ως επί το πλείστον άγνωστο στις αποθήκες του μουσείου”, λέει στα “ΝΕΑ” ο αρχαιολόγος του ΕΑΜ και υπεύθυνος της μελέτης των αντικειμένων, Κώστας Πασχαλίδης.
“Κάποια από τα αντικείμενα του συνόλου ενσωματώθηκαν στην αποκατάσταση των ημικιόνων του μνημείου, που παρουσιάζονται στην αίθουσα 4. Τα περισσότερα όμως, φυλάσσονταν στις αποθήκες χωρίς να γνωρίζουμε την προέλευσή τους”, συνεχίζει ο αρχαιολόγος.
Και εξηγεί ότι ανάμεσα τους δεν βρίσκονταν μόνο αρχαιότητες που χρονολογούνται περί το 1350-1300 π.Χ. αλλά και οστά ζώων από θυσίες που τελέστηκαν τον 5ο αι. μ.Χ. και ενώ είχαν απαγορευτεί τέτοιου είδους τελετουργίες συνέπεια της επικράτησης του Χριστιανισμού.
Υλικό το οποίο τώρα μελετάται για πρώτη φορά αναλυτικά ώστε οι αρχαιολόγοι του μουσείου να προχωρήσουν σε μια μεγάλη επιστημονική δημοσίευση.
Το μαρμάρινο θραύσμα βρέθηκε στο εκκλησάκι του Αγίου Γεωργίου Μυκηνών μαζί με άλλες αρχαιότητες
Η Λεηλασία του τάφου
Ο τάφος του Ατρέα στο διάβα των αιώνων δεν είχε μόνον συλληθεί ως προς το περιεχόμενο του.
Τμήματα του αρχιτεκτονικού διακόσμου του είχαν λεηλατηθεί από τον Έλγιν (1802) και από τον γιο του Αλή Πασά, Βελή (1810) και κατέληξαν στο Βρετανικό Μουσείο.
Ορισμένα άλλα εκλάπησαν από ευρωπαίους περιηγητές και βρίσκονται σε μουσεία της Καρλσρούης και του Μονάχου.
Ο Θησαυρός του Ατρέα ή Τάφος του Αγαμέμνονα κατασκευάστηκε την εποχή του Χαλκού περίπου το 1250 π.Χ. Το πέτρινο υπέρθυρο πάνω από την πόρτα ζυγίζει 120 τόνους, με διαστάσεις που το κατατάσσει ως το μεγαλύτερο στον κόσμο.
Ένα θραύσμα επιστυλίου από την πρόσοψη του μνημείου, όμως, με ανάγλυφα φυτικά μοτίβα και περίεργα γκραφίτι βρισκόταν ανάμεσα στον “άγνωστο” θησαυρό των αποθηκών. Και είναι αυτό που παρουσιάζεται μαζί με δύο ακόμη θραύσματα (μέρη των οποίων βρίσκονται στα μουσεία της Γερμανίας) και σελίδες από το ημερολόγιο της ανασκαφής του Σταματάκη.
Το επιστύλιο από κοκκινωπό μάρμαρο φαίνεται πως είχε περισυλλέξει από τα χώματα του μνημείου 63 χρόνια πριν από την Επανάσταση (1758) ένας παπάς.
Στα πέταλα του αριστερού ημιρόδακα είχε χαράξει τη φράση “”1758 ήρθα εγό ω Παππάν…”το όνομά του, πιθανόν (Παπανικόλας ή Παπανδρέας;) μαζί με έξι ακόμη (Μαρία, Μαριγώ, Ελένη, Παναγιώτης, Γεράσιμος, Αναστασ….).
“Να ήταν τα μέλη της οικογένειας του; Να ήταν μια παράκληση υπέρ υγείας;” είναι μερικές από τις εκδοχές που θέτουν οι αρχαιολόγοι.
Κι εκεί, στο ιερό της εκκλησίας του Αγίου Γεωργίου στο Χαρβάτι (παλιά ονομασία των Μυκηνών) το εντόπισε ο Σταματάκης, πρόσεξε τα χαράγματα και το μετέφερε στην Αθήνα μαζί με τα υπόλοιπα ευρήματα του, όπου έμενε ως τώρα.
ΙΝFO
Τα πολύτιμα θραύσματα παρουσιάζονται στην «Αίθουσα του Βωμού» (αιθ. 34) από την Τρίτη 7 Μαρτίου ως τη Δευτέρα 8 Μαΐου 2023.
Προγραμματισμένες παρουσιάσεις στις 15 και19/3, 2, 5, 19, 23/4 και 7/5 στις 13.00.Για την παρακολούθηση της παρουσίασης είναι απαραίτητη η προμήθεια εισιτηρίου και η δήλωση συμμετοχής κατά την προσέλευση. Θα τηρηθεί σειρά προτεραιότητας.
Αρχική Φωτογραφία: O Τάφος του Ατρέως ή Τάφος του Αγαμέμνονα / Μηχανή του Χρόνου
ΣΗΜΕΙΩΣΗ:
Ο τάφος πιθανότατα δεν έχει καμία σχέση με τον Ατρέα ή τον Αγαμέμνονα – θρυλικούς ηγέτες των Μυκηνών ή το Άργος στα έργα του Ομήρου, του Επικού Κύκλου και της Ορέστειας – καθώς οι αρχαιολόγοι πιστεύουν ότι ο Μυκηναϊκός ηγεμόνας που θάφτηκε εκεί κυβερνούσε νωρίτερα.
Ονομάστηκε έτσι από τον Ερρίκο Σλήμαν και το όνομα χρησιμοποιείται από τότε. Η ιστορικότητα του Τρωικού Πολέμου, με τον οποίο ο Σλήμαν προσπαθούσε να συνδέσει τόσο τις Μυκήνες όσο και τον Χισαρλίκ, είναι θέμα μακροχρόνιας και συνεχιζόμενης συζήτησης.
ΠΡΟΣΘΗΚΗ ΣΧΟΛΙΟΥ