Μποκάσα. Ο διαβόητος δικτάτορας της Αφρικής που κατηγορήθηκε για ανθρωποφαγία και εκτελέσεις παιδιών. Πως γλίτωσε την αγχόνη και αυτοανακηρύχτηκε 13ος Απόστολος 

Ο αιμοσταγής πρώην “αυτοκράτορας” της Κεντροαφρικανικής Δημοκρατίας Ζαν-Μπεντέλ Μποκάσα κατηγορήθηκε για τα πιο φρικτά εγκλήματα. Ανθρωποφαγία, ακρωτηριασμούς, σαδιστικά βασανιστήρια, οικονομικές καταχρήσεις και 38 ανθρωποκτονίες.

Ο Μποκάσα κατέλαβε την εξουσία με πραξικόπημα το 1966, ανακηρύσσοντας την απαρχή «μιας νέας εποχής ισότητας» στην ηπειρωτική χώρα της κεντρικής Αφρικής. Εννοούσε βέβαια ισότητα μόνο για έναν άνθρωπο – τον εαυτό του. Με τη στήριξη της Λιβύης και της Γαλλίας, επιδόθηκε σε ένα όργιο αυθαιρεσιών και καταχρήσεων που κράτησαν 13 χρόνια.

Δύο μήνες μετά την επιστροφή του από την εξορία κάθισε στο εδώλιο του κατηγορουμένου τον Δεκέμβριο του 1986. Ήταν η ώρα της απόδοσης ευθυνών. Ο απόλυτος δικτάτορας μιας από τις φτωχότερες χώρες της Αφρικής θα ερχόταν πρόσωπο με πρόσωπο με τους ανθρώπους που είχε βασανίσει.

Ζήτησε γεύμα από ανθρώπινο πτώμα

Η δίκη του άρχισε στις 15 Δεκεμβρίου 1986 στην αποπνικτικά ζεστή αίθουσα του Δικαστικού Μεγάρου της Μπανγκί, πρωτεύουσας της άλλοτε κραταιάς επικράτειάς του. Στο δικαστήριο είχαν συρρεύσει απεσταλμένοι από όλα τα διεθνή μέσα, αδημονώντας να καταγράψουν κάθε φρικιαστική λεπτομέρεια της κωμικοτραγικής ηγεμονίας του ως αυτοκράτορα.

Ο Μποκάσα προσέλαβε για την υπεράσπισή του δύο γάλλους μεγαλοδικηγόρους, γνωρίζοντας ότι για να γλιτώσει τη θανατική ποινή χρειαζόταν τις υπηρεσίες μιας κορυφαίας ομάδας συνηγόρων. Ο 65χρονος έκπτωτος δικτάτορας παρακολουθούσε με προσήλωση τα τεκταινόμενα, χάνοντας κατά καιρούς την ψυχραιμία του και παρεμβαίνοντας με παράταιρα σχόλια και δικαιολογίες.

Οι μάρτυρες κατηγορίας έριξαν άπλετο φως στην κτηνώδη αγριότητα του καθεστώτος του. Ένας από τους πρώην μαγείρους του, ο Φιλίπ Λινγκουίσσα, κατέθεσε ότι του είχε ζητήσει να ετοιμάσει ένα ιδιαίτερο γεύμα. Το κυρίως πιάτο ήταν ένα ανθρώπινο πτώμα που ο δικτάτορας φύλαγε στο τεράστιο ψυγείο του. Άλλοι μάρτυρες περιέγραψαν ότι την ημέρα που έγινε η ανατροπή του καθεστώτος και μπήκαν στο ανάκτορο του Μποκάσα ανακάλυψαν πτώματα και ανθρώπινα μέλη αποθηκευμένα στα ψυγεία του παλατιού.

Οι εκτελέσεις παιδιών και τα βασανιστήρια τροφίμων

Η γυναίκα του στρατηγού Μπόνγκο κατέθεσε ότι ο Μποκάσα εκτέλεσε τον άντρα της, όταν εκείνος αρνήθηκε να επιτρέψει στον δικτάτορα να κοιμηθεί μαζί της. Όταν τελείωσε η κατάθεση ο Μποκάσα δήλωσε μεταμέλεια και απάντησε: «Αναλαμβάνω την ηθική ευθύνη για τον θάνατο του στρατηγού», ικετεύοντας τη συγχώρεση της χήρας.

Η δολοφονία των μαθητών

Η πλέον καταδικαστική μαρτυρία προήλθε από μια ομάδα 27 μαθητών, των μοναδικών επιζώντων από τα 180 παιδιά που σκοτώθηκαν τον Απρίλιο του 1979, όταν πετροβόλησαν τη διερχόμενη Rolls-Royce του Μποκάσα. Είχαν βγει στους δρόμους για να διαμαρτυρηθούν επειδή τους υποχρέωναν να φορούν πανάκριβες στολές στο σχολείο, που έπρεπε να αγοράσουν οι ίδιοι από το εργοστάσιο ιδιοκτησίας μιας από τις συζύγους του Μποκάσα.

Πολλά από τα παιδιά κατέθεσαν ότι ο Μποκάσσα τα επισκέφθηκε την πρώτη νύχτα στη φυλακή και διέταξε τους δεσμοφύλακες να τα ξυλοκοπήσουν μέχρι θανάτου. Ανέφεραν επίσης ότι στους ξυλοδαρμούς είχε πάρει μέρος κι αυτός, τσακίζοντας με το εβένινο μπαστούνι του το κρανίο πέντε παιδιών.

Στη δίκη βγήκαν στο φως πολλές ζοφερές λεπτομέρειες για την κατάσταση στις διαβόητες φυλακές Νγκαραγκμπά, όπου συνηθιζόταν να αλυσοδένουν καθημερινά τους τροφίμους στο πάτωμα. Με τις εντολές του διευθυντή των φυλακών Ζοζέφ Μοκόα, οι κρατούμενοι είτε πέθαιναν από ασιτία είτε στραγγαλίζονταν. Άλλοι δολοφονούνταν με αλλεπάλληλα χτυπήματα από σφυριά.

Ο Μποκάσα δεν σταμάτησε να παρεμβαίνει κατά τη διάρκεια της δίκης. Εξέφραζε την αγανάκτησή του για τα αποτρόπαια εγκλήματα που τον κατηγορούσαν. Αρνήθηκε ότι διέταξε ποτέ ο ίδιος τον βασανισμό υπηκόων του. Ούτε βέβαια παραδέχτηκε ότι φύλαγε πτώματα στο ψυγείο του.

“Δεν είμαι άγιος”

Καθώς συσσωρεύονταν συντριπτικά στοιχεία εναντίον του, επιχείρησε να μετατοπίσει την ευθύνη από τον εαυτό του σε διάφορους υπουργούς της πρώην κυβέρνησής του. Όταν ήρθε η ώρα να πάρει το λόγο για την υπεράσπισή του, έκανε την εξής απίστευτη δήλωση: «Δεν είμαι άγιος. Είμαι ένας απλός άνθρωπος, όπως όλοι.»

Καθώς όλο και περισσότερα εγκλήματα έρχονταν στην επιφάνεια, ο Μποκάσα δεν μπορούσε πια να κρύψει την οργή του. Κάποια στιγμή πετάχτηκε όρθιος και επιτέθηκε στον εισαγγελέα. «Το εξοργιστικό με όλα αυτά είναι ότι για όλα φταίει ο Μποκάσα, ο Μποκάσα, ο Μποκάσα! Δεν φτάνουν τα εγκλήματα που μου αποδίδετε, τώρα μου ρίχνετε την ευθύνη για όλες τις ανθρωποκτονίες της τελευταίας εικοσαετίας!»

Στις 12 Ιουνίου 1987 ο Μποκάσσα κρίθηκε ένοχος για όλες τις κατηγορίες, εκτός από εκείνες που αφορούσαν την ανθρωποφαγία. Δεν υπήρξαν αρκετά στοιχεία για να καταδικαστεί ότι έτρωγε τους υπηκόους του. Ούτε και επιβεβαιώθηκε ποτέ αν είχε σερβίρει ανθρώπινο κρέας σε επίσημο δείπνο που παρέθεσε στον Γάλλο πρόεδρο Ζισκάρ ντ’ Εστέν. Όταν ο δικαστής Εντουάρ Φρανκ ανακοίνωσε την καταδίκη του σε θάνατο, έκλαψε σιωπηλά.

Τελικά, όμως, δεν οδηγήθηκε στην αγχόνη, διότι η ποινή του μετατράπηκε σε ισόβια κάθειρξη στην απομόνωση. Το 1989 η ποινή μειώθηκε σε 20 χρόνια και το 1993 ο πιο διαβόητος ηγέτης της Αφρικής αφέθηκε ελεύθερος στο πλαίσιο γενικής αμνηστίας. Το 1996, λίγο αφότου αυτοανακηρύχτηκε ο 13ος Απόστολος, πέθανε από καρδιακή προσβολή. Άφησε πίσω του 17 συζύγους και περισσότερα από 50 παιδιά.

Πηγή: Συναρπαστικά παραλειπόμενα της ιστορίας, του Τζάιλς Μίλτον, εκδόσεις Πατάκη

Διαβάστε ακόμη στη “ΜτΧ”: Αμίν Νταντά. Ο «χασάπης» δικτάτορας της Ουγκάντα, που έτρωγε τα θύματά του και υποχρέωσε λευκούς επιχειρηματίες να τον μεταφέρουν σε φορητό κάθισμα, για να τους ταπεινώσει