Ο πρέσβης των Οθωμανών στην Αθήνα ήταν Έλληνας και ήρθε σε ρήξη με τον Όθωνα. Το διπλωματικό επεισόδιο που υποδαύλισαν οι Άγγλοι

Στις 25 Ιανουαρίου 1847, ο Κωνσταντίνος Μουσούρος, πρέσβης της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας στην Ελλάδα, έγινε ο κεντρικός πρωταγωνιστής μιας έντονης διπλωματικής έντασης ανάμεσα στο νεοσύστατο βασίλειο της Ελλάδας και την Υψηλή Πύλη: τα λεγόμενα “Μουσουρικά”.

Ο Μουσούρος γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη από φαναριώτικη – κρητική οικογένεια. Το 1840, με απόφαση του σουλτάνου Αμπντούλ Μετζίτ Α’, έγινε ο πρώτος πρέσβης της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας στην Αθήνα μετά την Επανάσταση του 1821.

Παρά την ελληνική καταγωγή του, ο Μουσούρος εξελίχθηκε σε σθεναρό υπερασπιστή των τουρκικών συμφερόντων. Εκτελούσε τα καθήκοντά του με υπερβάλλοντα ζήλο, ώστε να μην κατηγορηθεί ότι μεροληπτεί υπέρ των Ελλήνων, κάτι που απέδειξε στις αρχές του 1847.

“Ήλπιζον κύριε, ότι ο Βασιλεύς της Ελλάδος ήξιζε περισσοτέρου σεβασμού, εκείνου τον οποίον εδείξατε”

Στις 23 Ιανουαρίου, ο Δημήτρης (Τσάμης) Καρατάσος, οπλαρχηγός του 1821 και αργότερα υπασπιστής του βασιλιά Όθωνα, ζήτησε από τον Μουσούρο να του επικυρώσει το διαβατήριό του προκειμένου να επισκεφτεί την Κωνσταντινούπολη.

Όμως, ο Μουσούρος απέρριψε το αίτημά του. Είπε στον Καρατάσο ότι είναι persona non grata για την Υψηλή Πύλη, διότι στο παρελθόν είχε επιχειρήσει να ξεσηκώσει τους Μακεδόνες εναντίον του Σουλτάνου.

Η Μακεδονία δεν αποτελούσε ακόμα μέρος του νεοσύστατου ελληνικού κράτους και οι αλυτρωτικές εξεγέρσεις με πρωτεργάτη τον Καρατάσο ήταν συχνές.

Δύο ημέρες αργότερα, ο Όθωνας και ο Μουσούρος ήρθαν σε σύγκρουση στη δεξίωση που οργανώθηκε στα βασιλικά ανάκτορα. Ο οργισμένος Βαυαρός βασιλιάς απάντησε στον πρέσβη στα γαλλικά:

“Ήλπιζον κύριε, ότι ο Βασιλεύς της Ελλάδος ήξιζε περισσοτέρου σεβασμού, εκείνου τον οποίον εδείξατε“.

Ύστερα, ο Όθωνας απέστρεψε το πρόσωπό του. Ο Μουσούρος θεώρησε προσβλητική τη στάση του βασιλιά. Μετά από υπόδειξη του Άγγλου πρέσβη Έντμουντ Λάιονς, αποχώρησε από τη δεξίωση. Το επεισόδιο μεταξύ Όθωνα και Μουσούρου έμεινε γνωστό ως “Μουσουρικά”.

“Οι ναύται θα γίνουν πειραταί και οι τεχνίται λησταί”

Τα Μουσουρικά δεν άφησαν αδιάφορους ούτε τους Οθωμανούς ούτε τις Μεγάλες Δυνάμεις. Ο Τούρκος Υπουργός Εξωτερικών, Ααλή Εφέντης έστειλε τελεσίγραφο ζητώντας από τον Ιωάννη Κωλέττη, πρωθυπουργό τότε της Ελλάδας, να ζητήσει δημόσια συγγνώμη προς τον Μουσούρο. Όπως ήταν αναμενόμενο, ο Κωλέττης δεν έκανε το αίτημα δεκτό.

Στις 3 Φεβρουαρίου 1847, ο Μουσούρος εγκατέλειψε την Ελλάδα μετά από εντολή του Σουλτάνου. Οι διπλωματικές σχέσεις Ελλήνων και Οθωμανών διακόπηκαν οριστικά τον Αύγουστο του ίδιου έτους. Τα διαπιστευτήρια των Ελλήνων διπλωματών ανακλήθηκαν.

Στα Μουσουρικά, οι Άγγλοι βρήκαν πρόσφορο έδαφος για να εκδηλώσουν τον ανταγωνισμό τους και να κάνουν επίδειξη ισχύος. Υποκινούσαν σε αδιαλλαξία την Τουρκία και εμπόδιζαν κάθε συμβιβαστική προσπάθεια με απώτερο σκοπό να ανατρέψουν τον γαλλόφιλο Κωλέττη.

Όταν ο Λάιονς προειδοποίησε τον Έλληνα πρωθυπουργό για τις επιπτώσεις ενός οθωμανικού εμπάργκο, ο Κωλέττης τού απάντησε: “Οι ναύται θα γίνουν πειραταί και οι τεχνίται λησταί“.

“Η υπόθεσις Μουσούρου είναι πολιτικόν παίγνιον της Αγγλίας. Αυτουργός της υποθέσεως είναι ο Λάιονς και εργολάβος του θεάματος ο Πάλμερστον, ο Υπουργός των Εξωτερικών“, είπε ο Αυστριακός διπλωμάτης και καγκελάριος, Κλέμενς Φον Μέτερνιχ.

Η ανάμειξη των Ρώσων και η απόπειρα δολοφονίας του Μουσούρου

Τον Οκτώβριο του 1847, ο Τσάρος Νικόλαος Α’ μεσολάβησε για να εξομαλύνει την τεταμένη κατάσταση. Πρότεινε στον Όθωνα να δώσει δύο με τρία υπουργεία σε αγγλόφιλους και στην ελληνική κυβέρνηση να στείλει απολογητική επιστολή στους Οθωμανούς.

Σε αυτή την επιστολή, η ελληνική κυβέρνηση θα εξέφραζε τη λύπη της “διά μιάν παρεξήγησιν, ήτις έσχεν ως αποτέλεσμα την αναχώρησιν του Απεσταλμένου της Α.Μ. του Σουλτάνου“.

Ο Όθωνας αποδέχθηκε την πρόταση. Ο Κωλέττης είχε πεθάνει ήδη από τον Αύγουστο και ο Κίτσος Τζαβέλλας που τον διαδέχθηκε στην πρωθυπουργία αναγκάστηκε να ακολουθήσει ηπιότερη στάση.

Η επιστολή θεωρήθηκε ικανοποιητική από την Υψηλή Πύλη και ο Μουσούρος επανήλθε στην Αθήνα στις 8 Φεβρουαρίου 1848. Ο Όθωνας εξέφρασε, επίσης, τη λύπη του για το επεισόδιο.

Όμως, η επιστροφή του Μουσούρου δεν σήμανε αμέσως τη λήξη του “συναγερμού”. Οι Έλληνες μισούσαν τον Μουσούρο και, στις 24 Απριλίου 1848, το μίσος αυτό πήρε σάρκα και οστά.

Ο Απόστολος Ναδίρης, χριστιανός υπάλληλος της οθωμανικής πρεσβείας στην Αθήνα, πυροβόλησε και τραυμάτισε στο χέρι τον Μουσούρο.

Φώναξε “Ζήτω η Ελλάς” και, όταν συνελήφθη από την αστυνομία, είπε ότι δεν μπορούσε να ακούει τον Μουσούρο να βρίζει τους Έλληνες.

Ο Μουσούρος έχασε τον αριστερό του βραχίονα από την επίθεση και νέα ένταση σημειώθηκε στις ελληνοτουρκικές σχέσεις. Η κρίση έληξε προτού πάρει μεγαλύτερες διαστάσεις με επέμβαση της Ρωσίας και αφού η Υψηλή Πύλη μετέθεσε τον Μουσούρο στο Λονδίνο. Αυτός ήταν ο επίλογος των Μουσουρικών που ταλάνισαν Έλληνες και Οθωμανούς για κάτι παραπάνω από ένα χρόνο.

Πηγή κεντρικών φωτογραφιών: Wikipedia