Μονή Προυσού. Το μοναστήρι της επανάστασης και της αντίστασης πήρε το όνομά του από ένα πυρσό. Εκεί σώζεται το σπαθί και το φέσι του Καραϊσκάκη (drone)

Η Μονή Προυσού βρίσκεται στον Νομό Ευρυτανίας, δύο χιλιόμετρα μακριά από το ομώνυμο χωριό και αποτελεί πνευματικό και θρησκευτικό κέντρο της περιοχής. Είναι κτισμένη σε μια απόκρημνη, βραχώδη περιοχή μεταξύ των βουνών Χελιδώνα, Καλιακούδα και της οροσειράς του Παναιτωλικού. 

Την περίοδο της Επανάστασης του 1821, αποτέλεσε κέντρο πολιτικής καθοδήγησης του απελευθερωτικού αγώνα ενώ ήταν το μέρος που πήγαινε ο Γεώργιος Καραϊσκάκης για να αναρρώσει από τη φυματίωση, που τον βασάνιζε. Στο Σκευοφυλάκιο της Μονής φιλοξενούνται μέχρι σήμερα τα όπλα του αγωνιστή.

Η Μονή Προυσού ή Πυρσού

To μοναστήρι βρίσκεται 31 χιλιόμετρα νότια του Καρπενησίου και 53 βορειοανατολικά του Αγρινίου. Είναι αφιερωμένη στην Παναγία και γιορτάζεται στις 23 Αυγούστου. Στα Βυζαντινά χρόνια δύο μοναχοί έφτασαν στην περιοχή με σκοπό να μυήσουν τους κατοίκους στον χριστιανισμό. Ο Διονύσιος και ο Τιμόθεος, όπως ονομάζονταν, έστησαν “προσκυνητάρι” και άναψαν έναν πυρσό.

Διαβάστε ακόμα: Η Ιερά Μονή των Μουνδών στη Χίο. Το θρησκευτικό μνημείο που λεηλατήθηκε από τους Τούρκους, χτυπήθηκε από μεγάλους σεισμούς και κινδύνευσε να γίνει οικοδομικά υλικά

Το μοναστήρι χτίστηκε πιθανότατα τον 12ο αιώνα και εξαιτίας του πυρσού, που ήταν συνεχώς αναμμένος, ονομάστηκε “Μονή Πυρσού“. Mε την πάροδο του χρόνου, οι κάτοικοι αποκαλούσαν τη Μονή άλλοτε “Πυρσού” και άλλοτε “Μπουρσού”. Λόγω της κακόηχης προφοράς, το 1845 το μοναστήρι μετονομάστηκε σε “Μονή Προυσού” και το γειτονικό χωριό σε “Προυσός”.

Το 1587 καταστράφηκε από πυρκαγιά. Σύντομα ξαναχτίστηκε και διακοσμήθηκε με τοιχογραφίες. Λίγα χρόνια αργότερα φιλοτεχνήθηκε και η εικόνα της Παναγίας, στην οποία είναι και αφιερωμένη η μονή. Λόγω του δυσπρόσιτου σημείου της, φιλοξενούσε λίγους επισκέπτες, με αποτέλεσμα να παραμένει σχετικά άγνωστη.

Τι αναφέρει η χριστιανική παράδοση για την εικόνα της Παναγίας της Προυσιώτισας

Επί εικονομαχίας κατά την περίοδο 829 μ.Χ. με 842 μ.Χ. ο αυτοκράτορας Θεόφιλος διέταξε τους εικονολάτρες να κάψουν τις εικόνες. Η χριστιανική παράδοση αναφέρει ότι η εικόνα της Παναγίας της Προυσιώτισας που βρισκόταν σε μία εκκλησία της Προύσης Βιθυνίας βρέθηκε μπροστά σε μεγάλο κίνδυνο γι’ αυτό και φυγαδεύτηκε από κάποιο νέο μαζί με τον υπηρέτη του στα μέρη της Ελλάδος που δεν υπήρχαν εικονομάχοι.

Η εικόνα  βρισκόταν στα χέρια του νέου κατά κάποιο ανεξήγητο τρόπο ενώ ήταν στην χερσόνησο της Καλλιπόλεως εξαφανίστηκε. Την εικόνα της «Θεοτόκου» ανακάλυψαν στην απρόσιτη θέση όπου βρίσκεται σήμερα βοσκοί της περιοχής.

Η Μονή στην Επανάσταση

Λίγα χρόνια πριν από το ξέσπασμα της Επανάστασης ο αγιορείτης πνευματικός Κύριλλος Καστανοφύλλης ανέλαβε καθήκοντα ηγούμενου στο μοναστήρι. Στην πραγματικότητα, όμως, δεν ήταν το θρησκευτικό καθήκον που τον καλούσε, αλλά εκείνο του απελευθερωτικού αγώνα. Ο ίδιος ήταν μέλος της Φιλικής Εταιρείας και για να αποκτήσει πρόσβαση στην περιοχή, προφασίστηκε πως επιθυμούσε να μεταβεί στη μονή για να προλάβει τη δήθεν πνευματική και ηθική παρακμή της.

Από τις πρώτες μέρες ως “ηγούμενος” οργάνωσε και λειτούργησε τη “Σχολή Ελληνικών Γραμμάτων”, το κτίριο της οποίας διασώζεται μέχρι σήμερα πλήρως αναστηλωμένο.

Η Μονή έπαιξε καθοριστικό ρόλο στη διαχείριση της πολιορκίας του Μεσολογγίου αλλά και στη σωτηρία πολλών αγωνιστών μετά την καταστροφή της “Εξόδου”.

Εκτός, όμως, από κέντρο συνάντησης και αγωνιστών, η μονή λειτουργούσε και ως θεραπευτήριο. Ο στρατηγός Γεώργιος Καραϊσκάκης, ο οποίος είχε οργανώσει το στρατηγείο του στη Μονή και ανάρρωνε στο μοναστήρι από την φυματίωση που τον ταλαιπωρούσε χρόνια. Ως ένδειξη ευγνωμοσύνης δώρισε το ασημένιο κάλυμμα της εικόνας της Παναγίας.

Στο μουσείο της μονής διαφυλάσσονται μέχρι σήμερα το σπαθί, το όπλο και το χαρακτηριστικό φέσι του αρχιστράτηγου της Ρούμελης. Το Σκευοφυλακίο της Μονής περιέχει πλήθος πολύτιμων χειρόγραφων κωδίκων, εικόνες, ιερά σκεύη, λειψανοθήκες και βιβλία. Μέρος των πολύτιμων εκθεμάτων αποτελούν εικόνες από το 15ο και 16ο αιώνα, ιερά άμφια, αργυρά και χρυσά δισκοπότηρα, χειρόγραφοι κώδικες και τυπογραφημένα βιβλία.

Έξω από τη μονή υψώνονται δύο κάστρα, οι γνωστοί ως “πύργοι του Καραϊσκάκη”. Ήταν πολεμίστρες που ήλεγχαν τη γύρω περιοχή και είχαν χτιστεί πολύ πριν από την εμφάνιση του αγωνιστή, αλλά πήραν το όνομά του.

Μεγάλο μέρος της Μονής καταστράφηκε από τις γερμανικές δυνάμεις κατοχής μια βδομάδα πριν από τη γιορτή της Παναγίας της Προυσιώτισας, στις 16 Αυγούστου του 1944, καθώς αποτελούσε κέντρο στήριξης των ανταρτών της Αντίστασης. Καταστράφηκαν πολλά κειμήλια, σκεύη, χειρόγραφα και βιβλία, αλλά όχι η εικόνα της Παναγίας, η οποία είχε τοποθετηθεί σε κρύπτη.

Δείτε το βίντεο drone από τη Μονή Προύσου του συνεργάτη μας Μάκη Θεοδώρου. Στην αρχική αεροφωτογραφία διακρίνεται το ρολόι.

Διαβάστε ακόμη στη “ΜτΧ”: Η ιστορική ληστεία της μεγαλύτερης μονής του Άγιου Όρους. Οι ληστές τεμάχισαν το κομμάτι του Τίμιου Ξύλου για να το μοιραστούν. Ο «Εγκέφαλος» της σπείρας είχε ζήσει δύο χρόνια στη Μονή