Μίσα, η πιο εμπορική μασκότ των Ολυμπιακών αγώνων. Ο δημιουργός του αμείφθηκε από την ΕΣΣΔ, με ένα ασήμαντο ποσό

Η Ολυμπιάδα της Μόσχας του 1980 σημαδεύτηκε από το μποϊκοτάζ των ΗΠΑ και 64 ακόμη κρατών. Όμως, έμεινε στη μνήμη πολλών ανθρώπων και για το περίφημο “κλάμα” του Μίσα, της μασκότ της διοργάνωσης, στην τελετή λήξης.

Το μποϊκοτάζ που ενορχηστρώθηκε από τις ΗΠΑ

Οι Ολυμπιακοί Αγώνες του 1980 ήταν οι πρώτοι που διοργανώθηκαν σε χώρα του υπαρκτού σοσιαλισμού. Οι Σοβιετικοί, υπό την ηγεσία του Λεονίντ Ιλίιτς Μπρέζνιεφ, είχαν επενδύσει πολλά στους Αγώνες, ώστε να προβάλλουν τα επιτεύγματα του κομμουνιστικού στρατοπέδου.

Ο Ψυχρός Πόλεμος βρισκόταν ακόμη σε εξέλιξη και μία αφορμή αρκούσε για να αναζωπυρωθούν οι εντάσεις. Δόθηκε, τελικά, το Δεκέμβριο του 1979, όταν ο σοβιετικός στρατός εισέβαλε στο Αφγανιστάν.

Ένα μεγάλο μέρος του δυτικού κόσμου, καθοδηγούμενο από τις ΗΠΑ, στράφηκε εναντίον της Σοβιετικής Ένωσης και, τελικά, εναντίον των Αγώνων, με μποϊκοτάζ.

Το μποϊκοτάζ βρήκε ένθερμους υποστηρικτές, αν και υπήρξαν διαφοροποιήσεις. Κράτη όπως το Ηνωμένο Βασίλειο, η Γαλλία και η Αυστραλία ακολούθησαν ενδιάμεση στάση: δεν συμμετείχαν επισήμως στους Αγώνες, αλλά επέτρεψαν στους αθλητές τους να λάβουν μέρος μεμονωμένα.

Εκτός από τις ΗΠΑ, χώρες όπως ο Καναδάς, η Δυτική Γερμανία, η Ιαπωνία και η Κίνα δεν έλαβαν μέρος στη διοργάνωση.

Η Ελλάδα, ως γενέτειρα των αγώνων συμμετείχε. Δεν ευθυγραμμίστηκε με τη γραμμή των ΗΠΑ και έστειλε 42 αθλητές στη Μόσχα. Στην τελετή έναρξης παρέστησαν μόλις 80 χώρες και το πλήγμα που δέχθηκε η Ολυμπιακή Ιδέα ήταν μεγάλο.

Τέσσερα χρόνια αργότερα, στην Ολυμπιάδα του Λος Άντζελες, η Σοβιετική Ένωση, μαζί με χώρες του ανατολικού μπλοκ, την Ανατολική Γερμανία και την Κούβα, απάντησαν με τον ίδιο τρόπο.

Μίσα, η μασκότ που συγκίνησε όλη την υφήλιο

Όπως κάθε Ολυμπιάδα από το 1972 και μετά, έτσι κι εκείνη της Μόσχας είχε τη δική της μασκότ. Ονομάστηκε Μίσα, υποκοριστικό του Μιχαήλ, και ήταν ένας χαμογελαστός καφετής αρκούδος, σύμβολο της ρωσικής κουλτούρας, που φορούσε μια ζώνη με τους πέντε ολυμπιακούς κύκλους.

Κατά την τελετή λήξης, στις 3 Αυγούστου 1980, η φιγούρα του Μίσα σχηματίστηκε στις κερκίδες του σταδίου Λουζνίκι, τότε Λένιν, από τα χρωματιστά χαρτόνια που κρατούσαν μικρά παιδιά.

Παράλληλα, στο κέντρο του σταδίου, υπήρχε ένα τεράστιο ομοίωμα της μασκότ, συνοδευόμενο από μπαλόνια. Στην τελετή λήξης, υπό τους ήχους της σοβιετικής ορχήστρας, ένα δάκρυ συγκίνησης, κύλησε στο πρόσωπο του Μίσα.

Λίγο μετά, το τεράστιο ομοίωμά του ανελήφθη στον ουρανό, αποχαιρετώντας συμβολικά τους 100.000 θεατές του σταδίου Λένιν.

Ήταν μια σκηνή που έμεινε χαραγμένη στη μνήμη όλων, μία από τις πλέον εντυπωσιακές και συγκινητικές στιγμές στην ιστορία της διοργάνωσης.

Για πολλούς, το “κλάμα” του χαριτωμένου Μίσα είχε σκοπό να μεταδώσει συγκεκριμένα μηνύματα: την ευγνωμοσύνη προς τις χώρες που συμμετείχαν στη διοργάνωση, την απογοήτευση για εκείνες που απείχαν και τα πανανθρώπινα συναισθήματα της χαράς και της λύπης, που γεννά ο αθλητισμός και ο ευγενής ανταγωνισμός.

Σε κάθε περίπτωση, ο Μίσα κατάφερε να αγγίξει τις καρδιές εκατομμυρίων ανθρώπων.

40 years ago today, #Misha touched the hearts of millions #ClosingCeremony #Moscow1980 pic.twitter.com/L8wka83XF9

— The Olympic Games (@Olympics) August 3, 2020

Η απήχηση του Μίσα έφτασε μέχρι και στις χώρες που μποϊκόταραν τους Αγώνες

Ακόμη και σήμερα, ο Μίσα θεωρείται η πιο διάσημη, αγαπητή και εμπορικά επιτυχημένη μασκότ στην ιστορία των Ολυμπιακών Αγώνων.

Η μορφή του κυκλοφόρησε, και συνεχίζει να κυκλοφορεί, σε πολλές παραλλαγές: από λούτρινα παιχνίδια και μπρελόκ μέχρι καρτ ποστάλ και στάμπες σε μπλουζάκια και κούπες.

Ο Μίσα ήταν, επίσης, η πρώτη μασκότ που τυπώθηκε σε γραμματόσημο. Ενέπνευσε μεταγενέστερους διοργανωτές να ακολουθήσουν μία πληρέστερη στρατηγική εμπορευματοποίησης σε ό,τι αφορά τις ολυμπιακές μασκότ.

Η φιγούρα του Μίσα βρήκε απήχηση ακόμη και στις ΗΠΑ και, στην Ιαπωνία, προσαρμόστηκε για μια σειρά άνιμε με τίτλο “Μίσα, ο μικρός αρκούδος”.

O δημιουργός του Μίσα που δεν κατοχύρωσε ποτέ τα πνευματικά δικαιώματα

Ο άνθρωπος που έδωσε “σάρκα και οστά” στον Μίσα ήταν ο Βίκτορ Τσιζίκοφ, ένας διάσημος Ρώσος εικονογράφος παιδικών βιβλίων. Η επιλογή έγινε το 1977. H Ολυμπιακή Επιτροπή δέχθηκε, αρχικά, πάνω από 40.000 αιτήσεις καλλιτεχνών με τα σκίτσα τους.

Στον τελικό γύρο πέρασαν 60 συμμετέχοντες και ο Τσιζίκοφ ήταν αυτός που αναδείχθηκε νικητής. “Αυτό είναι! Μια πανέμορφη, εξαίσια αρκούδα”, αναφώνησε ο τότε πρόεδρος της ΔΟΕ, Λόρδος Κίλανιν όταν είδε τη σκιτσαρισμένη φιγούρα του Μίσα.

Όμως, για τον ίδιο τον Τσιζίκοφ, ο Μίσα ήταν σαν “αγκάθι στη φτέρνα”, όπως είχε δηλώσει σε συνέντευξή του στην εφημερίδα Wall Street Journal το 2014.

Κι αυτό διότι, η σοβιετική κυβέρνηση, αθέτησε την υπόσχεση που του είχε δώσει πως θα αναγνώριζε τα πνευματικά δικαιώματα για τη δημιουργία του Μίσα.

Ο Ρώσος εικονογράφος έλαβε μόνο 2.000 ρούβλια για τη δουλειά του, που σήμερα θα αντιστοιχούσαν σε περίπου 6.150 δολάρια. “Στο τέλος, μου είπαν ότι «ο σοβιετικός λαός ήταν ο δημιουργός»”, ανέφερε με πικρία και θυμό ο Τσιζίκοφ στην αμερικανική εφημερίδα.

Το 2014, ο “πατέρας” του Μίσα διαμαρτυρήθηκε έντονα για την αρκούδα Μπέλι Μίσα, μία από τις τρεις μασκότ των Χειμερινών Ολυμπιακών Αγώνων του Σότσι. Κατηγόρησε τον δημιουργό ότι αντέγραψε το δικό του πρότυπο, για να φτιάξει τον φερόμενο ως εγγονό του Μίσα.

“Είναι ακριβώς το ίδιο με το δικό μου. Τα μάτια είναι στρογγυλεμένα με τον ίδιο τρόπο, η μύτη είναι λίγο αλλοιωμένη και το χαμόγελο έχει τα ίδια χαρακτηριστικά”, δήλωσε τότε ο Ρώσος εικονογράφος.

Μάλιστα, κατά την τελετή λήξης των Χειμερινών Αγώνων του Σότσι, ο Μπέλι Μίσα “έσβησε” την ολυμπιακή φλόγα και δάκρυσε όπως ο Μίσα.

Στις 20 Ιουλίου 2020, λίγες ημέρες προτού συμπληρωθούν 40 χρόνια από το “κλάμα” του Μίσα, ο Τσιζίκοφ πέθανε, σε ηλικία 84 ετών. Έμεινε, όμως, στην ιστορία ως ο δημιουργός της πιο άρτια σχεδιασμένης και πετυχημένης ολυμπιακής μασκότ όλων των εποχών.

Πηγή κεντρικής φωτογραφίας: YouTube