Μια από τις βαθύτερες λίμνες της χώρας βρίσκεται στο Πωγώνι Ηπείρου. Εκεί ζει ένα είδος αετού που “γαβγίζει”. H δικαστική διαμάχη για να περάσει στο Δημόσιο (drone)

Σε μια από τις ιστορικές περιοχές της Ηπείρου, στο Πωγώνι, βρίσκεται μια από τις βαθύτερες λίμνες της χώρας. Η λίμνη Ζαραβίνα, γνωστή και ως Νεζερός, ανήκει στον νομό Ιωαννίνων και απέχει μόλις 14 χιλιόμετρα από τα ελληνοαλβανικά σύνορα.

Η λίμνη αποτελεί καταφύγιο σπάνιων αρπακτικών πουλιών και από τον Αύγουστο του 1983 έχει κηρυχθεί ως τόπος ιδιαίτερου φυσικού κάλλους.

Οι κραυγαετοί και οι τσίφτες

Η λίμνη βρίσκεται σε υψόμετρο 500 μέτρων στην επαρχία Πωγωνίου. Είναι η πέμπτη βαθύτερη λίμνη στην Ελλάδα με βάθος που φτάνει τα 32 μέτρα. Το βάθος της έχει αποτελέσει πηγή διαφόρων θρύλων στη λαϊκή παράδοση της περιοχής. Σύμφωνα με τον Γάλλο διπλωμάτη και περιηγητή Φρανσουά Πουκεβίλ, οι ντόπιοι πίστευαν ότι η Ζαραβίνα δεν είχε βάθος και ρούφαγε ότι έπλεε σε αυτήν.

Λίγα χρόνια μετά την ανακήρυξή της σε τοπίο φυσικού κάλλους, η Ζαραβίνα εντάχθηκε στο ευρωπαϊκό δίκτυο προστασίας του φυσικού περιβάλλοντος Natura 2000 και μάλιστα με υψηλή προτεραιότητα προστασίας. Η περιοχή αποτελεί ένα από τα τελευταία καταφύγια του κραυγαετού (Clanga pomarina) και του σπάνιου τσίφτη στην Ελλάδα. Η ονομασία προέκυψε από την χαρακτηριστική οξεία φωνή του αρπακτικού, με μικρές κραυγές σαν “γάβγισμα”.

Παλαιότερα στην γύρω περιοχή ζούσανε σπάνιοι ασπροπάρηδες (Neophron percnopterus), ένα σπάνιο είδος γύπα, το οποίο σήμερα μετρά μόλις πέντε ζευγάρια σε όλη τη χώρα. Η λίμνη θεωρείται, ακόμη, ως ένας από τους τελευταίους τόπους διαβίωσης της ηπειρωτικής τσίμας (Pelasgus epiroticus), ενός ψαριού που βρίσκεται στα όρια της εξαφάνισης.

Η αντιδικία για την ιδιοκτησία της λίμνης

Από το 1885 η λίμνη αποτελούσε ιδιωτική ιδιοκτησία. Πρόγονοι μιας γνωστής οικογένειας από τη Βησσάνη Ιωαννίνων είχαν αγοράσει σε πλειστηριασμό από τις οθωμανικές αρχές το αγρόκτημα και τη λίμνη της Ζαραβίνας, καθιστώντας το τσιφλίκι τους. Η προσάρτηση της Ηπείρου στην Ελλάδα δεν επηρέασε το ιδιοκτησιακό καθεστώς της λίμνης. Έναν αιώνα μετά, το 1996, ύστερα από αντιδράσεις της τοπικής κοινωνίας, ξεκίνησε δικαστική διαμάχη με αίτημα την παραχώρηση της λίμνης στο ελληνικό Δημόσιο.

Η αντιδικία που διήρκεσε 15 χρόνια, αφορούσε τόσο την γνησιότητα της ιδιοκτησίας όσο και το μέγεθος της λίμνης. Το μέγεθος έπαιζε καθοριστικό ρόλο στη δικαστική διαμάχη, καθώς σύμφωνα με τον Αστικό Κώδικα, οι μεγάλες λίμνες και οι όχθες τους είναι κοινόχρηστα μέρη και βρίσκονται στη δικαιοδοσία του Δημοσίου. Το 2009, το Πολυμελές Πρωτοδικείο Ιωαννίνων απέδωσε τη λίμνη στο Δημόσιο, χαρακτηρίζοντας την, όμως, μικρή. Η απόφαση δεν ικανοποιούσε τα αιτήματα της τοπικής κοινότητας και του ελληνικού Δημοσίου και η διαμάχη συνεχίστηκε. Το 2011 η αντιδικία έφτασε στο τέλος της. Το Εφετείο Ιωαννίνων κατέστησε κοινόχρηστη τη λίμνη, χαρακτηρίζοντας την μεγάλη και οι ιδιόκτητες κατασκευές γύρω από τη λίμνη αφαιρέθηκαν.

Διαβάστε στη “ΜτΧ”: Η καταστροφή μιας πολύχρωμης λίμνης με χιλιάδες νούφαρα. Είναι καταφύγιο για τα υδρόβια πουλιά στη Θεσπρωτία, αλλά σήμερα θυμίζει ένα ξεχασμένο έλος (drone)