Μια από τις πρώτες αεροσυνοδούς της Ολυμπιακής θυμάται τα επικίνδυνα ταξίδια, τα δώρα των εμίρηδων, τον Ανδρέα Παπανδρέου και τη δύσκολη Τζάκι Ωνάση

Αλεξάνδρεια- Αθήνα και τούμπαλιν. Το δρομολόγιο για την Μάρω Βουτσά ήταν συνηθισμένο. Μπαινοέβγαινε από μικρή στα αεροπλάνα. Γι’ αυτό και δεν τα φοβόταν. Αντιθέτως η αίσθηση πάντα την ενθουσίαζε.

Λίγα χρόνια αργότερα θα έκανε ξανά αυτό το δρομολόγιο. Αυτή τη φορά όμως ως αεροσύνοδος.

Μεγάλωσε με την οικογένεια της στην πρωτεύουσα της Αιγύπτου. Συχνά μαζί τους επισκεπτόταν συγγενείς στην Αθήνα, μέχρι που σε ηλικία μόλις 20 χρονών εγκαταστάθηκε μόνη της στην πόλη.

Η πρώτη δουλειά που αναζήτησε ήταν στην Ολυμπιακή. Δεν ήθελε να ξεφύγει από τα αεροπλάνα. Οι γονείς της όμως δεν την επέτρεπαν να γίνει αεροσυνοδός. Και έτσι αποφάσισε να κάνει αίτηση για συνοδός εδάφους.

Περνά από επιτροπή και εντυπωσιάζει. “Εσένα θα σε πάρω ιπτάμενη”, της είπαν. Όπως και έγινε με τη νεαρή κοπέλα να κάνει τελικά το όνειρο της πραγματικότητα.

Η Ολυμπιακή ήταν στα πρώτα της βήματα. Το 1960 όταν και προσελήφθη, είχαν περάσει μόλις τρία χρόνια από την πρώτη της πτήση. “Όλη η Ολυμπιακή είχε ένα δυναμικό 100 ατόμων”, θυμάται.

Οι υποψήφιοι ήταν χιλιάδες. Η νεαρή κοπέλα από την Αλεξάνδρεια όμως είχε όλα τα προσόντα που χρειάζονταν. Ήταν όμορφη, όπως ήταν το προαπαιτούμενο του Ωνάση και ήξερε να μιλά δύο ξένες γλώσσες, όπως ήταν η απαίτηση του επαγγέλματος

“Με επέλεξαν γιατί ήμουν από την Αίγυπτο. Όλοι οι Αιγυπτιώτες ήξεραν αγγλικά, γαλλικά. Εγώ καταλάβαινα ιταλικά και αραβικά”.

Τα προσόντα

“Οι αεροσυνοδοί έπρεπε να είναι ευπαρουσίαστες. Δεν υπήρχε συγκεκριμένο όριο ύψους. Ούτε εγώ ήμουν πρώτο μπόι. Ούτε ήταν απαραίτητο να είναι άγαμες”. Βέβαια επειδή οι περισσότερες ήταν πολύ νέες δεν ήταν και παντρεμένες. Όσον αφορά στο μισθό τους οι αεροσυνοδοί πληρώνονταν πολύ καλά.

Η κ. Βουτσά έχει κρατήσει το έγγραφο της πρόσληψης της. Πάνω του αναγραφόταν το ποσό των 2.250 δραχμών.

Οι απολαβές, ήταν ένας από τους λόγους που οι νεαρές κοπέλες επέλεγαν να γίνουν αεροσυνοδοί. Κυρίως όμως γοητεύονταν από το δέλεαρ του ταξιδιού και τη συναναστροφή με τον κόσμο.

Ο καλός μισθός, η αίγλη των αερομεταφορών, το όνομα της Ολυμπιακής του Ωνάση, η μόρφωσή τους, και η αδιαμφισβήτη γοητεία τους τις έκαναν να φαντάζουν σαν πριγκίπισσες στη φτωχή Ελλάδα της δεκαετίας του ’60, όπου ακόμη το ποσοστό αναλφάβητων ήταν τεράστιο.

Επιπλέον ήταν δυναμικές γυναίκες που συντηρούσαν τον ευατό τους και τις οικογένειές του όταν οι περισσότερες Eλληνίδες μόλις παντρεύονταν, γίνονται νοικοκυρές και δεν εργάζονταν.

Έτσι ήταν οι πλέον περιζήτητες νύφες.

Οι άνδρες “κοκορεύονταν όταν έβγαιναν με μία αεροσυνοδό”, θυμάται η κυρία Βουτσά και λίγα λέει.

Επιδόματα καλλωπισμού και δωρεάν εισιτήρια

Στον πλούσιο μισθό τους προσέθεταν και τα “επιδόματα καλλωπισμού”. Ήταν 500 δραχμές, τις οποίες ξόδευαν υποχρεωτικά σε κομμωτήρια και καθαριστήρια για τις στολές τους. Παράλληλα η Ολυμπιακή παρείχε στους εργαζόμενους της δωρεάν εισιτήρια για αυτούς και για τις οικογένειες τους, που μπορούσαν να τα αξιοποιήσουν στην άδεια τους για οποιοδήποτε προορισμό. Και η εταιρεία ταξίδευε και στις πέντε ηπείρους, ενώ ο μέσος Έλληνας έκανε διακοπές στο χωριό του.

“Πριν να παντρευτώ πήγαινα στο Λονδίνο γιατί τότε το να ψωνίσεις από το Λονδίνο ήταν μεγάλη υπόθεση. Όταν παντρεύτηκα πήγαμε το ταξίδι του μέλιτος στην Ισπανία. Χριστούγεννα και Πρωτοχρονιά έπαιρνα μαζί μου και τα παιδιά και έτσι κάναμε όλοι μαζί γιορτές”, θυμάται η αεροσυνοδός.

Στις παροχές της Ολυμπιακής ήταν και η γιατρός της εταιρείας, η οποία κάθε φορά που κάποιος δήλωνε ασθένεια, όχι μόνο έλεγχε την κατάσταση αλλά και πάντα βοηθούσε. “Χρειάστηκε να κάνω εγχείρηση σκωληκοειδίτιδας, η γιατρός ήταν στο προσκεφάλι μου. Έπαθα ιλαρά και ανεμοβλογιά και ερχόταν κάθε μέρα σπίτι να με δει. Δεν το ξεχνώ αυτό. Ήμασταν μία οικογένεια τότε.”

Η εκπαίδευση και ο μύθος της αεροσυνοδού

Η εκπαίδευση των αεροσυνοδών γινόταν σε διαφορετικούς τύπους αεροσκαφών.

Μέσα σε ένα μήνα μάθαιναν πως να συμπεριφέρονται στους επιβάτες.

“Δεν ήταν όλοι συνηθισμένοι στα ταξίδια. Κάποιοι φοβόντουσαν.

Ήθελαν να βλέπουν ένα χαμογελαστό πρόσωπο ή να ακούν μία κουβέντα ενθαρρυντική”.

Εκπαιδεύονταν στο σερβίρισμα. Στους δίσκους τους κουβαλούσαν κρυστάλλινα ποτήρια, πιάτα από πορσελάνη και μαχαιροπήρουνα ασημένια. Το βάρος ήταν μεγάλο.

Μέχρι η εταιρεία να προμηθευτεί τα τρόλεϊ που μετέφεραν τα υλικά του σερβιρίσματος, η διαδικασία ήταν δύσκολη και επαναλαμβανόμενη, καθώς έπρεπε να μεταφέρουν με τα χέρια τους τα σερβίτσια ανά δύο θέσεις.

Από τα σερβίτσια στα σωστικά.

Μάθαιναν τη χρήση τους και πως να αντιδρούν σε περιπτώσεις εκτάκτου ανάγκης. Στα σωστικά περιλαμβάνονταν τα σωσίβια, οι έξοδοι κινδύνου, οι τσουλήθρες, οι πυροσβεστήρες και η μάσκα του οξυγόνου που έπεφτε πάνω από τις θέσεις. Εκτός από αυτά, μάθαιναν να δίνουν και τις πρώτες βοήθειες. Έκαναν μάλιστα και πρακτική στο Α’ Βοηθειών.

Έτσι χτίστηκε ο μύθος της αεροσυνοδού.

Πριν από την πτήση, οι προϊστάμενοι τις έλεγχαν αν είχαν βάψει τα νύχια τους, αν ήταν καλοχτενισμένες και καθαρές και αν η στολή τους ήταν καλοσιδερωμένη. Σε περίπτωση που αναγνώριζαν ατέλειες, τις παρότρυναν ευγενικά για να τις διορθώσουν.

Το πρώτο ταξίδι

Τα πρώτα χρόνια η κατάσταση δεν ήταν οργανωμένη. “Κάθε φορά που έβγαινε ένα νέο δρομολόγιο, έστελναν όποιον ήταν εύκαιρος, εξομολογείται η Μάρω Βουτσά. Έτσι ακριβώς έγινε και με την ίδια. Χωρίς να έχει προλάβει να ολοκληρώσει την εκπαίδευση της χρειάστηκε αεροσυνοδός για Αλεξάνδρεια.

Αυτή τη φορά το “Αθήνα-Αλεξάνδρεια” έγινε το πρώτο της επαγγελματικό ταξίδι. Το πρώτο που έκανε ήταν να στείλει ένα τηλεγράφημα στη μητέρα της και να την ειδοποιήσει ότι έρχεται.

“Η μαμά μου τρελάθηκε. Νόμιζε ότι είχα πάθει κάτι. Δεν ήξερε ότι είχα μπει στην Ολυμπιακή. Ήρθε στο αεροδρόμιο να με πάρει. Όταν με είδε με τη στολή έπεσε ξερή. Το συνήθισε όμως”.

Και από φοβισμένη και αρνητική, τελικά δέχτηκε την επιλογή της κόρης της.

Ήταν και κάτι που τη βόλευε, καθώς η κόρη με την Ολυμπιακή ταξίδευε συνέχεια στην Αίγυπτο και έβλεπε πολύ πιο συχνά από ότι φανταζόταν τη μητέρα της.

Όταν ήρθαν τα πάνω… κάτω

Από τα 28 χρόνια πτήσεων δεν ξεχνά ταξίδια με περιπετειώδεις προσγειώσεις, κενά αέρος και στιγμές πανικού των επιβατών.

“Ρώμη- Αθήνα”. Έφυγαν με πολύ άσχημο καιρό. Η προσγείωση όπως αναμενόταν ήταν δύσκολη. “Στην τροχοδρόμηση, έτρεξα να μπω στο πιλοτήριο. Ο κυβερνήτης ήταν παραλυμένος. Τον λυπήθηκα. Ήταν υπεύθυνος για τόσα άτομα με τέτοιο καιρό και προσπαθούσε να προσγειώσει το αεροπλάνο με ασφάλεια. Αυτοί οι άνθρωποι ήταν ήρωες. Θυμάμαι τον χτύπησα στην πλάτη και να του λέω “αυτό δεν ξεπληρώνεται με τίποτα…”

Σε ένα άλλο ταξίδι θυμάται να έρχονται τα πάνω κάτω. “Γυρίζαμε από την Κρήτη. Ήμασταν πάνω από τη Μήλο, που συνήθως κουνούσε πολύ. Ξαφνικά ακούγεται ένα ντουκ. Σε δευτερόλεπτα βρεθήκαμε με τα πόδια στον αέρα. Όλοι οι καφέδες χύθηκαν. Επικράτησε πανικός. Ηλικιωμένες κυρίες άρχισαν να ψέλνουν, έβγαζαν εικόνες και προσεύχονταν…”

Κάθε φορά στα δύσκολα λεπτά της πτήσης, που άναβαν τα φώτα και οι αεροσυνοδοί ήταν υποχρεωμένες να κάθονται στα καθίσματα τους, η κυρία Βουτσά σκεφτόταν τα παιδιά της. Έκλεινε τα μάτια και αναφωνούσε: “Παναγιά μου, τα παιδιά μου”. Ωστόσο οι επιβάτες δεν έπρεπε να αντιληφθούν τον παραμικρό φόβο.

Οι διάσημοι: Οι ευγενικοί και οι παράξενοι

Με την Ολυμπιακή πετούσε 28 χρόνια. Δεν δέχτηκε σεξιστικά σχόλια. “Υπήρχε σεβασμός στο επάγγελμα”. Συχνά δεχόταν κοπλιμέντα και δώρα. “Οι εμίρηδες όταν ταξίδευαν μας χάριζαν πάντα αρώματα”, θυμάται. Και δεν ήταν οι μόνοι. Υπήρχαν και απλοί επιβάτες που επειδή έμεναν ευχαριστημένοι από την στάση των αεροσυνοδών τους έκαναν και αυτοί δώρα. Άλλοι έστελναν μια καλή αναφορά.

“Ήταν χαμογελαστή και πρόσχαρη”, έγραφαν. “Μας εμψύχωνε όταν το χρειαζόμασταν”.

Τα πρώτα χρόνια οι επίσημοι που ταξίδευαν στις πτήσεις τους, τους έκαναν εντύπωση. Τα επόμενα χρόνια τους συνήθιζαν και δεν τους έδιναν σημασία.

“Ο Ωνάσης ήταν ο πιο απλός άνθρωπος που μπορείς να φανταστείς. Κάθε φορά που ταξίδευε στο αεροδρόμιο επικρατούσε πανικός. Έτρεχαν όλοι για να είναι η πτήση στην εντέλεια. Φόρτωναν το αεροπλάνο με εδέσματα. Του άρεσε πολύ το κρασί. Πάντα το συνόδευε με τυρί. Έμπαινε στο αεροπλάνο με την εφημερίδα στη μασχάλη. Δεν έβλεπε ούτε δεξιά ούτε αριστερά. Χαιρετούσε ευγενικά και πήγαινε μόνος του στο τελευταίο κάθισμα της πρώτης θέσης”.

“Η Τζάκι όμως μας έβγαζε το λάδι. Είχε όλο παράπονα και παρατηρήσεις. Δεν της άρεσαν ούτε τα σαπουνάκια στις τουαλέτες”.

Και ο Καραμανλής ήταν από τους πιο απλούς και ευγενείς επιβάτες. Η Κάλλας επίσης πολύ ευγενική”. Θυμάται ότι δεν καθόταν στη θέση της ενώ πήγαινε πίσω στο αεροπλάνο και έπιανε κουβέντα με τις αεροσυνοδούς.

“Η Μελίνα Μερκούρη σε μάγευε με το βλέμμα της. Ο Παπανδρέου πήγαινε πάντα στο πιλοτήριο. Όταν το αεροπλάνο έφτανε στην Αθήνα, φώναζε στον Παπανδρέου: ” Έλα να βγεις εσύ πρώτος δεν θα σε περιμένουμε κιόλας”.

Πολλές φορές χρειάστηκε να λείψει μέρες αρκετές από το σπίτι της. Να μείνει χωρίς την οικογένεια της σε μέρες γιορτινές. Γι΄αυτό έρχονταν πιο κοντά με τα πληρώματα. Είχαν ανάγκη να δεθούν και να μοιραστούν στιγμές μαζί. “Μέχρι σήμερα που έχουμε συνταξιοδοτηθεί είναι κάτι που μας ενώνει και όταν συναντιέμαι με τους συναδέλφους δεν μπορούμε να το ερμηνεύσουμε. Έχουμε ένα δέσιμο ανεξήγητο”.

Της Μαριάννας Χιονά

Διαβάστε επίσης στη “ΜτΧ”: Η φάρσα που οδήγησε σε αναγκαστική προσγείωση ένα Boeing 737 της Ολυμπιακής Αεροπορίας. Οι επιβάτες υπέστησαν μώλωπες στην προσπάθειά τους να εγκαταλείψουν πρώτοι το αεροπλάνο