Του καθηγητή Πέτρου Θέμελη
Από το 1963/4, όταν πάτησα το πόδι μου στη Μεσσηνία ως επιμελητής αρχαιοτήτων, η Μεθώνη κατέκτησε την πρώτη θέση στα ενδιαφέροντά μου. Επόπτευα για ένα διάστημα τις εργασίες αναστήλωσης του δυτικού πύργου της νότιας πύλης San Marco, η οποία κατασκευάστηκε το 1411 μ.Χ. από τους Ενετούς.
Ήταν η σημαντικότερη οχυρωμένη πύλη του βενετσιάνικου κάστρου της Μεθώνης μέχρι την ανέγερση του οκτάπλευρου πύργου του Αγίου Νικολάου (γνωστού ως Μπούρτζι) από τους Τούρκους, 70 περίπου χρόνια αργότερα.
Μολονότι η παραλιακή θέση της περιοχής του κάστρου κατοικήθηκε από τα προϊστορικά ήδη χρόνια και ως άστυ των ιστορικών χρόνων ήταν γνωστή στο Θουκυδίδη, τον Παυσανία και τον Προκόπιο, ο Μεσαίωνας θεωρείται δικαιολογημένα η χρυσή εποχή της. Η μεσαιωνική αίγλη της Μεθώνης απεικονίζεται σήμερα στα ισχυρά τείχη του κάστρου
Στον όρμο της Μεθώνης σε μικρό σχετικά βάθος, είχε εντοπισθεί το 1996 από τον Ηλία Σπονδύλη καταποντισμένος οικισμός της Μέσης Εποχής του Χαλκού (1900-1600 π.Χ.).
Είναι ωστόσο αμφίβολο αν στην ίδια θέση βρισκόταν η Μυκηναϊκή και κυρίως η «αμπελόεσσα Πήδασος» του Ομήρου, μια από τις επτά πόλεις της Μεσσηνίας, που υποσχέθηκε να παραχωρήσει ο Αγαμέμνων στον Αχιλλέα μαζί με την όμορφη Βρισηίδα, που του είχε αποσπάσει βίαια, όπως περιγράφεται στην Ιλιάδα, όπου το τοπογραφικό πρόβλημα εμπλέκεται με τον καβγά δύο ανδρών για τα μάτια της όμορφης κόρης, ενός ώριμου Μυκηναίου άνακτα, του Αγαμέμνονα, και ενός αγέρωχου, ακαταμάχητου και ευερέθιστου νέου πολεμιστή, γιου της Νηρηίδας Θέτιδας, του Αχιλλέα.
Δείτε ένα βραβευμένο βίντεο drone της Θεοδώρας Δρακοπούλου για το κάστρο της Μεθώνης (dronegr.club):
Η Σπαρτιατική κυριαρχία και οι πρόσφυγες των Μεσσηνιακών πολέμων
Με τη σταδιακή κατάκτηση της Μεσσηνίας από τους Λάκωνες στη διάρκεια των Μεσσηνιακών πολέμων, από τα τέλη του 8ου αι. π.Χ. ως τα μέσα του 5ου αι. π.Χ., οι Μοθωναίοι, όπως και οι άλλοι Μεσσήνιοι, πήραν το δρόμο της προσφυγιάς. Εγκαταστάθηκαν αρχικά στην Κυλλήνη της Ηλείας και σε συνέχεια τη Ζάγκλη-Μεσσήνη, τη σημ. Μεσίνα της Σικελίας.
Στην έρημη σχεδόν πόλη της Μεθώνης εγκατέστησαν οι Σπαρτιάτες, γύρω στο 600 π.Χ., κατοίκους από το Ναύπλιο, μετά την καταστροφή της πόλης τους από τους Αργείους.
Το 456/5 π.Χ. ο Αθηναίος στρατηγός Τολμίδης με 50 τριήρεις και 4.000 οπλίτες, σε μια προσπάθεια επίδειξης δύναμης απέναντι στους Σπαρτιάτες, περιέπλευσε την Πελοπόννησο και κατέλαβε τη Μεθώνη για να την εγκαταλείψει αμέσως μόλις εμφανίστηκε ο οργανωμένος στρατός των Σπαρτιατών.
Ο Παυσανίας αναφέρει πως η πόλη λεγόταν και Μοθώνη (από τη μυθική πέτρα Μόθωνα στην οποία βρισκόταν το κάστρο της πόλης) ή από την κόρη του Οινέα Μοθώνη. Η πόλη άκμασε την εποχή της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Αερολήψη Haanity
Πως διεκδικήθηκε στον Πελοποννησιακό Πόλεμο
Με την έναρξη του Πελοποννησιακού πολέμου το 431 π.Χ., όταν οι Σπαρτιάτες ετοίμαζαν εισβολή στην Αττική, ο Αθηναίος στρατηγός Καρκίνος με εντολή του Περικλή πολιορκεί για αντιπερισπασμό τη αδύναμη Μεθώνη με 150 πλοία, 1.000 οπλίτες και 400 τοξότες. Αποτρέπεται ωστόσο η κατάληψη της πόλης χάρη στην έγκαιρη επέμβαση του Σπαρτιάτη Βρασίδα, ο οποίος εμπλέκεται λίγο αργότερα, το 425 π.Χ. στα γεγονότα της Πύλου και της Σφακτηρίας όπου στη σύγκρουση με τους Αθηναίους έχασε την ασπίδα του.
Με την απελευθέρωση της Μεσσηνίας και την ίδρυση της πρωτεύουσας Μεσσήνης από τον Θηβαίο στρατηγό Επαμεινώνδα και τους Αργείους, συμμάχους του, το 369 π.Χ., η Μεθώνη παρέμεινε υπό τον έλεγχο της Σπάρτης, τουλάχιστον ως το 338 π.Χ., τη νίκη του Φιλίππου Β΄ της Μακεδονίας στη Χαιρώνεια και την εισβολή του στη Λακωνία, αμέσως μετά.
Το νότιο τμήμα της μεσσηνιακής επικράτειας, συμπεριλαμβανομένης της Μεθώνης, της Πύλου, των Φαρών, της Θουρίας και άλλων πόλεων βρισκόταν κατά διαστήματα υπό τον έλεγχο της Σπάρτης, η οποία διεκδικούσε σταθερά και τη συνοριακή περιοχή της Δενθελεάτιδας, στις νοτιοδυτικές πλαγιές του Ταϋγέτου, ΒΑ της Καλαμάτας.
Οι μαρτυρίες στη διάρκεια των ελληνιστικών χρόνων οι σχετικές με τη Μεθώνη, τουλάχιστον ως το 31 π.Χ. και την αρχή της αυτοκρατορίας, είναι ισχνές και αποσπασματικές, άνευ ιδιαίτερης αξίας για τα ιστορικά δρώμενα της εποχής. Άλλωστε η αυταρχική και συγκεντρωτική διοίκηση της πρωτεύουσας Μεσσήνης εκπροσωπούσε ολόκληρη την ομόσπονδη μεσσηνιακή επικράτεια στο διεθνή χώρο.
Οι «κατά την επαρχία πόλεις» της Μεσσηνίας, συμπεριλαμβανομένης της Μεθώνης, δεν ήταν αυτόνομες.
Ο πύργος Μπούρτζι στο κάστρο της Μεθώνης
Ορμητήριο πειρατών
Ο Παυσανίας αφηγείται μια ιστορία που άκουσε προφανώς από τους ντόπιους. Ιλλυριοί πειρατές από την Ήπειρο κατέβηκαν, το 220 π.Χ. πλέοντας στο Ιόνιο και προσορμίστηκαν στη Μεθώνη για να προμηθευτούν κρασί. Σάλπαραν αιφνιδιαστικά αρπάζοντας ό,τι πολύτιμο μπορούσαν από την πόλη, αιχμαλωτίζοντας μάλιστα πολλούς Μοθωναίους άνδρες και κυρίως γυναίκες, αφήνοντας σχεδόν έρημη την πόλη (4.35.3-7).
Η εσχατιά της Μεθώνης ήταν χώρος ελκυστικός για τους πειρατές, οι οποίοι την χρησιμοποιούσαν κατά καιρούς ως κρησφύγετο και ορμητήριο.
Στο πλευρό της Κλεοπάτρας
Στη σύγκρουση μεταξύ Οκταβιανού και Αντωνίου-Κλεοπάτρας στο Άκτιο, οι Μεσσήνιοι (και οι Μοθωναίοι φυσικά) τάχθηκαν στο πλευρό του Αντώνιου και της Κλεοπάτρας. Ο στρατηγός Αγρίππας, γαμπρός του Οκταβιανού, πολιόρκησε και κατέλαβε τη Μεθώνη την άνοιξη του 31 π.Χ., την οποία κατείχε για λογαριασμό του Αντώνιου απόσπασμα με επί κεφαλής το βασιλιά Βόγο της Βόρειας Αφρικής.
Από το 31 π.Χ. και εξής, η Μεθώνη αποτελεί σημαντικό σταθμό ανεφοδιασμού της Ρώμης με σιτάρι από την Αίγυπτο.
Το Κάστρο της Μεθώνης είναι από τα σημαντικότερα του Ελλαδικού χώρου. Χτίστηκε από τους Βενετούς όταν έγιναν κύριοι της πόλης το 1209 μ.Χ. Είναι χτισμένο σε έναν βράχο που εισχωρεί στην θάλασσα και χωρίζεται από την ξηρά με μία τεχνητή τάφρο. Πηγή: Θεοδώρα Δρακοπούλου (dronegr.club)
Πετρέλαιο και Νομίσματα
Πολύτιμες είναι οι πληροφορίες του Παυσανία που περιηγήθηκε στη Μεσσηνία και επισκέφτηκε η Μεθώνη γύρω στο 170 μ.Χ. Αναφέρει τη βραχονησίδα «μόθων λίθος», πάνω στην οποία βρίσκεται ο οκτάπλευρος πύργος (το Μπούρτζι), τους ναούς της Αθηνάς Ανεμώτιδας και της Αρτέμιδας, καθώς και ένα πηγάδι που έβγαζε πίσσα, δηλαδή πετρέλαιο. Ελπίζω να μη γίνουν και εκεί γεωτρήσεις για πετρέλαιο.
Η σωζόμενη οχύρωση της Μεθώνης είναι γενικώς κατασκευασμένη από χυτή αργολιθοδομή επενδυμένη με αγκωνάρια, πολλά από τα οποία προερχόμενα από αρχαίες οχυρώσεις, ενδεχομένως και από τις οχυρώσεις της αρχαίας Μεσσήνης. Ενσωματωμένα στο τείχος υπάρχουν διάσπαρτα εκτός από απλά αγκωνάρια και αρχιτεκτονικά μέλη (κίονες, επιστύλια, κιονόκρανα) κτισμάτων της ελληνιστικής και της ρωμαϊκής περιόδου.
Ορισμένα μέλη ενδέχεται να προέρχονται από τους ναούς της Αθηνάς Ανεμώτιδας και της Αρτέμιδας που είδε ο Παυσανίας στη Μεθώνη. Κάθετα στο σύγχρονο λιμενοβραχίονα της Μεθώνης σώζονται τμήματα του αρχαίου και του ρωμαϊκού μόλου μέσα στη θάλασσα, σύμφωνα με τη μελέτη του Νίκου Λιανού, που ερεύνησε το χώρο το 1987.
Οι πρωιμότερες σωζόμενες χάλκινες κοπές νομισμάτων της Μεθώνης εικονίζουν στην κύρια όψη ανδρική μορφή να τρέχει ορμητικά προς δεξιά με πίλο στο κεφάλι και λαμπάδα στο δεξί, η οποία ερμηνεύεται ως λαμπαδηφόρος του Ηφαίστου. Στην πίσω όψη των νομισμάτων υπάρχουν τα γράμματα ΜΟ(θωναίων).
Σε χαλκά νομίσματα της εποχής του Γέτα και του Καρακάλλα εικονίζεται το λιμάνι της Μεθώνης, καθώς και θεότητες όπως η Τύχη, η Αθηνά Ανεμώτις, αλλά και θεότητες όπως ο Ασκπληπιός και η Αφροδίτη που δεν αναφέρει ο Παυσανίας.
Μετά την πρώτη κατάλυση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, το 1204 έγινε Βενετική κτήση. Την οχύρωσαν και την μετέτρεψαν σε σημαντικό εμπορικό κέντρο. Αποτέλεσε σημαντικό σταθμό μεταξύ Βενετίας και Αγίων Τόπων. Η πόλη τότε ονομάζονταν Modon.
Βυζαντινά χρόνια
Η καταστροφή – εγκατάλειψη, τέλος, της Μεθώνης, οφείλεται πιθανότατα στο σεισμό του 365 μ.Χ. και στο τσουνάμι που ακολούθησε. Ο τρομακτικός αυτός σεισμός, που μαρτυρείται από τον συγγραφέα Μαρκελλίνο και έγινε αισθητός στην Κρήτη (Καστέλι Κισσάμου και Ελεύθερνα), καθώς και και την Κύπρο (στην πόλη Αμαθούνυα), βεβαιώθηκε αρχαιολογικά και στην αρχαία Μεσσήνη.
Ωστόσο, 20 μόλις χρόνια αργότερα, η πατρικία Παύλα με την κόρη της Ευτυχία διανυκτέρευσαν στη Μεθώνη, ταξιδεύοντας με πλοίο από τη Ρώμη προς του Αγίους Τόπους.
Από τα τέλη πάντως του 4ου αιώνα μ.Χ. ως την άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους σταυροφόρους το 1204, η Μεθώνη παρέμεινε ένα δευτερεύον περιφερειακό λιμάνι της βυζαντινής αυτοκρατορίας.
Το 533, ο Βελισάριος, επιφανής ναύαρχος και στρατηγός του Ιουστινιανού, προσορμίστηκε απλώς με το στόλο και το στρατό του στη Μεθώνη και στρατοπέδευσε στη στεριά σε αναζήτηση άρτου.
Επίσης, το 881 ο Νάσαρ, ναύαρχος του βυζαντινού στόλου στα χρόνια του αυτοκράτορα Βασιλείου Α΄ (67-886), επιτέθηκε αιφνιδιαστικά στον αγκυροβολημένο στη Μεθώνη στόλο των Σαρακηνών πειρατών και τον κατέστρεψε με φωτιά. Πρόσφερε δε τα πειρατικά λάφυρα στην εκκλησία της Μεθώνης.
Πηγή: Π. Θἐμελης, Eleftheria Online
Δείτε το κάστρο από ψηλά. Αερολήψη Haanity:
Ειδήσεις σήμερα:
- Συνελήφθη ο ενοικιαστής της γιάφκας στο Παγκράτι. Πρόκειται για 49χρονο φιλόλογο
- Διάγγελμα Πούτιν. «Ο πόλεμος στην Ουκρανία μετατρέπεται σε παγκόσμιο. Μας χτύπησαν με πυραύλους μεγάλου βεληνεκούς»
- Έρχονται χιονοπτώσεις και θερμοκρασίες κάτω από το μηδέν. Οι θερμοκρασιακές διαφορές βορρά – νότου (Χάρτης )
- Κιβωτός του Κόσμου. «Όχι» από ΣτΕ στην επιστροφή της διοίκησης στην οικογένεια του πατέρα Αντώνιου
Ακολουθήστε τη mixanitouxronou.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
Διαβάστε τις σημαντικότερες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, στη mixanitouxronou.gr
ΠΡΟΣΘΗΚΗ ΣΧΟΛΙΟΥ