Ματσούκι. Το απομονωμένο κεφαλοχώρι της Ηπείρου με τους καταρράκτες, που συνδέθηκε με τα υπόλοιπα χωριά μόλις το 1981. Η οικονομική αφαίμαξη από τον Αλή Πασά

Στις δυτικές πλαγιές της Κακαρδίτσας, της ψηλότερης κορυφής των Τζουμέρκων στην Ήπειρο, βρίσκεται το χωριό Ματσούκι σε υψόμετρο 1.100 μέτρων. Το Ματσούκι είναι ένα από τα λιγοστά χωριά της Ελλάδας, όπου οι κάτοικοι συνεχίζουν να μιλούν τη βλάχικη γλώσσα.

Σύμφωνα με την τελευταία καταγραφή στο χωριό ζουν περίπου 540 κάτοικοι. Κύρια ασχολία τους είναι η κτηνοτροφία, ενώ παλιά το χωριό φημιζόταν για της κάπες που έφτιαχναν οι ραφτάδες της περιοχής. Σύμφωνα με την τοπική παράδοση το χωριό ονομάστηκε έτσι όταν οι κάτοικοι σκότωσαν με ένα μακρύ ξύλο, το λεγόμενο ματσούκι, έναν δράκο. Για πολλούς αυτός ο δράκος συμβόλιζε τους εχθρούς με τους οποίους ήρθαν αντιμέτωποι οι χωρικοί.

Όπως ανέφερε ο ερευνητής Δημήτρης Καλούσιος, ο οποίος έχει γράψει ένα δίτομο βιβλίο με την ιστορία και τα λαογραφικά στοιχεία του χωριού, αυτές οι ιστορίες έχουν σκοπό να δείξουν την σκληραγώγηση των κατοίκων.

Το χωριό ήταν για χρόνια απομονωμένο, καθώς ήταν δύσκολα προσβάσιμο. Μια άγρια χαράδρα το χώριζε από τα υπόλοιπα χωριά των Τζουμέρκων. Μόλις το 1981 τοποθετήθηκε μια στρατιωτική γέφυρα τύπου Βailey για να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα της συγκοινωνίας.

Ο Αλή πασάς στο Ματσούκι

Κατά την περίοδο της τουρκοκρατίας, το Ματσούκι, αλλά και άλλα χωριά των Τζουμέρκων είχαν μια σχετική ανεξαρτησία με σημαντικά προνόμια, όπως ήταν η διατήρηση της θρησκείας και της γλώσσας. Γι’ αυτό ανήκε στα επονομαζόμενα κεφαλοχώρια, τα προνομιούχα χωριά της Ηπείρου. Τα απόκρημνα βουνά και τα βαθιά φαράγγια έκαναν δυσπρόσιτη την περιοχή στους Τούρκους.

Σύμφωνα με τον συγγραφέα Κουκούδη Αστέριο και το βιβλίο του “Οι μητροπόλεις και η διασπορά των βλάχων. Μελέτες για τους βλάχους” το Ματσούκι είναι το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα μεθοδικής οικονομικής καταστροφής των κεφαλοχωρίων από τον Αλή Πασά.

Οι περισσότεροι κάτοικοι ασχολούνταν με την κτηνοτροφία, αλλά κατά την περίοδο της τουρκοκρατίας δεν μπορούσαν να κατεβάσουν τα ζώα τους στον κάμπο. Παράλληλα, οι μεγάλες φορολογικές υποχρεώσεις που τους είχε επιβάλλει ο πασάς, τους οδήγησε να ζητήσουν χρήματα από τοκογλύφους στα Ιωάννινα. Η κατάσταση ξέφυγε και χρεώθηκαν υπέρογκα ποσά.

Πολλοί εγκατέλειψαν τα σπίτια τους και πήγαν στα Άγραφα. Αργότερα, διασκορπίστηκαν στην Άρτα, τα Τρίκαλα, το Καρπενήσι και τη Λαμία. Όσοι έμειναν πίσω αποφάσισαν να πουλήσουν το χωριό στον Αλή πασά το 1809. Ο Αλή πασάς δέχτηκε να ξεπληρώσει τα χρέη τους και να τους δώσει και 12 πουγκιά με χρήματα με αντάλλαγμα την πλήρη κυριότητα του χωριού.

Όμως, ο Αλή πασάς αθέτησε τον λόγο του και τους έδωσε μόνο δυο πουγκιά. Όσο για το κοινοτικό χρέος περιορίστηκε στο να στείλει τους δανειστές να το εισπράξουν από τους Ματσουκιώτες που είχαν αναγκαστεί να εκπατριστούν”, αναφέρει ο Κουκούδης Αστέριος στο βιβλίο του.

Μετά τον θάνατο του Αλή Πασά μόνο τέσσερα από τα χωριά των Τζουμέρκων κατάφεραν να διατηρήσουν κάποια από τα προνόμια που είχαν, τα οποία ήταν οι Καλαρρύτες, το Συρράκο, το Ματσούκι και οι Μελισσουργοί.

Ένα χωριό- αξιοθέατο

Καλντερίμια, πετρόχτιστα σπίτια και ιστορικές εκκλησίες συμπληρώνουν το φυσικό τοπίο που περιτριγυρίζει το χωριό. Ο νερόμυλος χαρακτηρίστηκε ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο το 1992. Λίγο έξω από το Ματσούκι υπάρχει ο καταρράκτης Καμήλι που φτάνει τα 50 μέτρα και ενώνεται με το λεγόμενο κόκκινο ποτάμι, αλλά και οι σπηλιές Σταφυλά και Γκούβα Μάρε, που στη βλάχικη γλώσσα σημαίνει “Μέγα Σπήλαιο” που εξερευνήθηκε για πρώτη φορά το 2017 από τον Σύλλογο Πρωτέας Θεσσαλονίκης.

Το σημαντικότερο αξιοθέατο στο Ματσούκι είναι η Ιερά Μονή Βύλιζας που είναι αφιερωμένη στον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου. Η ονομασία προέρχεται από τη λατινική λέξη vigil, που σημαίνει επιφυλακή, καθώς είναι χτισμένο στο χείλος του γκρεμού σε ύψος 1,050 μέτρων και “επιβλέπει” όλα τα γύρω βουνά. Σύμφωνα με τον Άγγλο περιηγητή William Martin Leake, στο σημείο υπήρχε οχυρό.

Η χρονολογία κατασκευής της δεν είναι γνωστή, όμως υποστηρίζεται ότι πρωτοχτίστηκε κατά τον 11ο αιώνα. Παρ’ όλα αυτά, δεν έχουν διασωθεί εικόνες και χειρόγραφα από εκείνη την εποχή. Η παλιότερη εικόνα της μονής χρονολογείται από το 1676 και απεικονίζει τον Ιωάννη τον Πρόδρομο, ενώ υπάρχουν και χειρόγραφα από την ίδια περίοδο, κάτι που οδηγεί πολλούς στο συμπέρασμα ότι η μονή όπως είναι σήμερα χτίστηκε τον 17ο αιώνα.

Συνολικά έχουν βρεθεί 24 χειρόγραφα, τα περισσότερα από τα οποία έχουν μεταφερθεί στην Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος, ενώ κάποια βρίσκονται στο μουσείο στο Ματσούκι, όπου υπάρχουν και πολλές εικόνες της μονής.

Το μοναστήρι έχει δεκάδες κελιά, τα οποία είναι διακοσμημένα με τοιχογραφίες του 1797. Στον περίβολο του μοναστηρίου υπάρχει ένας μικρότερος ναός που είναι αφιερωμένος στον Ιωάννη τον Πρόδρομο. Το μοναστήρι πέρασε στη φάση της παρακμής μετά το 1893 και ερήμωσε. Σχεδόν έναν αιώνα αργότερα ξεκίνησαν εργασίες για την αποκατάστασή του.

Στο Ματσούκι υπάρχουν και πέντε ξωκλήσια. Το πιο εντυπωσιακό είναι του Αγίου Αθανασίου που είναι χτισμένο στην άκρη του γκρεμού.

Δείτε το βίντεο του συνεργάτη μας Λάζαρου Τσάτσου που ανέβηκε στο Epirustravel eu – Drone Flights με τους καταρράκτες γύρω από το χωριό: 

Όλες οι πτήσεις drone ανεβαίνουν με την υποστήριξη του καταστήματος DJI Store Greece που διαθέτει και υποστηρίζει με επίσημο σέρβις τα κορυφαία μοντέλα Phantom και Mavic. Μάθε να πετάς στην Σχολή εκπαίδευσης Drone pilot school

Διαβάστε επίσης στη ΜτΧ: Κωσταράζι, το μαρτυρικό χωριό που εξαφάνισαν οι Γερμανοί επειδή θεώρησαν τον μυλωνά συνεργάτη των ανταρτών. Πυρπόλησαν όλα τα σπίτια και εκτέλεσαν 12 κατοίκους