Μαρία Ράιχε. Η ακτιβίστρια αρχαιολόγος που αφιέρωσε τη ζωή της στις “Γραμμές της Νάσκα”. Η θεωρία της για ηλιακό ημερολόγιο

Η Μαρία Ράιχε υπήρξε σπουδαία αρχαιολόγος. Έμεινε στην ιστορία ως “η Κυρία των γραμμών”, γιατί αφιέρωσε τη ζωή της στη μελέτη και την προστασία των αρχαίων γεωγλυφικών του πολιτισμού Νάσκα στο νότιο Περού, γνωστών και ως “Γραμμές της Νάσκα“.

Όταν η Ράιχε έφτασε στο Περού, σε ηλικία 32 ετών, αγνοούσε πλήρως την ύπαρξη αυτών των γραμμών. Μόλις είχε αποφοιτήσει από το Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο της Δρέσδης, όπου σπούδασε μαθηματικά, αστρονομία, γεωγραφία και ξένες γλώσσες και πήγε να εργαστεί ως γκουβερνάντα και δασκάλα των παιδιών του γερμανικού προξενείου στην πόλη Κούσκο στο νότιο Περού.

Το 1934, ενώ βρισκόταν ακόμα στο Κούσκο, τρύπησε κατά λάθος το χέρι της σε έναν κάκτο, έπαθε γάγγραινα και έχασε το ένα δάχτυλο του χεριού της.

Πέντε χρόνια αργότερα, μετακόμισε στην πρωτεύουσα του Περού, Λίμα, όπου προσλήφθηκε ως καθηγήτρια ενώ παράλληλα δούλευε και ως μεταφράστρια επιστημονικών κειμένων. Μέσα σε λίγους μήνες ήχησαν οι σειρήνες του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Η Ράιχε, χωρίς δεύτερη σκέψη, αποφάσισε να παραμείνει στο Περού και να μην επιστρέψει στην οικογένειά της στη Δρέσδη.

Την ίδια χρονιά, μια νέα θέση εργασίας θα της άλλαζε τη ζωή, καθώς βρέθηκε να δουλεύει ως βοηθός του αμερικανού καθηγητή Πολ Κόσοκ, ο οποίος εκείνη την περίοδο μελετούσε τα γεωγλυφικά της Νάσκα.

Οι γραμμές της Νάσκα

Οι περίφημες γραμμές του αρχαίου πολιτισμού Νάσκα αποτελούν μέχρι σήμερα ένα άλυτο μυστήριο. Όταν η Ράιχε πρωτοαντίκρυσε τις ξεχωριστές μορφές που σχηματίζονταν από τις γραμμές, ενθουσιάστηκε και αποφάσισε να αφιερωθεί στην εξήγηση αυτού του γεωγλυφικού φαινομένου.

Οι γραμμές της Νάσκα καλύπτουν μία έκταση μεγαλύτερη των 500 τετραγωνικών χιλιομέτρων και σχηματίζουν διάφορες μορφές, από γεωμετρικά σχήματα μέχρι ζώα, πτηνά και ανθρώπους. Υπολογίζεται ότι υπάρχουν περισσότερα από 70 σχέδια συνολικά με τις μεγαλύτερες φιγούρες να φτάνουν τα 200 μέτρα μήκος.

Τα γεωγλυφικά αν και χρονολογούνται την περίοδο ακμής του πολιτισμού Νάσκα, μεταξύ 500 π.Χ και 500 μ.Χ, κατάφεραν να διατηρηθούν μέχρι και σήμερα εξαιτίας του κλίματος στα Περουβιανά υψίπεδα, όπου δεν φυσάει σχεδόν ποτέ.

Η θεωρία της Ράιχε

Η Ράιχε και ο Κόσοκ ξεκίνησαν να χαρτογραφούν την περιοχή και μετά από μερικά χρόνια μελέτης διατύπωσαν τη δική τους θεωρία για την προέλευση των γεωγλυφικών της Νάσκα.

Υποστήριξαν ότι οι γραμμές λειτουργούσαν ως ηλιακό ημερολόγιο και παρατηρητήριο των αστρονομικών κύκλων.

Η Ράιχε υποστήριξε ακόμα πως κάποιες ή ακόμα και όλες οι φιγούρες που σχηματίζονται από τις γραμμές αναπαριστούν αστερισμούς.

Ωστόσο, η θεωρία των δύο ερευνητών δεν έγινε αποδεκτή από την επιστημονική κοινότητα. Η επικρατούσα άποψη έβλεπε τις γραμμές ως μέρος των λατρευτικών και θρησκευτικών τελετών και ως έκκληση στους θεούς να στείλουν νερό στην άνυδρη περιοχή. Το 1948, ο Κόσοκ εγκατέλειψε την έρευνα στη Νάσκα και η Ράιχε συνέχισε μόνη. Δεν πέρασε ούτε μια στιγμή από το μυαλό της να εγκαταλείψει το έργο.

Στον αγώνα για την προστασία των γεωγλυφικών

Γνωρίζοντας ότι τα γεωγλυφικά φαίνονται καλύτερα από ψηλά, η Ράιχε έπεισε μέχρι και την Πολεμική Αεροπορία του Περού να τη βοηθήσει, πραγματοποιώντας αεροφωτογραφικές έρευνες. Δούλευε ολημερίς από το σπίτι της στη Νάσκα και το 1949 δημοσίευσε το βιβλίο της “The Mystery on the Desert”, στο οποίο ανέλυε τη θεωρία της για τη συσχέτιση των γραμμών με τους αστερισμούς.

Με τα κέρδη από την κυκλοφορία του βιβλίου προσέλαβε μερικούς φρουρούς για την περιοχή και βοηθούς για το έργο της. Παράλληλα ανέπτυξε πολύχρονη ακτιβιστική δράση, με την οποία στόχευε να ανακόψει τα σχέδια των περουβιανών κυβερνήσεων που ήθελαν να καταπατήσουν την Νάσκα και να φτιάξουν έναν μεγάλο αυτοκινητόδρομο ενώ διεκδικούσε την θέσπιση ξεχωριστών νόμων για την προστασία της περιοχής.

Ταυτόχρονα, προσπαθούσε να ενημερώσει το κοινό για την ιστορική σημασία του μέρους και να τους αποτρέπει από το να περπατούν ανάμεσα στις γραμμές. Σημειώνεται ότι η μελέτη των Κόσοκ-Ράιχε στη Νάσκα έκανε παγκοσμίως γνωστά τα συγκεκριμένα γεωγλυφικά, με αποτέλεσμα εκατοντάδες επισκέπτες να συρρέουν στην περιοχή, για να τα δουν από κοντά.

Η Ράιχε κατάφερε να πείσει μέχρι και την κυβέρνηση να θεσπίσει νόμους που να περιορίζουν την πρόσβαση του κοινού ενώ χρηματοδότησε την κατασκευή ενός πύργου κοντά στην περιοχή, απ’ όπου θα μπορούσαν οι επισκέπτες να θαυμάσουν τα γεωγλυφικά από απόσταση χωρίς να τα καταστρέφουν.

Τελικά, οι “γραμμές της Νάσκα” κηρύχθηκαν μνημείο παγκόσμιας κληρονομιάς από την UNESCO το 1994.

Στις 8 Ιουνίου του 1998, η Μαρία Ράιχε άφησε την τελευταία της πνοή σε ηλικία 95 ετών, από καρκίνο των ωοθηκών. Τα τελευταία χρόνια η υγεία της ήταν αρκετά επιβαρυμένη. Χρησιμοποιούσε αναπηρικό αμαξίδιο, υπέφερε από δερματικές παθήσεις, είχε χάσει την όρασή της ενώ είχε διαγνωστεί με νόσο του Πάρκινσον.

Λίγο πριν κλείσει τα 90 της, δημοσίευσε το βιβλίο ”Contributions to Geometry and Astronomy in Ancient Peru”.

Μετά τον θάνατό της, το σπίτι της στην Νάσκα μετατράπηκε σε μουσείο, με το όνομα μουσείο Μαρία Ράιχε (Museo Maria Reiche). Προς τιμήν του αξιοσημείωτου έργου της, το αεροδρόμιο της Νάσκα πήρε το όνομά της όπως και αρκετά σχολεία και οργανισμοί του Περού.