Μάνα αγνοούμενου από την Κύπρο, πέριμενε 50 χρόνια. Όταν ταυτοποιήθηκε οστό του γιου της είχε φύγει από τη ζωή

Του Μανώλη Καλατζή – Λευκωσία

Η Επικεφαλής Ανθρωπιστικών Θεμάτων Αγνοουμένων και Εγκλωβισμένων της Κυπριακής Προεδρίας Άννα Αριστοτέλους, μιλώντας στο protothema.gr, αποκάλυψε τραγικές πτυχές του δράματος των οικογενειών αγνοούμενων κατά τη τουρκική εισβολή του 1974.

Η Άννα Αριστοτέλους εξέφρασε τον συγκλονισμό της, από επισκέψεις σε σπίτια συγγενών αγνοουμένων στην Ελλάδα, όταν μετέβη για να τους ανακοινώσει την ταυτοποίηση των οστών των δικών τους ανθρώπων, οι οποίοι σκοτώθηκαν στη Κύπρο το 1974. Σύντομα όπως είπε, θα γίνει επαναπατρισμός οστών και μεταφορά τους στην Ελλάδα, με στρατιωτικές τιμές, για να γίνουν οι κηδείες μισό αιώνα μετά.

«Να μην αλλάξετε αριθμό»

Η Άννα Αριστοτέλους, αναφέρθηκε σε πρόσφατη επίσκεψη της, σε ένα χωριό έξω από τη Θεσσαλονίκη, για να ενημερώσει οικογένεια αγνοούμενου στρατιώτη, για την ταυτοποίηση των οστών του.

Είπε στο protothema.gr:

«Πήγαμε να ενημερώσουμε την οικογένεια και η αδελφή του αγνοούμενου στρατιώτη, μας έλεγε πως η χαροκαμένη μάνα είχε ζητήσει από όλα τα μέλη της οικογένειας, όσα χρόνια και αν περάσουν, να μην αλλάξουν τον αριθμό του σταθερού τηλεφώνου στο σπίτι της, γιατί τον είχε δώσει στη Κύπρο πριν από 50 χρόνια και μια μέρα θα χτυπήσει, για να μάθει νέα για τον γιο της, που χάθηκε στην εισβολή. Μετά από 50 χρόνια το τηλέφωνο χτύπησε από την Υπηρεσία μας, για να την ενημερώσουμε για την τύχη του γιου της, αλλά η μητέρα είχε αποβιώσει χωρίς ποτέ να μάθει τι είχε απογίνει το παιδί της. Θέλαμε να την ενημερώσουμε ότι ταυτοποιήσαμε ένα μικρό οστό, αλλά ολόκληρη η σορός δεν βρέθηκε, γιατί πιθανόν οι Τούρκοι μετακίνησαν οστά από το αρχικό σημείο ταφής. Υπάρχουν περιπτώσεις που δίνουμε σε οικογένειες μία φάλαγγα από ένα δάκτυλο για να κάνουν κηδεία».

Κήδεψαν λάθος οστά

Κατά την περίοδο 1979-1981, όπως ανέφερε η Επικεφαλής Ανθρωπιστικών Θεμάτων Αγνοουμένων και Εγκλωβισμένων της Κύπρου, διαπιστώθηκε ότι δόθηκαν σε οικογένειες αγνοουμένων στην Ελλάδα, λάθος οστά. Δηλαδή, υπήρξαν περιπτώσεις που δόθηκαν οστά από δύο ή τρία διαφορετικά άτομα και σε κάποιες περιπτώσεις δεν υπήρχαν καν οστά του ανθρώπου τον οποίο κήδεψαν!

Κάποια από τα οστά δεν έγινε δυνατόν να ταυτοποιηθούν, επειδή ορισμένοι στρατιωτικοί θεώρησαν καλό να τα ψεκάσουν με χημικά, για να τα λευκάνουν και μην μυρίζουν. Έτσι κατέστρεψαν το γενετικό υλικό, κάνοντας αδύνατη τη ταυτοποίηση τους.

Σε δύο με τρεις μήνες αναμένεται να αγοραστεί ένα ειδικό μηχάνημα, από το Ινστιτούτο Νευρολογίας και Γενετικής της Κύπρου, το οποίο με την μέθοδο της μαζικής παράλληλης αλληλούχισης, θα μπορεί να δώσει κάποια αποτελέσματα. Η μέθοδος αυτή θα δώσει ένα ποσοστό ταυτοποίησης αλλά όχι το διεθνές αποδεκτό, που είναι το 99,95%. Αναλόγως των αποτελεσμάτων, όπως είπε η κα Αριστοτέλους θα γίνει περαιτέρω έρευνα και θα αποφασιστεί ο χειρισμός.

Θα ζητήσουν από οικογένειες να επιστρέψουν τα οστά

Οι οικογένειες στις οποίες δόθηκαν οστά στην Ελλάδα ήταν 45 αλλά οι 8 εξ αυτών αρνήθηκαν να επιστρέψουν τα οστά για να γίνει ταυτοποίηση. Αυτή η άρνηση δεν επιτρέπει την ταυτοποίηση και άλλων πέραν των 8 αγνοουμένων, αφού όπως αναφέρθηκε έχουν ταφεί οστά από δύο ή και τρία διαφορετικά άτομα.

Η Επικεφαλής Ανθρωπιστικών Θεμάτων Αγνοουμένων και Εγκλωβισμένων Άννα Αριστοτέλους, σε συνεργασία με το Γενικό Επιτελείο Στρατού της Ελλάδας, πρόκειται να επισκεφθεί τις οικογένειες, σημειώνοντας πως, δεν χρειάζεται να επιστρέψουν τα οστά, καθώς μπορούν να λάβουν δείγματα και από τους χώρους ταφής για να γίνει ταυτοποίηση.

Αγνοούνται ακόμα 47 στρατιώτες από την Ελλάδα

Για τους στρατιώτες της ΕΛΔΥΚ (Ελληνική Δύναμη Κύπρου), γίνονται ανασκαφές εκτός του πρώην στρατοπέδου στο κατεχόμενο χωριό Γερόλακκος.

Οι πεσόντες αξιωματικοί, υπαξιωματικοί και στρατιώτες από την Ελλάδα κατά την εισβολή του 1974 ήταν συνολικά 99. Υπήρξαν επίσης 77 αγνοούμενοι εκ των οποίων έχουν ταυτοποιηθεί οι 30 και αναζητούνται τα λείψανα ακόμα 47.

Άγνωστη η τύχη του 49% των αγνοουμένων

Η κα Αριστοτέλους ανέφερε στο protothema.gr, ότι τον τελευταίο μήνα υπήρξαν 6 ταυτοποιήσεις λειψάνων, από πληροφορίες που έδωσαν πολίτες οι οποίοι γνώριζαν κάποια γεγονότα.

Τους τελευταίους 8 μήνες εντοπίστηκαν ή ταυτοποιήθηκαν 16 περιπτώσεις αγνοουμένων. Με αυτούς τους 16, ο αριθμός των αγνοουμένων μειώθηκε σε 776. Ωστόσο, μέχρι σήμερα παραμένει άγνωστη η τύχη του 49% των αγνοουμένων του 1974.

Πληροφορίες που φτάνουν στο γραφείο της κας Αριστοτέλους και αφορούν αγνοούμενους των οποίων τα λείψανα ενδεχομένως βρίσκονται στα κατεχόμενα, διαβιβάζονται μέσω του Ελληνοκύπριου αντιπροσώπου στη ΔΕΑ (Διερευνητική Επιτροπή Αγνοουμένων), η οποία έχει δικαίωμα ερευνών. Ωστόσο το κατοχικό καθεστώς, δημιουργεί προβλήματα καθώς χαρακτηρίζει «στρατιωτικές» πολλές περιοχές στις οποίες υπήρχαν ομαδικοί τάφοι και δεν επιτρέπει τις ανασκαφές. Χρειάζεται επίπονη διαδικασία για τον αποχαρακτηρισμό μέρους αυτών των περιοχών ώστε να γίνουν ανασκαφές.

Σε αρκετές περιπτώσεις, έχει διαπιστωθεί ότι οι τουρκικές κατοχικές αρχές μετακίνησαν λείψανα από ομαδικούς τάφους σε άλλες περιοχές για να μην εντοπιστούν. Ωστόσο πάντα μένουν κάποια στοιχεία από μικρά οστά που αποδεικνύουν αυτή την πρακτική συγκάλυψης εγκλημάτων του 1974.

Ο εντοπισμός πολλών αγνοουμένων θα ήταν ιδιαιτέρως εύκολος, αν η Τουρκία έδινε πληροφορίες από τα αρχεία του στρατού της, στα οποία είναι καταγεγραμμένα πολλά στοιχεία για τοποθεσίες ομαδικών τάφων.

Από τους 1.619 αγνοούμενους του 1974, οι 619 ήταν άμαχοι πολίτες, ενώ οι υπόλοιποι 1.000 ήταν αξιωματικοί υπαξιωματικοί, στρατεύσιμοι έφεδροι και εθελοντές με τον μικρότερο εξ αυτών, έναν εθελοντή 17 ετών.

Τα αγνοούμενα παιδιά ήταν 36 και έχουν ταυτοποιηθεί τα 20. Το μικρότερο εξ αυτών ήταν μόλις 6 μηνών.