Αποκαλυπτικά μαγιό, κοντές φούστες και τζιν παντελόνια! Το Ιράν πριν από την επανάσταση του 1979. Πώς το θεοκρατικό καθεστώς, άλλαξε τη χώρα και επέβαλε αυστηρά μέτρα σε βάρος των γυναικών

Στις αρχές της δεκαετίας του ’70, το Ιράν ήταν ένα από τα πιο εκσυγχρονισμένα κράτη της Μέσης Ανατολής. Στα τέλη της ίδιας δεκαετίας, η χώρα είχε «βυθιστεί» στο σκοτάδι.

Η ιρανική επανάσταση του 1979 είχε ως αποτέλεσμα την επιβολή της Σαρία, δηλαδή την επιβολή του νόμου βάσει του κορανίου, την εγκαθίδρυση μίας ισλαμικής δημοκρατίας και την ανάδειξη του Αγιατολάχ Χομεϊνί ως απόλυτου θρησκευτικού και πολιτικού ηγέτη.

Από τη μια μέρα στην άλλη, το Ιράν άλλαξε πρόσωπο. Η άλλοτε δυτικοφανής καθημερινότητα των πολιτών αντικαταστάθηκε από μία τυφλή υπακοή στον ισλαμικό κώδικα διαβίωσης.

Το πιο «δυτικό» κράτος της Μέσης Ανατολής

Το Ισλάμ ήταν η επίσημη θρησκεία του κράτους και πριν το 1979.

Ωστόσο, το καθεστώς δεν ήταν θεοκρατούμενο και ο Σάχης, Ρεζά Παχλαβί, είχε κάνει αλματώδη βήματα προς τον εκσυγχρονισμό της ιρανικής κοινωνίας, αν και όχι μόνο δεν πάταξε τη διαφθορά και την κοινωνική αδικία αλλά επί των ημερών γιγαντώθηκαν.

Επιχείρησε να κρατικοποιήσει την πετρελαϊκή βιομηχανία και να διαμορφώσει τις κοινωνικές δομές σύμφωνα με τα δυτικά πρότυπα.

Τα εδάφη της χώρας ήταν ένα αχανές ορυχείο «μαύρου χρυσού», το οποίο από τις αρχές του αιώνα, εκμεταλλεύονταν κατά κύριο λόγο οι Άγγλοι και οι Αμερικανοί.

Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, στις αρχές της δεκαετίας του ’70, το Ιράν ήταν παγκοσμίως, η τέταρτη χώρα με τα μεγαλύτερα αποθέματα πετρελαίου και η δεύτερη σε αποθέματα φυσικού αερίου.

Ο ιρανός μονάρχης σχεδίαζε να αλλάξει το καθεστώς χρήσης των κοιτασμάτων.

Πίστευε ότι η κρατικοποίησή τους θα βοηθούσε στον κατευνασμό των κοινωνικών ανισοτήτων και θα έβγαζε μεγάλο μέρος του λαού του από τη φτώχεια.

Κι όλα αυτά, χωρίς παράλληλα να διαταράξει τις σχέσεις του με τη δύση.

Η φιλοαμερικανική πολιτική δεν περιοριζόταν μόνο στον οικονομικό τομέα. Τα δυτικά πρότυπα είχαν εισχωρήσει σε όλες τις εκφάνσεις της καθημερινότητας.

Στα χρόνια του Σάχη, οι γυναίκες ήταν ενεργά και ισότιμα μέλη της κοινωνίας,στο μέτρο της εποχής πάντα.

Μορφώνονταν, κυκλοφορούσαν ασυνόδευτες, ντύνονταν με ρούχα της επιλογής τους, εργάζονταν, διασκέδαζαν και είχαν το δικαίωμα να επιλέξουν τον σύζυγό τους. Μάλιστα, στους δημόσιους χώρους η χρήση μπούργκας ήταν απαγορευμένη.

Αλλά και κλάδοι όπως η κοινωνική πρόνοια, η οργάνωση του στρατού, η βιομηχανική ανάπτυξη, ακολουθούσαν το παράδειγμα της Δύσης.

Οι εικόνες που σώζονται από την εποχή εκείνη από την καθημερινότητα των κατοίκων των ιρανικών μεγαλουπόλεων δύσκολα μαρτυρούν ότι δεν πρόκειται για κάποια πόλη της Ευρώπης ή των ΗΠΑ.

https://twitter.com/ASJBaloch/status/1213226180133949441

Ιρανική επανάσταση: Μία νέα εποχή

Παρά τη φιλελεύθερη πολιτική του, ο Σάχης δεν έπαυε να είναι ένας μονάρχης, που δεν ήταν αρεστός σε ένα σεβαστό κομμάτι του λαού,που υπέφερε από τη φτώχεια.

Η βίαιη δυτικοποίηση που επέβαλλε και γενικά η φιλοδυτική στάση του στην περιοχή, τα οικονομικά προβλήματα και οι μεγάλες κοινωνικές ανισότητες, η αδιαφάνεια, η αναξιοκρατία και το απόλυτα αυταρχικό καθεστώς του, είχαν δυσαρεστήσει τους συντηρητικούς και εθνικιστικούς κύκλους της χώρας.

Όσο η δεκαετία του ’70 πλησίαζε στο τέλος της, χιλιάδες φοιτητές, ισλαμιστές, κομμουνιστές και διανοούμενοι αντιδρούσαν όλο και εντονότερα και απαιτούσαν την πτώση της Δυναστείας των Παχλαβί.

Το 1978, προκειμένου ο Σάχης να αντιμετωπίσει τη λεγόμενη ισλαμική επανάσταση, επέβαλε στρατιωτικό νόμο.

Στις 8 Σεπτεμβρίου, 87 διαδηλωτές δολοφονήθηκαν από τις αρχές, στην Πλατεία Τζαλέχ. Τους επόμενους δύο μήνες, οι κινητοποιήσεις κατά του μονάρχη γιγαντώθηκαν.

Καθοδηγητής του εξεγερμένου πλήθους ήταν ο θρησκευτικός ηγέτης Αγιατολάχ Χομεϊνί, που ήταν εξόριστος επί 15 χρόνια στη Γαλλία.

Σε όλη τη χώρα περισσότεροι από 2 εκατομμύρια άνθρωποι ζητούσαν επιτακτικά την ανατροπή του καθεστώτος.

Στις αρχές του 1979, οι διαδηλωτές στην Τεχεράνη, φώναζαν πλέον ξεκάθαρα: «Θάνατος στον Σάχη», «Ζήτω ο Χομεϊνί».

Η φυγή ήταν μονόδρομος μετά την πληροφορία των μυστικών υπηρεσιών ότι υπήρχε σχέδιο δολοφονίας του.

Μετά από δημοψήφισμα που διενεργήθηκε, το 99% του λαού αποφάσισε την κατάργηση της μοναρχίας και την εγκαθίδρυση ισλαμικού κράτους.

Ο Χομεϊνί, ως πρωτεργάτης και επικεφαλής του σιιτικού κλήρου, επέβαλε τη σαρία και μετέτρεψε το έως τότε φιλοδυτικό Ιράν σε θεοκρατικό ισλαμικό κράτος.

Η νέα πραγματικότητα είχε επιπτώσεις στο σύνολο της κοινωνίας. Ωστόσο, ο γυναικείος πληθυσμός βίωσε τις πιο δραματικές αλλαγές.

Χαρακτηριστικά, μερικοί από τους νέους νόμους που έπρεπε να υπακούν οι πολίτες του ισλαμικού κράτους του Ιράν ήταν οι εξής:

• Ως νόμιμη ηλικία γάμου για τις γυναίκες καθορίστηκαν τα 9 έτη.
• Επανήλθε η τιμωρία του λιθοβολισμού μέχρι θανάτου.
• Θεσμοθετήθηκε η προστασία της «γυναικείας τιμής». Αυτό σήμαινε ότι οι γυναίκες είχαν το δικαίωμα να κυκλοφορούν δημόσια μόνο με τη συνοδεία ενός άντρα, ενώ έπρεπε να έχουν ανά πάσα στιγμή στη διάθεσή τους τα επίσημα διαπιστευτήρια της μεταξύ τους σχέσης. Οποιουδήποτε είδους επαφή με άντρα με τον οποίο δεν διέθεταν κάποια μορφή συγγένειας ήταν ποινικά κολάσιμη.
• Ο διαχωρισμός βάσει φύλου θεσμοθετήθηκε σε όλες τις εκφάνσεις της καθημερινής ζωής. Στα μέσα μαζικής μεταφοράς, οι γυναίκες υποχρεούνταν να κάθονται αποκλειστικά στα πίσω καθίσματα, καθώς τα μπροστινά ήταν μόνο για τους άντρες.
• Η κατάθεση μίας γυναίκας στο δικαστήριο νομικά είχε τη μισή ισχύ σε σχέση με την κατάθεση ενός άντρα.
• Καταργήθηκαν οι γυναικολογικές εξετάσεις, καθώς ο «οικογενειακός προγραμματισμός» θεωρήθηκε ως μία συνωμοσία της Δύσης.
• Βάσει του ίδιου σκεπτικού, καταργήθηκαν και όλοι οι παιδικοί σταθμοί, καθώς θεωρήθηκαν κομμάτι μίας συνωμοσίας που στόχο είχε να στερήσει στα παιδιά τη μητρική αγάπη και τη μουσουλμανική ανατροφή.

Ο Αγιατολάχ Χομεϊνί παρέμεινε πολιτικός και θρησκευτικός ηγέτης του Ιράν μέχρι το 1989. Κατά το διάστημα της διακυβέρνησης του, επέβαλε ένα απολυταρχικό καθεστώς θρησκευτικού χαρακτήρα και εκτέλεσε τουλάχιστον 10.000 αντιφρονούντες.

Πηγή χαρακτηριστικής εικόνας: Wikimediamtx Commons

Διαβάστε στη “ΜτΧ”: Η μια γυναίκα της φωτογραφίας είναι η σύζυγος του Σάχη της Περσίας και η άλλη ανήκε στο χαρέμι του. Γιατί παρά την ανδροπρεπή εμφάνιση θεωρούνταν όμορφες (φωτο)