Η μάχη του καφέ στον αμερικανικό εμφύλιο. Έπιναν απίστευτες ποσότητες, έβαζαν νερό από λάσπη και άλεθαν τους κόκκους στις καραμπίνες

Τα παιδιά από το Οχάιο πολεμούσαν από το πρωί στη μάχη του Αντιετάμ τον Σεπτέμβριο του 1862. Ξαφνικά, ο 19χρονος Γουίλιαμ Μακίνλεϊ ξεπρόβαλε μέσα από τους καπνούς και τον καταιγισμό πυρών να μεταφέρει κούπες με ζεστό καφέ!

Οι άνδρες πήραν τις μικρές κούπες από κασσίτερο, ήπιαν μια γουλιά και άρχισαν πάλι να πυροβολούν. Ένιωσαν σαν να έρχεται ένα ολόκληρο Σύνταγμα για να τους ενισχύσει. Μετά από τρεις δεκαετίες ο Μακίνλεϊ κατέβηκε υποψήφιος, εκμεταλλευόμενος τη φήμη από εκείνη την ηρωϊκή του προσπάθεια να μεταφέρει καφέ.

Πάντως, στον καιρό του αμερικανικού εμφυλίου η πράξη του Μακίνλεϊ δεν ήταν κάτι ξεχωριστό. Για τους Βόρειους και τους τυχερούς Νότιους που κατάφερναν να κλέψουν κάποιες ποσότητες, ο καφές τροφοδοτούσε τον πόλεμο. Οι στρατιώτες έπιναν πριν και μετά τις πορείες, στις περιπολίες, τις σκοπιές, ακόμη κατά τη διάρκεια της μάχης!

Στα ημερολόγιά τους, η λέξη “καφές” εμφανίζεται πιο συχνά από τις λέξεις “όπλο”, “κανόνι” ή “σφαίρα”.

Βετεράνοι και νοσοκόμες συμφωνούν με τη ρήση ενός χρονικογράφου ότι, «κανείς δεν μπορεί να είναι στρατιώτης χωρίς καφέ».

Τα στρατεύματα των Βόρειων κατανάλωναν μεγάλες ποσότητες καφέ όπου βρίσκονταν και τον παρασκεύαζαν με οποιοδήποτε δυνατό τρόπο.

Με νερό από καντίνες και λακκούβες, από όρμους και λάσπη στον Μισισιπή, νερό τόσο βρώμικο που δεν θα το έπιναν ούτε τα άλογά τους.

Έψηναν τον καφέ σε φλεγόμενες ράγες σιδηροδρόμων ή τον ζέσταιναν σε κούπες που έβαζαν πάνω στους θερμούς αεραγωγούς των πολεμικών πλοίων. Στις καλές εποχές, ο καφές συνοδευόταν από μεζέδες όπως στρείδια ή μπριζόλες.

Στις κακές εποχές, μαζί με τον καφέ έτρωγαν παστό κρέας και γαλέτα, συχνά σκουλικιασμένη.

Ο καφές ήταν η τελευταία απόλαυση των στρατιωτών προτού πέσουν στη μάχη και το πρώτο σημάδι ασφάλειας για όσους είχαν επιζήσει.

Η Ένωση ενθάρρυνε τη σχέση των στρατιωτών με τον καφέ και τους χορηγούσε περίπου 18 κιλά ετησίως.

Οι άνδρες φύτευαν τους σπόρους και τον παρασκεύαζαν σε μικρά δοχεία, ενώ σε πολλές περιπτώσεις άλεθαν τους κόκκους στους μύλους από τις καραμπίνες. Περνούσαν πολλή ώρα συζητώντας την ποιότητα του καφέ που ετοίμαζαν.

Σε ημερολόγια, οι στρατιώτες αναφέρονταν στον εθισμό και την απόλαυση που τους προσέφερε ο καφές. Τα στρατεύματα τρελαίνονταν για ένα «γευστικό φλιτζάνι μαύρο» ή απογοητεύονταν από έναν άνοστο καφέ.

Σκλάβοι που είχαν δραπετεύσει και ενσωματώνονταν στην Ένωση απασχολούνταν συχνά ως μάγειρες, εάν μπορούσαν να φτιάξουν καλό καφέ και να τον αποθηκεύσουν σωστά ώστε να μη χαλάσει.

Για ένα μεγάλο διάστημα του πολέμου, τα στρατεύματα της Ένωσης ήταν συγκεντρωμένα στο Πότομακ, που έγινε το δεύτερο μεγαλύτερο κέντρο του πληθυσμού της. Κάθε πρωί αυτή η πόλη μετατρεπόταν σε ένα μαζικό εργοστάσιο καφέ. Είναι χαρακτηριστική η περιγραφή ενός χρονικογράφου ο οποίος σημείωνε ότι οι λίγες φωτιές αυξάνονταν ραγδαία σε εκατοντάδες και σε λίγη ώρα κάλυπταν τους λόφους και τις πεδιάδες. Στη συνέχεια, ο καταυλισμός κατακλύζονταν από τον ήχο των χιλιάδων μύλων που συνέθλιβαν ταυτόχρονα τους κόκκους. Στο τέλος αναδυόταν η μυρωδιά από τις χιλιάδες κούπες με φρέσκο καφέ.

Στον αντίποδα, οι στρατιώτες της Συνομοσπονδίας στον Νότο δεν ήταν τόσο τυχεροί, καθώς το εμπάργκο της Ένωσης εμπόδιζε τη μεταφορά του καφέ στις περιοχές που είχαν αποσχιστεί. Ένας Βρετανός παρατηρητής σημείωνε ότι η απώλεια του καφέ έπληττε τους συμμάχους ακόμη περισσότερο και από την απώλεια του ηθικού. Μία νοσοκόμα από την Αλαμπάμα αστειεύτηκε λέγοντας ότι η επιθυμία των στρατιωτών για καφεΐνη ήταν τόσο έντονη, ώστε θα μπορούσε να γίνει το μέσο για να τους υποτάξει η Ένωση.

Όταν ο καφές ήταν διαθέσιμος από κατασχεμένες ή λαθραίες ποσότητες ή ως εμπορεύσιμο προϊόν σε διαλείμματα κατάπαυσης του πυρός, οι Νότιοι αποτύπωναν στα ημερολόγιά τους με επικούς χαρακτηρισμούς την αίσθηση από την πρώτη γουλιά τους.

Το πρόβλημα πέρασε στο στρατόπεδο της Ένωσης όταν ο στρατηγός Γουίλιαμ Σέρμαν αποφάσισε να εγκαταλείψουν τις περιοχές που είχαν άφθονη κτηνοτροφία και γεωργία για να κόψουν μέσα από τη Τζόρτζια και τη Νότια Καρολίνα.

Οι στρατιώτες κατήγγειλαν ότι ενώ φαγητό ήταν άφθονο, δεν υπήρχαν κόκκοι καφέ. «Καφέ μόνο ο θείος Σαμ μπορεί να βρει», έλεγαν αστειευόμενοι οι στρατιώτες, που μπορούσαν να αντέξουν τις κακουχίες, αλλά όχι την έλλειψη του καφέ.

Πηγή χαρακτηριστικής εικόνας: Flickr

Διαβάστε στη “ΜτΧ”: «Οι κατασχεμένοι άνθρωποι». Το δράμα των νέγρων στην Αμερική του εμφυλίου που προτίμησαν να ζήσουν ως αναλώσιμοι στα στρατόπεδα των βορείων παρά ως σκλάβοι στις φυτείες των Νοτίων