Ο Γάλλος πρωθυπουργός που καθιέρωσε τις 40 ώρες εργασίας. Θεώρησε τον Μπολσεβικισμό «δικτατορία επί του προλεταριάτου»

Ο Γάλλος νομικός και πολιτικός, Λεόν Μπλουμ υπήρξε ο πρώτος σοσιαλιστής και ο πρώτος Εβραίος πρωθυπουργός στην ιστορία της Γαλλίας.

Αντιτάχθηκε στην επαναστατική εργατική πάλη, υποστήριξε τον κοινοβουλευτικό δρόμο προς το σοσιαλισμό και ένωσε τις αριστερές δυνάμεις, για να αποτρέψει την άνοδο του φασισμού στην εξουσία.

Ως πρωθυπουργός της προοδευτικής κυβέρνησης του Λαϊκού Μετώπου, στα μέσα της δεκαετίας του 1930, προχώρησε σε μεταρρυθμίσεις που έφεραν μεγάλες και σημαντικές αλλαγές στη ζωή των πολιτών.

Καθιέρωσε τις 40 ώρες εργασίας την εβδομάδα, θέσπισε την ετήσια άδεια μετ’ αποδοχών και τις συλλογικές διαπραγματεύσεις και ενίσχυσε τα εισοδήματα των εργαζομένων.

Ο Λεόν Μπλουμ, με το χαρακτηριστικό μουστάκι, τα στρογγυλά γυαλιά, τα περιποιημένα σακάκια και τα κομψά καπέλα, έμεινε στην ιστορία όχι μόνο ως ηγετική μορφή του ευρωπαϊκού σοσιαλισμού, αλλά και ως ένα αξιοσέβαστο πρόσωπο στο χώρο της διανόησης.

Όπως έλεγε, «η ελευθερία που είναι αποκομμένη από την ισότητα και την αδελφοσύνη, δεν ονομάζεται ορθώς ελευθερία – ονομάζεται εγωισμός».

Η αφορμή για την ανάμιξη στην πολιτική

Ο Λεόν Μπλουμ γεννήθηκε στο Παρίσι στις 9 Απριλίου 1872, από ευκατάστατη εβραϊκή οικογένεια της Αλσατίας. Αποφοίτησε από τη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου του Παρισιού και διακρίθηκε ως κριτικός λογοτεχνίας και θεάτρου.

H πολύκροτη υπόθεση Ντρέιφους, με πρωταγωνιστή τον εβραϊκής καταγωγής αξιωματικό του γαλλικού στρατού, Άλφρεντ Ντρέιφους, αποτέλεσε το εφαλτήριο, ώστε ο Μπλουμ να ασχοληθεί με την πολιτική. Συντάχθηκε με τους υπερασπιστές του Ντρέιφους, μεταξύ των οποίων βρισκόταν και ο Γάλλος σοσιαλιστής, Ζαν Ζoρές.

Ο Ζορές άσκησε μεγάλη επίδραση στην πολιτική σκέψη του Μπλουμ και ο τελευταίος έγινε στέλεχος του Γαλλικού Τομέα της Εργατικής Διεθνούς (SFIO), τον πρόδρομο του Σοσιαλιστικού Κόμματος. Μετά τη δολοφονία του Ζορές, τον Ιούλιο του 1914, ο Μπλουμ έγινε ο επικεφαλής των Σοσιαλιστών. Το 1919, εξελέγη για πρώτη φορά βουλευτής.

Η ρήξη με τους κομμουνιστές

Το Δεκέμβριο του 1920, στο συνέδριο του SFIO στην πόλη Τουρ, η πλειοψηφία των σοσιαλιστών αποφάσισε την προσχώρηση του κόμματος στην Κομμουνιστική Διεθνή ή αλλιώς Κομιντέρν.

Ο Μπλουμ και μερικά ακόμη στελέχη διαφώνησαν με τη συγκεκριμένη απόφαση. Ο Γάλλος πολιτικός άσκησε οξεία κριτική στο καθεστώς των Μπολσεβίκων, το κόμμα διασπάστηκε και έτσι ιδρύθηκε το Γαλλικό Κομμουνιστικό Κόμμα (PCF).

«Εμείς θα μείνουμε, για να φυλάμε το παλιό μας σπίτι», είχε πει ο Μπλουμ και αμέσως ανέλαβε να ανασυγκροτήσει το Σοσιαλιστικό Κόμμα.

Σε ομιλία του το 1922, εξέφρασε εκ νέου τη διαφωνία του με τον κομμουνισμό, λέγοντας ότι το μπολσεβίκικο καθεστώς στη Ρωσία «δεν ήταν μια δικτατορία του προλεταριάτου», αλλά περισσότερο «μια δικτατορία επί του προλεταριάτου».

Η αντισημιτική επίθεση και η κυβέρνηση του Λαϊκού Μετώπου

Στα μέσα της δεκαετίας του 1930, ο κίνδυνος να διολισθήσει η Γαλλία στο φασισμό ή το ναζισμό ήταν μεγάλος. Για τον Μπλουμ, η Ιταλία του Μουσολίνι, η Γερμανία του Χίτλερ και οι αντικοινοβουλευτικές ταραχές στο Παρίσι, στις αρχές Φεβρουαρίου του 1934, ήταν ξεκάθαρα προειδοποιητικά σημάδια.

Ο Μπλουμ βρέθηκε πολλές φορές στο στόχαστρο αντισημιτικών οργανώσεων και ατόμων, όπως ο συγγραφέας Σαρλ Μοράς, λόγω της εβραϊκής του καταγωγής. Το Φεβρουάριο του 1936, τραυματίστηκε σοβαρά, ύστερα από επίθεση μελών της ακροδεξιάς οργάνωσης Camelots du Roi.

Υπό το “φως” των παραπάνω εξελίξεων, ο Γάλλος πολιτικός εργάστηκε εντατικά, για να ενώσει όλους όσοι αντιμάχονταν τον ολοκληρωτισμό. Οι προσπάθειές του καρποφόρησαν με τη δημιουργία του Λαϊκού Μετώπου, ενός συνασπισμού σοσιαλιστών, κομμουνιστών και ριζοσπαστών αριστερών.

Στις εθνικές εκλογές του Απριλίου-Μαΐου 1936, το Λαϊκό Μέτωπο θριάμβευσε με ποσοστό 57%. Ο Μπλουμ, ως ο κύριος “αρχιτέκτονας” της εκλογικής συμμαχίας, έγινε πρωθυπουργός της κυβέρνησης.

Τα στελέχη του Κομμουνιστικού Κόμματος αρνήθηκαν τους υπουργικούς θώκους, αλλά δεσμεύτηκαν για την παροχή κοινοβουλευτικής υποστήριξης.

Οι προοδευτικές μεταρρυθμίσεις και οι αντιδράσεις

Κατά τη διάρκεια της διακυβέρνησής του, η κυβέρνηση του Λεόν Μπλουμ έλαβε πολλά φιλολαϊκά μέτρα. Το πιο γνωστό απ’ όλα ήταν η καθιέρωση των 40 ωρών εβδομαδιαίας εργασίας και των συλλογικών διαπραγματεύσεων, καθώς επίσης και η θέσπιση της άδειας μετ’ αποδοχών.

Για εκατοντάδες χιλιάδες Γάλλους, το καλοκαίρι του ’36 έμεινε αξέχαστο. Για πρώτη φορά μπορούσαν να αντιμετωπίσουν τα έξοδα κάποιων ολιγοήμερων διακοπών. Η φυγή ήταν τόσο μαζική, ώστε χρειάστηκαν έκτακτα σιδηροδρομικά δρομολόγια, προκειμένου να μεταφέρουν τους εργάτες και τις οικογένειές τους στις ακτές της Νότιας Γαλλίας.

Επιπλέον, ο Μπλουμ συμπεριέλαβε για πρώτη φορά γυναίκες στο υπουργικό συμβούλιο και επέκτεινε την υποχρεωτική εκπαίδευση στα 14 έτη. Εθνικοποίησε την Τράπεζα της Γαλλίας και τις πολεμικές βιομηχανίες, νομοθέτησε το δικαίωμα στην απεργία και αύξησε μισθούς και συντάξεις.

Τα σχέδια του Γάλλου πρωθυπουργού για την καθιέρωση αποτελεσματικών κρατικών ελέγχων στην ιδιωτική βιομηχανία προκάλεσαν την αντίδραση των οικονομικών ελίτ. Η δεξιά αντιπολίτευση έφτασε, μάλιστα, στο σημείο να αναφωνήσει το σύνθημα: “Καλύτερα Χίτλερ παρά Μπλουμ!“.

Το “αγκάθι” του Ισπανικού Εμφυλίου και η παραίτηση

Ο Ισπανικός Εμφύλιος Πόλεμος αποτέλεσε ακανθώδες ζήτημα μεταξύ των μελών του Λαϊκού Μετώπου. Σε αντίθεση με όσα υποστήριζε το Κομμουνιστικό Κόμμα, ο Μπλουμ υιοθέτησε ουδέτερη στάση και δεν έστειλε εθελοντές στρατιώτες στις Διεθνείς Ταξιαρχίες.

Ήθελε να αποφύγει οποιαδήποτε εμφύλια σύγκρουση στο εσωτερικό της Γαλλίας. Ωστόσο, η απόφασή του είχε το κόστος να χάσει την υποστήριξη των κομμουνιστών.

Τον Ιούνιο του 1937, ο Γάλλος πρωθυπουργός οδηγήθηκε σε παραίτηση, επειδή η Γερουσία, όπου πλειοψηφούσαν οι συντηρητικοί, αρνήθηκε να του εκχωρήσει εξουσίες έκτακτης ανάγκης, με στόχο να αντιμετωπίσει τις οικονομικές δυσκολίες της χώρας.

Καταβλήθηκαν προσπάθειες για την ανασύσταση της κυβέρνησης και ο Μπλουμ χρημάτισε αντιπρόεδρός της και ξανά πρωθυπουργός για ένα μήνα το 1938. Παρά ταύτα, το Λαϊκό Μέτωπο διαλύθηκε.

Η δίκη και ο εγκλεισμός στο Μπούχενβαλντ

Μετά την κατάληψη της Γαλλίας από τους Γερμανούς , τον Ιούνιο του 1940, το δωσιλογικό καθεστώς του Βισύ, υπό τον στρατάρχη Φιλίπ Πεταίν, συνέλαβε και φυλάκισε τον Μπλουμ και άλλους ομοϊδεάτες του, με την κατηγορία ότι ήταν υπεύθυνοι για τη συνθηκολόγηση.

Με εμπνευσμένο λόγο και ρητορική δεινότητα, ο Μπλουμ έφερε σε δύσκολη θέση τους κατηγόρους του, κατά τη διάρκεια της δίκης του στην πόλη Ριόμ. Οι Γερμανοί διέκοψαν τη δίκη και έστειλαν τον Μπλουμ στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Μπούχενβαλντ. Επέζησε και απελευθερώθηκε από τα αμερικανικά στρατεύματα το 1945.

Από το Δεκέμβριο του 1946 έως τον Ιανουάριο του 1947, ο Γάλλος πολιτικός ηγήθηκε μιας αμιγώς σοσιαλιστικής υπηρεσιακής κυβέρνησης. Για ένα διάστημα, υπήρξε επικεφαλής της γαλλικής αποστολής της UNESCO και έγραψε επιφυλλίδες στην κομματική σοσιαλιστική εφημερίδα Le Populaire. Πέθανε στις 30 Μαρτίου 1950, λίγες μέρες πριν τα 78α γενέθλιά του.

Πηγή εικόνων κεντρικής φωτογραφίας: WikimediamtxCommons και WikimediamtxCommons