Λεηλατημένος από τους Ναζί πίνακας, του 17ου αιώνα, βγαίνει σε δημοπρασία. Γιατί θεωρείται σπάνιος

Ένας πίνακας του Γάλλου καλλιτέχνη του 17ου και του 18ου αιώνα Nicolas de Largillière (1656–1746), που λεηλατήθηκε από τους Ναζί και βρέθηκε στη διάσημη φωτογραφία των Monuments Men, βγαίνει σε δημοπρασία στον οίκο Christie’s στο Παρίσι.

Το έργο, με τίτλο Portrait d’une femme, à mi-corps, (Πορτρέτο μισού σώματος μιας γυναίκας) είναι ένας από τους τρεις πίνακες που φαίνονται σε μια ιστορική φωτογραφία του Απριλίου 1945 των Monuments Men στο Κάστρο Neuschwanstein της Γερμανίας. Ο James J. Rorimer, ένας επιμελητής μουσείου που έγινε αξιωματικός του στρατού, φαίνεται να επιβλέπει τους στρατιώτες των ΗΠΑ να ανακτούν μια κρύπτη με 5.000 πίνακες και 20.000 άλλα αντικείμενα που είχαν κρύψει οι Ναζί στην τοποθεσία που βρίσκεται στη Βαυαρία.

Μεγάλο μέρος αυτής των έργων τέχνης που βρέθηκαν είχε πουληθεί υπό εξαναγκασμό, αν δεν ήταν κλεμμένα, στις προσπάθειες των Ναζί να κατάσχουν όλα τα τιμαλφή που ανήκαν στους Εβραίους. Ο Rorimer, ο οποίος θα γινόταν αργότερα ο διευθυντής του Μητροπολιτικού Μουσείου Τέχνης της Νέας Υόρκης, έπαιξε καθοριστικό ρόλο στη μονάδα Army’s Monuments Men, η οποία ήταν αφιερωμένη στην προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, καθώς και στην ανάκτηση και επιστροφή κλεμμένων έργων τέχνης και άλλων αντικειμένων. Δυστυχώς, σχεδόν 80 χρόνια μετά το τέλος του πολέμου, ορισμένες οικογένειες συνεχίζουν να αναζητούν την περιουσία τους.

Η φωτογραφία έγινε σύμβολο αυτού του έργου και εμφανίστηκε στο εξώφυλλο του βιβλίου του 2009 The Monuments Men: Allied Heroes, Nazi Thieves, and the Greatest Treasure Hunt in History, του Robert Edsel με τον Brett Witter. Ο Τζορτζ Κλούνεϊ σκηνοθέτησε και πρωταγωνίστησε στην κινηματογραφική εκδοχή του βιβλίου το 2014.

«Οι φωτογραφίες των Monuments Men δίδαξαν τον κόσμο για τη λεηλασία των Ναζί», δήλωσε στους New York Times ο Marc Porter, πρόεδρος της Christie’s Americas.

Ο πίνακας, ο οποίος προσφέρεται από έναν ανώνυμο συλλέκτη, έχει εκτιμώμενη τιμή από 50.000 έως 80.000 ευρώ και η δημοπρασία του έχει προγραμματιστεί για τις 21 Νοεμβρίου.

Στην αρχειακή φωτογραφία, ο λοχίας Antonio “Anthony” T. Valim από την Καλιφόρνια κρατά το έργο του Largillière. Οι Ναζί έκλεψαν το αριστούργημα από το θησαυροφυλάκιο της τράπεζας του βαρόνου Philippe de Rothschild το 1940. Για το μεγαλύτερο μέρος του πολέμου, οι Ναζί αποθήκευσαν τον πίνακα, μαζί με χιλιάδες άλλα λεηλατημένα έργα τέχνης, στο Jeu de Paume στο κατεχόμενο Παρίσι.

Ο επικεφαλής του μουσείου, Rose Valland, εργαζόταν ως κατάσκοπος των Συμμάχων, κρατώντας λεπτομερείς σημειώσεις για το πού μετέφερε το Τρίτο Ράιχ λεηλατημένη τέχνη—συμπεριλαμβανομένων 29 αποστολών στο Κάστρο Neuschwanstein. Αυτές οι σημειώσεις  ήταν καθοριστικής σημασίας στις προσπάθειες των Monuments Men, συμπεριλαμβανομένης της ανάκτησης του Portrait d’une femme.

Η γαλλική κυβέρνηση μετά την απελευθέρωση επέστρεψε τον πίνακα στην οικογένεια Rothschild τον Μάιο του 1946. (Ο βαρόνος επέζησε του πολέμου αφού διέφυγε στο Λονδίνο, αλλά η σύζυγός του, Élisabeth, πέθανε σε στρατόπεδο συγκέντρωσης.) Παρέμεινε στη συλλογή τους μέχρι το 1978 οπότε και το αγόρασε σε δημοπρασία ο σημερινός ιδιοκτήτης.

Το ρεκόρ δημοπρασίας του καλλιτέχνη ανέρχεται σε 1,57 εκατομμύρια ευρώ που σημειώθηκε στον οίκο Christie’s στο Παρίσι το 2020, σύμφωνα με τη βάση δεδομένων τιμών Artnet. Αλλά ένα άλλο έργο του de Largillière με ύποπτη προέλευση έγινε πρωτοσέλιδο το 2022, όταν πουλήθηκε για 1,23 εκατομμύρια δολάρια στον οίκο Sotheby’s της Νέας Υόρκης.

Με πληροφορίες από artnet