Ο πρωτοπόρος φασίστας της Ρουμανίας, που δολοφόνησε τον πρωθυπουργό. Λάτρευε τον Χριστό, το τραγούδι και τη βία

Κατά τη διάρκεια του Μεσοπολέμου, στρώθηκε το έδαφος για την άνοδο του εθνικισμού, του εξτρεμισμού και του φασισμού σε διάφορες χώρες της Ευρώπης.

Η Ρουμανία ήταν από τις πρώτες χώρες που αναπτύχθηκε ο φασισμός ως ιδεολογία. Πρωτεργάτης ήταν ο Κορνέλιου Ζελέα Κοντρεάνου. Ακραίος εθνικιστής, φανατικός χριστιανός, αποφασισμένος δολοφόνος.

Η επιρροή του πατέρα και οι ρίζες της οικογένειας

Γεννημένος στις 13 Σεπτεμβρίου 1899, ο Κοντρεάνου επηρεάστηκε βαθύτατα από τον πατέρα του, Ίων Ζελέα Κοντρεάνου. Ήταν καθηγητής μέσης εκπαίδευσης και διαπρύσιος εθνικιστής.

Ο γιος του εξομολογήθηκε πως από μικρή ηλικία ανέβαινε στη σοφίτα του σπιτιού και διάβαζε με ζήλο τα εθνικιστικά βιβλία και τα ιστορικά περιοδικά του πατέρα του.

Το παράδοξο, έγκειται στο γεγονός ότι κανένας από τους γονείς του Κοντρεάνου δεν ήταν “καθαρός Ρουμάνος”. Η μητέρα του, Ελίζαμπεθ Μπράουνερ ήταν γερµανικής καταγωγής.

Οι ρίζες του πατέρα του ήταν πιθανότατα πολωνικές ή ουκρανικές. Το ακριβές επώνυμο της οικογένειάς του ήταν Ζιλίνσκι, το οποίο, αργότερα, άλλαξε σε Ζελέα και το μετέτρεψε σε μεσαίο όνομα.

Η μύηση στον αντισημιτισμό και τον αντικομμουνισμό

Στα μαθητικά του χρόνια, ο Κοντρεάνου έλαβε στρατιωτική εκπαίδευση. Το 1919-1922, όταν ήταν φοιτητής στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου του Ιασίου, ανέπτυξε στενή σχέση και επηρεάστηκε από τον Αλεξάντρου Κούζα, αντισημίτη καθηγητή και συνιδρυτή του Δημοκρατικού Εθνικιστικού Κόμματος Ρουμανίας.

Ωστόσο, η αφετηρία του δεν ήταν τόσο φυλετική όσο θρησκευτική και ιδεολογική. Ήταν μια περίοδος που οι Ρουμάνοι εθνικιστές μόνο θετικά δεν έβλεπαν τη διάδοση των ιδεών των Μπολσεβίκων στα εργατικά στρώματα.

Ακόμη, η δηµιουργία της Μεγάλης Ρουµανίας το 1918, δηλαδή η προσάρτηση στο ρουµανικό κράτος της Τρανσυλβανίας, της Βεσσαραβίας και της Νότιας Ντοβρουτζάς, περιοχών με πλήθος μειονοτήτων, όξυνε τα ξενοφοβικά αισθήματα. Ενδεικτικά, στη Βεσσαραβία, υπήρχαν συμπαγείς πληθυσμοί Ρώσων, Ουκρανών, Εβραίων και Πολωνών.

Ο Κοντρεάνου δεν άργησε να αναλάβει δράση. Συμμετείχε σε αντικομμουνιστικές και αντισημιτικές δραστηριότητες. Σε μία από αυτές, το Σεπτέμβριο του 1920, εισήγαγε επιτυχώς πρόταση να αποκλειστούν όλοι οι Εβραίοι από τους φοιτητικούς συλλόγους.

Το Μάιο του 1922, μαζί με λίγους εκλεκτούς, ίδρυσε την Ένωση Χριστιανών Φοιτητών. Διακήρυττε ότι “η ίδια η ύπαρξη του ρουμανικού λαού απειλείται από ένα ξένο έθνος” και ότι η χώρα έπρεπε να “αμυνθεί ενάντια στην εβραϊκή επέλαση“.

Κατά τον Κοντρεάνου, οι Εβραίοι ήταν “μισθοφόροι του κομμουνισμού” και παρέσερναν τους Ρουµάνους στην ηθική κατάπτωση και τον έκλυτο βίο.

Το 1923, φυλακίστηκε για μία εβδομάδα, διότι υποκίνησε μια συγκέντρωση διαμαρτυρίας στο Ιάσιο που κατέληξε στην καταστροφή μιας εβραϊκής γειτονιάς.

Ένα χρόνο μετά, πυροβόλησε θανάσιμα τον αξιωματικό της ρουμανικής αστυνομίας, Κωνσταντίν Μάντσιου και συνελήφθη. Όμως, η κοινή γνώμη τον έβλεπε ως έναν τίμιο, ανιδιοτελή και φιλόπατρι Ρουμάνο.

Η εκστρατεία υπέρ της αθώωσής του έλαβε μορφή ιερής σταυροφορίας. Στη δίκη που ακολούθησε αθωώθηκε.

Η ίδρυση της Σιδηράς Φρουράς

Ήδη από το 1923, ο Κοντρεάνου και ο Κούζα δημιούργησαν τη Συµµαχία της Εθνικής Χριστιανικής Άµυνας, ένα ακροδεξιό κόμμα, το οποίο είχε τη σβάστικα στο κέντρο της ρουμανικής σημαίας.

Όμως, οι μεταξύ τους διαφορές ήταν σημαντικές. Ο Κούζα δεν επιθυμούσε την πλήρη ριζοσπαστικοποίηση της οργάνωσης ούτε την ανάπτυξη μιας παράλληλης παραστρατιωτικής δομής.

Έτσι, το 1927, ο Κοντρεάνου αποχώρησε προκειμένου να ιδρύσει τη Λεγεώνα του Αρχαγγέλου Μιχαήλ, γνωστή λίγο αργότερα ως Σιδηρά Φρουρά.

Επρόκειτο για μια φασιστική οργάνωση που συνδύαζε τον αντισημιτισμό και τον αντικομμουνισμό με τον χριστιανορθόδοξο μυστικισμό.

Ο Κοντρεάνου υποστήριζε ότι είδε ένα όραμα με τον Αρχάγγελο Μιχαήλ να του λέει πως επιλέχθηκε από το Θεό ως ο σωτήρας της Ρουμανίας.

Τα μέλη της οργάνωσης ονομάζονταν “Πρασινοχίτωνες” λόγω των πράσινων στολών που φορούσαν. Οι αγρότες αποτέλεσαν τον πυρήνα των οπαδών τους.

Σύμφωνα με τον Στάνλεϊ Πέιν, συγγραφέα του βιβλίου “Η ιστορία του φασισμού 1914-1945“, η Σιδηρά Φρουρά έγινε το εφαλτήριο για τη δημιουργία του τρίτου μεγαλύτερου μαζικού ολοκληρωτικού κινήματος στην Ευρώπη του Μεσοπολέμου, μετά τον ιταλικό φασισμό και τον γερμανικό εθνικοσοσιαλισμό.

Ο ρουμάνικος φασισμός παρουσίαζε κοινά στοιχεία με τα άλλα δύο καθεστώτα, αλλά η έμφαση που έδινε στο θρησκευτικό στοιχείο τον διαφοροποιούσε αισθητά.

Οι τέσσερις αρχές της Σιδηράς Φρουράς ήταν:

1. η δυνατή πίστη στον Θεό,
2. η πίστη στο δίκαιο της αποστολής τους για “πνευµατική και ηθική αναγέννηση του έθνους”,
3. η αγάπη και οι οι ισχυροί δεσμοί φιλίας µεταξύ των µελών και
4. το οµαδικό τραγούδι.

Στις περιοδείες του, ο Κοντρεάνου συνήθιζε να κάνει εντυπωσιακές αφίξεις στα χωριά µε τους λεγεωνάριούς του, καβάλα σε άλογα και τραγουδώντας πατριωτικά και χριστιανικά τραγούδια.

Την ίδια στιγμή, εξέφραζε ανοιχτά το θαυµασµό του για το φασιστικό καθεστώς της Ιταλίας και ιδιαίτερα για την ναζιστική Γερµανία.

Τα πογκρόμ και οι δολοφονίες

Ο Κοντρεάνου και οι λεγεωνάριοί του στόχευαν κατά βάση σε φτωχές και αποµακρυσµένες περιοχές. Πολλές συγκεντρώσεις εξελίσσονταν σε οργανωµένα πογκρόµ εναντίον των Εβραίων, όπως στη Βεσσαραβία τον Ιανουάριο του 1930.

Οι συγκρούσεις µε την αστυνομία και τον στρατό γίνονταν όλο και πιο συχνές. Το ίδιο και οι αιµατοχυσίες και οι δολοφονίες.

Σταδιακά, το κίνηµα οργανώθηκε µε βάση το σύστημα των “φωλιών”. Κάθε φωλιά-πυρήνας αποτελούνταν από περίπου 3 με 13 άτοµα. Ένας αναλάμβανε αρχηγός έχοντας απόλυτη εξουσία επί των υπόλοιπων μελών της “φωλιάς”.

Μέχρι τα τέλη του 1937, η Σιδηρά Φρουρά αριθμούσε 200.000 μέλη.

Το Δεκέμβριο του 1933, ο πρωθυπουργός της Ρουμανίας, Ίων Ντούκα αποφάσισε να λάβει σκληρά µέτρα εναντίον της Λεγεώνας του Κοντρεάνου.

Ακολούθησαν αιματηρές συμπλοκές μεταξύ των αρχών και των λεγεωνάριων, 18 εκ των οποίων δολοφονήθηκαν. Δύο ημέρες πριν το τέλος του έτους, τρία μέλη της ομάδα θανάτου Nicadori της Σιδηράς Φρουράς δολοφόνησαν τον πρωθυπουργό Ντούκα.

Το τέλος του Κοντρεάνου

Στις εθνικές εκλογές του 1937, η Σιδηρά Φρουρά, υπό το όνομα “Όλα για την Πατρίδα“, κέρδισε το 15,5% των ψήφων και κατέλαβε την τρίτη θέση, πίσω από το Φιλελεύθερο και το Αγροτικό Κόμμα.

Ο Βασιλιάς της Ρουμανίας, Κάρολος Β΄ αντιτάχθηκε έντονα στους πολιτικούς στόχους της Λεγεώνας και την κράτησε εκτός κυβέρνησης.

Ο Κοντρεάνου συνελήφθη και φυλακίστηκε τον Απρίλιο του 1938. Τη νύχτα της 29ης προς 30η Νοεμβρίου 1938, στραγγαλίστηκε μαζί με 13 ακόμη λεγεωνάριους, αφού μεταφέρθηκε σε ένα δάσος έξω από το Βουκουρέστι από τη φρουρά της Χωροφυλακής.

Σύντομα, θα ξεκινούσε ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος και χιλιάδες Ρουμάνοι φασίστες θα έβρισκαν πολιτική στέγη στο ναζιστικό κόμμα, φορώντας τη γερμανική στολή.

Με πληροφορίες από:

• Wikipedia
• Slate
• “Θάνατος, Βία και Εκδίκηση: Η εξτρεμιστική δεξιά στη Ρουμανία του Μεσοπολέμου“, Διπλωματική εργασία του Δημοσθένη-Χρήστου Νάστου, ΑΠΘ

Πηγή κεντρικής φωτογραφίας: Wikipedia