Ο Κωνσταντίνος, η αποστασία και η ρήξη με τον Γ. Παπανδρέου. Κωνσταντίνος Μητσοτάκης: “Αν δεν ορκιζόμουν, θα πηγαίναμε σε εμφύλιο”

Η Ένωση Κέντρου κέρδισε τις εκλογές τον Φεβρουάριο του 1964 με το τεράστιο ποσοστό του 53% και εξέλεξε 171 βουλευτές. Ο Γεώργιος Παπανδρέου σχημάτισε αυτοδύναμη κυβέρνηση. 

Ωστόσο, τον Ιούλιο του 1965, ενώ η οικονομία της χώρας είχε αρχίσει να βρίσκει τον δρόμο της και η ανεργία να υποχωρεί, εκδηλώθηκε μια διαφωνία μεταξύ Παπανδρέου και βασιλιά Κωνσταντίνου που άλλαξε ριζικά την πορεία της νεοελληνικής ιστορίας.

Ο Γεώργιος Παπανδρέου προόριζε για τη θέση του υπουργού Άμυνας τον γιο του Ανδρέα, οποίος στις εκλογές του ’64 κατέβηκε για πρώτη φορά υποψήφιος και είχε βγει πρώτος σε σταυρούς στην Αχαΐα. Θα έπαιρνε την θέση του Πέτρου Γαρουφαλιά, που βρισκόταν στην επιρροή του βασιλιά και αρνούνταν να εγκαταλείψει το υπουργείο.

Τότε ο Γ. Παπανδρέου τον διέγραψε από την Ένωση Κέντρου και δήλωσε την πρόθεσή του να αναλάβει ο ίδιος το υπουργείο Εθνικής Άμυνας. Ο Κωνσταντίνος όμως ήταν και πάλι αρνητικός.

Το παλάτι, όπως έκανε και στο παρελθόν, ήθελε να ελέγχει τα πρόσωπα που θα τοποθετούνταν στα κρίσιμα υπουργεία και δεν δίστασε να φτάσει την σύγκρουση στα άκρα.

Μάλιστα η τελική  διαπραγμάτευση μεταξύ Πρωθυπουργού και Βασιλιά έγινε μέσω αλληλογραφίας και οι επιστολές του νεαρού Κωνσταντίνου, που δόθηκαν αργότερα στη δημοσιότητα, προκάλεσαν πολιτικό σεισμό, για το περιεχόμενο και τους απαξιωτικούς χαρακτηρισμούς κατά του εκλεγμένου πρωθυπουργού.

Διαβάστε στη “ΜτΧ”: Οι προσβλητικές επιστολές του νεαρού Κωνσταντίνου στον «γέρο» της Δημοκρατίας. Το παρασκήνιο που οδήγησε στο βασιλικό πραξικόπημα και την παραίτηση του Γ. Παπανδρέου το 1965 (βίντεο)

Η παραίτηση του Γεωργίου Παπανδρέου

Το αδιέξοδο ήταν προφανές καθώς η κυβέρνηση δεν μπορούσε να ορίζει τους υπουργούς της. Ο βασιλιάς θεωρούσε ότι ο στρατός και κατά συνέπεια το υπουργείο Εθνικής Άμυνας, ήταν βασιλικό κεκτημένο. Συγχρόνως υποστήριζε ότι ο Παπανδρέου ήθελε να κομματικοποιήσει τις ένοπλες δυνάμεις!

Τη σύγκρουση επιβάρυνε και η διερεύνηση της υπόθεσης ΑΣΠΙΔΑ που ζήτησε ο νεαρός βασιλιάς στην οποία κατηγορούμενος ήταν ο Ανδρέας Παπανδρέου.

Ο ΑΣΠΙΔΑ («Αξιωματικοί Σώσατε Πατρίδα, Ιδανικά, Δημοκρατίαν, Αξιοκρατίαν»)  κατηγορήθηκε ότι ήταν μια μυστική παραστρατιωτική  οργάνωση αξιωματικών υπό την καθοδήγηση του Ανδρέα που αποσκοπούσε δήθεν στην ανατροπή του τότε καθεστώτος. Ουδέποτε προέκυψαν σοβαρά επιβαρυντικά στοιχεία για την υποτιθέμενη ομάδα αυτήν, η “αποκάλυψη” όμως αυτή πόλωσε το πολιτικό κλίμα και χρησιμοποιήθηκε ως επιχείρημα από το παλάτι.

Το απόγευμα της 15ης Ιουλίου ο Παπανδρέου επισκέφτηκε τον βασιλιά Κωνσταντίνο. Η συνομιλία τους διήρκεσε μόλις 10 λεπτά. Όταν ο Παπανδρέου βγήκε από τα ανάκτορα δήλωσε:

“Επήλθε διαφωνία. Αύριον θα υποβάλω την παραίτηση της Κυβερνήσεως και θα προβώ εις ανακοινώσεις”.

Ο Παπανδρέου εξοργίστηκε με την άρνηση του βασιλιά να αναλάβει ο ίδιος ο πρωθυπουργός το υπουργείο που ήθελε και υπέγραψε την παραίτησή του.

Η Ορκωμοσία των Αποστατών

Πολύ σύντομα σχηματίστηκε κυβέρνηση με πρωθυπουργό τον «αποστάτη» της Ένωσης Κέντρου, Γεώργιο Αθανασιάδη – Νόβα, υπουργό Εθνικής Άμυνας τον Σταύρο Κωστόπουλο, Δημοσίας Τάξεως τον Ιωάννη Τούμπα και υπουργό συντονισμού τον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη.

Ο Μητσοτάκης σε συνέντευξη στην εκπομπή “Μηχανή του Χρόνου” με θέμα “ο δρόμος προς τη χούντα” είχε αναφέρει:

“Εκείνο το βράδυ βρέθηκα ενώπιον του σκληρότερου διλήμματος της ζωής μου, εάν δεν ορκιζόμουν, ήταν βέβαιο ότι θα πηγαίναμε σε εμφύλιο. Ήλπιζα ότι μπαίνοντας στη μέση θα μπορούσα να μαλακώσω τα πράγματα, που όντως έγινε, παρά το ότι είχαμε μερικές αναστατώσεις για ένα μικρό χρονικό διάστημα”.

Ο Αθανασιάδης – Νόβας χαρακτηρίστηκε και «κατεψυγμένος πρωθυπουργός», λόγω του προαποφασισμένου  διορισμού του, από τον βασιλιά. Ορκίστηκε πέντε λεπτά μετά τη διαφωνία των δυο ηγετών κι ενώ δεν είχε ακόμη παραιτηθεί η κυβέρνηση!

Η καινούργια 15μελής κυβέρνηση βασίστηκε στην ίντριγκα των ανακτόρων και όχι στη λαϊκή εντολή. Ο Γιώργος Παπανδρέου μίλησε για παραβίαση του πολιτεύματος και ο λαός εξεγέρθηκε. Φοιτητές και εργαζόμενοι διαδήλωσαν στο Σύνταγμα και φώναζαν συνθήματα κατά του βασιλιά. To πιο χαρακτηριστικό ήταν:

 «Δε σε θέλει ο λαός, παρ’ τη μάνα σου και μπρος».

Τότε είχε γεννηθεί και η κόρη του βασιλιά, Αλεξία και ο λαός ειρωνικά φώναζε: «Αλεξία, πάρε θέση».

Οι συγκρούσεις με την αστυνομία ήταν αναπόφευκτες και θύμα τους, ο 25χρονος φοιτητής Σωτήρης Πέτρουλας.

Όταν η νέα κυβέρνηση ζήτησε ψήφο εμπιστοσύνης, δεν κατάφερε να συγκεντρώσει τον απαραίτητο αριθμό ψήφων και κατέρρευσε.

Η Ένωση Κέντρου διασπάστηκε και η ιστορία συνεχίστηκε με πολλές ακόμη προσπάθειες σχηματισμού κυβέρνησης από τον Στέφανο Στεφανόπουλο και τον Ηλία Τσιριμώκο.

Τον Σεπτέμβριο, «διαφωνούντες» βουλευτές της Ένωσης Κέντρου ψήφισαν τη νέα κυβέρνηση και πήραν τον τίτλο του αποστάτη.

Για να μην αλλάξουν γνώμη μερικοί ορκίστηκαν στα γρήγορα, αξύριστοι και ατημέλητοι.

Ένας από αυτούς ήταν ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης. Αυτή ήταν μόνο η αρχή μιας περιόδου έντονων συγκρούσεων και πολιτικής αστάθειας που οδήγησε τελικά στην επιβολή της δικτατορίας των Συνταγματαρχών τον Απρίλιο του 1967.

Η συνέντευξη του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη έγινε το 2013 στα πλαίσια της εκπομπής “Μηχανή του Χρόνου” , Ο δρόμος προς τη χούντα”

Διαβάστε στη “ΜτΧ”: Η δολοφονία του φοιτητή Σωτήρη Πέτρουλα στην πορεία κατά των αποστατών στα Ιουλιανά του ’65. Η κηδεία του μετατράπηκε σε μαζική διαμαρτυρία κατά των ανακτόρων και του παρακράτους