Πώς ο Κωλέττης προσπάθησε να πείσει τους αμόρφωτους βουλευτές του 1844 ότι πρέπει να γίνει Χημείο. Τα παραδείγματα με την οινοπαραγωγή και την ελαιουργία

του ιστορικού Κωνσταντίνου Λαγού

Το 1844 η Ελλάδα είχε αποκτήσει τον πρώτο της κοινοβουλευτικό πρωθυπουργό, τον Ιωάννη Κωλέττη ο οποίος πήρε την εξουσία κατόπιν βουλευτικών εκλογών. Αυτός κατάφερε να κερδίσει τις εκλογές με βία και νοθεία. Αφού έγινε πρωθυπουργός διόρισε στις δημόσιες θέσεις αποκλειστικά φίλους και οπαδούς του.

Δείτε εδώ ανάρτηση της Μηχανής του Χρόνου για τον Κωλέττη.

Ο Κωλέττης ήταν μορφωμένος και πριν από την Επανάσταση είχε σπουδάσει ιατρική στην Ιταλία. Στη συνέχεια υπήρξε γιατρός του Αλή Πασά, από τον οποίο υιοθέτησε πολλά από τα χαρακτηριστικά του όσον αφορά την άσκηση πολιτικής. Όμως, ο Κωλέττης προχώρησε και σε κάποια μέτρα για τον εκσυγχρονισμό του νεοελληνικού κράτους. Ανάμεσα σε αυτά ήταν και ένα νομοσχέδιο για τη δημιουργία έδρας χημείας στο νεοσύστατο Πανεπιστήμιο της Αθήνας.

Η χημεία υπήρξε αγαπημένη επιστήμη του Κωλέττη, ο οποίος μάλιστα το 1806 δημοσίευσε στο Λιβόρνο της Ιταλίας ένα από τα πρώτα εγχειρίδια χημείας στην ιστορία της νεότερης Ελλάδας («Ιδέα Γενική περί τινών ιδιοτήτων των σωμάτων και περί της φύσεως και των ιδιοτήτων του θερμαντικού»). Το Πανεπιστήμιο επίσημα ξεκίνησε το έργο του το 1837 στο σπίτι των αρχιτεκτόνων Κλεάνθη και Σάουμπερτ και στο δικό του κτίριο το 1842.

Τότε αποφασίστηκε να μπουν και αντικείμενα διδασκαλίας. Σε ομιλία του Κωλέττη σε μία από τις πρώτες συνεδριάσεις της ελληνικής βουλής που συστήθηκε το 1844 ως αποτέλεσμα της Επανάστασης της 3^ης Σεπτεμβρίου 1843 ο Κωλέττης είχε επίγνωση ότι οι περισσότεροι βουλευτές είχαν ελάχιστη ή καθόλου μόρφωση και έπρεπε να εξηγήσει με όσο γινόταν απλό τρόπο γιατί ήταν σημαντική η χημεία και γιατί θα έπρεπε να δημιουργηθεί έδρα στο νεοσύστατο πανεπιστήμιο της Αθήνας:

“Στη Βουλή συζήτηση περί της έδρας της χημείας στο Πανεπιστήμιο”

Ο πρωθυπουργός Ιωάννης Κωλέττης: Επιθυμούσα να έχω ένα ακροατήριον δια να είπω ποίαι είναι αι φυσικαί γνώσαι, και να ίδει αν αι κρίσεις μου είναι ορθαί. Κατά δυστυχίαν όμως αι ακροαταί δεν εσπουδάσατε μαθήματα (θετικών επιστημών) και διά τούτο δεν εννοείτε τι λέγω (γέλια). Η Χημεία είναι ένα ον το οποίον κάμνει να παρουσιάζονται ετούτα τα σώματα οπού βλέπομεν εις εκείνα τα παραμικρά οπού δεν βλέπομεν.

Είναι ένα ον, το οποίον μας λέγει πως γίνεται η σύνθεσις, ήτοι η ένωσις, και η διάλυσις, ήτοι η διαίρεσις των σωμάτων. Ε, και έτσι οπού σας ομιλώ, δεν εννοείτε! (γέλια δυνατά). Ο ιατρός πρέπει να γνωρίζει την χημείαν, διότι αν δεν έχει αυτάς τας γνώσεις, δεν ημπορεί να έμβει εις την σπουδήν των φαρμάκων, δια των οποίων δίδεται η υγεία εις τους ασθενείς. Άλλη από αυτήν την χημείαν δεν είναι αναγκαία παρά η εφηρμοσμένη εις τας τέχνας.

Δεν είναι αναγκαίον να ηξεύρομεν να κατασκευάζομεν τα έλαιά μας, τους οίνους μας, τα κρασιά μας; Η χημεία είναι ιδιαιτέρα επιστήμη και εξ αυτής εξέρχονται διάφοροι κλάδοι. Αυτή είναι η βάσις και από αυτήν μανθάνομεν την φαρμακοποιίαν, την οινοποιίαν, την ελαιοποιίαν, την ταμβακοποιίαν. Από αυτήν μανθάνουμε πως γίνεται η κίνησις των σωμάτων, την οποίαν εφεύρε ένας αρχαίος καθήμενος κάτω από την απιδιά όταν έβλεπε και έπιπτε ένα απίδι, και εγνώρισε εκείνην την δύναμιν (δείχνει με το χέρι) όπου την λένε βαρύτητα. Δια ετούτης της επιστήμης εγνώρισαν πως γίνονται αι συνθέσεις και αι αναλύσεις.

Η βοτανική σπουδάζει τα χόρτα, ήγουν τα βότανα τα ιατρικά, αλλά όλα αυτά εξαρτώνται από την μεγάλην επιστήμην, την χημείαν. Διά της χημείας βλέπομεν πως γίνεται η βροχή, όταν π.χ. ανταμώνονται δύο αέρες, δια της χημείας χωρίζομεν τους αέρας, και όταν είναι ένα πράγμα αγκαλιασμένο με το άλλο, το χωρίζει η χημεία. Αυτή η χημεία είναι ηδονικόν μάθημα, δι’ αυτό έχω μίαν καθέδραν εις την ιατρικήν σχολήν. Αν θέλετε και άλλην, αύτη πρέπει να είναι εφηρμοσμένη εις τας τέχνας, δι’ άλλην δεν συμφωνώ».

Εφημερίδα «Καρτερία», 18 Οκτωβρίου 1845

αρχική εικόνα: Wikipedia

Διαβάστε στη “ΜτΧ”: «Έκανα εγώ κανένα κακό σε Έλληνα; Γιατί δεν με άφηναν να πεθάνω χωρίς να πιω αυτό το πικρό ποτήρι;» Η αντίδραση του Βαυαρού Λουδοβίκου για την εκθρόνιση του γιου του Όθωνα από την Ελλάδα