Κίβυρα. Η αρχαία ελληνική «πόλη των μονομάχων». Το εντυπωσιακό στάδιο και η κρήνη

Στη νοτιοδυτική Τουρκία, βρίσκονται τα ερείπια μίας αρχαίας ελληνικής πόλης: της Κίβυρας ή των Κιβύρων.

Μαζί με τις παρακείμενες πόλεις Βουβώνα, Βάλβουρα και Οινόανδα, συγκροτούσαν τη λεγόμενη «Κιβυριακήν Τετράπολιν».

Σύμφωνα με τον Στράβωνα, τέσσερις γλώσσες μιλιούνταν στην πόλη της Κίβυρας. Λόγω της τοποθεσίας της, στο μεταίχμιο της Λυκίας, της Καρίας και της Πισιδίας, αποτέλεσε εμπορικό κόμβο και ανέπτυξε ισχυρή οικονομία.

Κι αυτό, διότι, σύμφωνα με αρχαίες πηγές και επιγραφές, στις παραγωγικές δραστηριότητες της πόλης συγκαταλέγονταν η γεωργία, η κτηνοτροφία, η εκτροφή αλόγων, η σιδηρουργία, η επεξεργασία δέρματος και η κεραμική.

Η Κίβυρα γνώρισε τόσο την αριστοκρατία όσο και την τυραννία στο πέρασμα των χρόνων. Το 417 μ.Χ. ένας καταστροφικός σεισμός προξένησε εκτεταμένες ζημιές σε ολόκληρη την πόλη, γεγονός που αποτέλεσε την απαρχή της παρακμής της. Οι τελευταίοι κάτοικοι της Κίβυρας έφυγαν από την πόλη τον 8ο αιώνα μ.Χ., με προορισμό το Γκιολισάρ.

Η «πόλη των μονομάχων» με τα εντυπωσιακά μνημεία

Τα αρχιτεκτονικά ερείπια της Κίβυρας χρονολογούνται από την Αυτοκρατορική Περίοδο (31 π.Χ. – 330 µ.Χ.) και ήρθαν στο φως μέσα από ανασκαφές που ξεκίνησαν το 2006. Αν και δεν έχουν βρεθεί υπολείμματα οχυρώσεων, πολλά σπουδαία κτήρια έχουν αναδειχθεί και λειτουργούν ως ενθύμηση της αίγλης της αρχαίας πόλης και της ευημερίας που απολάμβαναν οι κάτοικοί της.

Στην είσοδο της Κίβυρας βρίσκεται το Στάδιο, χωρητικότητας περίπου 10.000 ατόμων και μήκους 200 μέτρων. Η είσοδος γινόταν μέσα από επιβλητική αψίδα και θεωρείται ένα από τα πιο καλοδιατηρημένα της νοτιοδυτικής Ανατολίας.

Το πιθανότερο είναι ότι το στάδιο υπήρξε τόπος διεξαγωγής μονομαχιών και θηριομαχιών, εξού και το προσωνύμιο «η πόλη των μονομάχων» που έλαβε η Κίβυρα. Μια ζωφόρος που βρέθηκε στην αρχαία πόλη και εκτίθεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Μπουρντούρ επαληθεύει την υπόθεση των αρχαιολόγων, καθώς αναπαριστά μονομάχους.

Άλλα αξιοσημείωτα σημεία του αρχαιολογικού χώρου είναι:

• το Ωδείο-Βουλευτήριο, χωρητικότητας 3.600 θεατών και με ένα ψηφιδωτό στην ημικυκλική ορχήστρα που απεικονίζει τη Μέδουσα και δεν μοιάζει με κανένα άλλο στον κόσμο
• και η Αγορά, την οποία διέσχιζε εμπορικός δρόμος περιτριγυρισμένος από στύλους.

Επιπλέον σώζονται ερείπια ρωμαϊκών λουτρών και το αρχαίο θέατρο. Σύμφωνα με τον αρχαιολόγο και επικεφαλής των ανασκαφών, Sukru Ozudogru, το συγκρότημα των λουτρών ήταν χτισμένο με μοντέρνες τεχνικές για την εποχή του, ιδιαίτερα όσον αφορά το σύστημα παροχής και αποχέτευσης του νερού.

Πίσω και δυτικά από το λόφο με το Θέατρο και το Ωδείο, βρισκόταν η νεκρόπολη, με διάσπαρτες σαρκοφάγους και τάφους.

Τον Απρίλιο του 2016, η Κίβυρα εντάχθηκε στον Προσωρινό Κατάλογο των Μνημείων Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO. Τέσσερα χρόνια αργότερα, ανακαλύφθηκαν μία προτομή του αιγυπτιακής καταγωγής θεού Σέραπι και ένα άγαλμα του Ασκληπιού, του θεού της ιατρικής.

Ο «Θόλος του Νυμφαίου»

Ένα ακόμη κτίσμα της αρχαίας πόλης της Κίβυρας ήταν μία τεράστια κρήνη, γνωστή και ως «Θόλος του Νυμφαίου». Εκτός από περίτεχνα φιλοτεχνημένη, ήταν και ιδιαίτερα σημαντική, διότι κάλυπτε τις ανάγκες της πόλης για νερό.

Χτίστηκε στα χρόνια της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας και πιο συγκεκριμένα το 23 μ.Χ., όταν η πόλη επλήγη από ισχυρό σεισμό και ανοικοδομήθηκε χάρη στη φορολογική ατέλεια που εφάρμοσε ο αυτοκράτορας Τιβέριος. Μάλιστα, προς τιμήν του Τιβέριου, η Κίβυρα μετονομάστηκε σε «Καισάρεια Κίβυρα».

Σύμφωνα με τους ειδικούς, η κρήνη χρησιμοποιήθηκε για ένα διάστημα 6-7 αιώνων και στα σημεία από τα οποία ανάβλυζε το νερό, ήταν τοποθετημένα έξι αγάλματα που απεικόνιζαν πάνθηρες και λέοντες.

Στο πέρασμα των ετών, το μεγαλύτερο μέρος του «Θόλου του Νυμφαίου» καταστράφηκε και ελάχιστα μέρη του σώζονταν, όπως φαίνεται στην παρακάτω φωτογραφία.

Η αναστήλωση της κρήνης

Τον Ιούνιο του 2023, μετά από εννέα μήνες εργασιών, ολοκληρώθηκε κι επίσημα η αναστήλωση της κρήνης στον αρχαιολογικό χώρο της Κίβυρας. Το τελικό αποτέλεσμα αναμφίβολα εντυπωσιάζει. Η κρήνη έχει ύψος 8 μέτρα και διάμετρο 15 μ..

Επίσης περιλαμβάνει ένα στέγαστρο που εδράζεται σε στύλους. Ο επισκέπτης μπορεί πλέον να φτάσει στο «Θόλο του Νυμφαίου», μέσα από ένα ειδικά διαμορφωμένο μονοπάτι και να δει το νερό να τρέχει από τους κρουνούς που έχουν μορφή λιονταριού.

Συνολικά 192 κομμάτια, 168 από τα οποία ήταν αυθεντικά, συνδυάστηκαν για την αποκατάσταση του «Θόλου του Νυμφαίου». Ένα παρόμοιο αναστηλωτικό έργο πραγματοποιήθηκε και σε κρήνη της αρχαίας πόλης Σαγαλασσός, επίσης στην επαρχία Μπουρντούρ.