«Κυλούσαν δάκρυα από την οργή και την αδυναμία». Όταν οι διαδηλωτές αποκαθήλωσαν το άγαλμα του Στάλιν στη Βουδαπέστη κατά την ουγγρική εξέγερση. Τι έγραφε η ταμπέλα που έβαλαν στο στόμα του

Η αποκαθήλωση του αγάλματος του Ιωσήφ Στάλιν στη Βουδαπέστη αποτελεί κομβικό σημείο της ουγγρικής εξέγερσης το  1956.

Είχε στηθεί στις 21 Δεκεμβρίου 1949, την ημέρα των 70^ων γενεθλίων του σοβιετικού ηγέτη, στο Βαροσλιγκέτ. Το ορειχάλκινο άγαλμα είχε ύψος 25 μέτρα συνολικά και η βάση του ήταν κατασκευασμένη από ασβεστόλιθο.

Ο Στάλιν απεικονιζόταν ως ομιλητής. Είχε αυστηρό βλέμμα, με το χέρι ακουμπισμένο πάνω στο στέρνο του.

Οι πλευρές του βήματος στο οποίο στεκόταν, ήταν διακοσμημένες με λαξευμένα γλυπτά, που αναπαριστούσαν τον ουγγρικό λαό να υποδέχεται τον ηγέτη του.  Το μνημείο, σύμφωνα με τον δημιουργό, δεν επιδείκνυε μόνο τη ρώμη και την εξουσία του Στάλιν, αλλά και τη δύναμη του ουγγρικού Σοσιαλιστικού Κόμματος.

Η εξέγερση των Ούγγρων και η αποκαθήλωση του αγάλματος του Στάλιν

Στις 23 Οκτωβρίου του 1956, 2.000 Ούγγροι συγκεντρώθηκαν στη Βουδαπέστη, προκειμένου να διαδηλώσουν υπέρ των Πολωνών, οι οποίοι μόλις είχαν αποκτήσει το δικαίωμα πολιτικών μεταρρυθμίσεων. Οι Ούγγροι στη συνέχεια απαίτησαν μέσω του ραδιοφώνου την αποκαθήλωση του αγάλματος του Στάλιν.

Περισσότεροι από χίλιοι Ούγγροι συνέτριψαν το άγαλμα, αφήνοντας ανέπαφες μόνο τις μπότες του. Στη συνέχεια, σε μία από αυτές τοποθέτησαν  την ουγγρική σημαία.

Το χαραγμένο όνομα  του άλλοτε ηγέτη αφαιρέθηκε από το βάθρο. Πριν το μνημείο γκρεμιστεί ολοσχερώς, κάποιος πρόλαβε και τοποθέτησε μια ταμπέλα στο στόμα του Στάλιν, που έγραφε:

Ρώσοι, όταν τρέξετε να σωθείτε, μην με αφήσετε πίσω!

Επικρατούσε πανδαιμόνιο. Την ώρα της αποκαθήλωσης, οι εξεγερμένοι έγραφαν συνθήματα πάνω στον σπασμένο μπρούτζο, όπως «w.c», ενώ κραύγαζαν «Η Ρωσία να αποχωρήσει!».

«Τελικά καταφέραμε να ασφαλίσουμε το σημείο. Στη συνέχεια, τοποθετήσαμε σύρματα για να γκρεμίσουμε το μισητό βδέλυγμα από την κορυφή του. Όλοι μαζί παρακολουθούσαμε και τραβούσαμε τα σύρματα. Στην αρχή το άγαλμα δεν κουνιόταν. Παλεύαμε με νύχια και με δόντια. Κυλούσαν δάκρυα από την οργή και την αδυναμία. Αλλά είπαμε: ο άνθρωπος το έβαλε εκεί, οπότε ο άνθρωπος θα το απομακρύνει». (…) Όταν τελικά το ρίξαμε στο έδαφος ήταν η πιο ευτυχισμένη μέρα. Μόλις είχαμε κατατροπώσει τον κομμουνισμό», περιέγραφε σε επιστολή του ένας από τους συμμετέχοντες.

Στη θέση του αγάλματος του Στάλιν, σήμερα δεσπόζει το μνημείο της εξέγερσης του 1956, το οποίο ολοκληρώθηκε και παρουσιάστηκε στο κοινό το 2006, ανήμερα της επετείου του ιστορικού γεγονότος.

Αντίγραφο της βάσης του αγάλματος του σοβιετικού ηγέτη, με τις σπασμένες ορειχάλκινες μπότες τοποθετημένες επάνω, κατασκευάστηκε στη Βουδαπέστη το 2006.  Βέβαια, δεν αποτελεί ακριβές αντίγραφο, αλλά καλλιτεχνική αναδημιουργία του γλύπτη Ακός Ελεόντ.

Πηγή χαρακτηριστικής εικόνας: Wikimediamtx Commons

Διαβάστε στη “ΜτΧ”: Στάλιν, οι αρετές και το έργο του σοβιετικού ηγέτη σύμφωνα με τους υποστηρικτές του. Γιατί υπέγραψε συμφωνία με τους Γερμανούς και πώς συνέβαλε στον παγκόσμιο σοσιαλισμό (κείμενο αναγνώστη)