Πολύ λίγοι πιστεύουν ότι ο κόσμος σημειώνει πρόοδο. Μια έρευνα του των Ηνωμένων Εθνών, το 2015, πολύ πριν την πανδημία, έθεσε το ερώτημα: «Αν ληφθούν υπόψη όλα τα πράγματα, πιστεύετε ότι ο κόσμος γίνεται καλύτερος ή χειρότερος, ή μήπως ούτε βελτιώνεται ούτε χειροτερεύει;» Στη Σουηδία, το 10% πίστευε ότι τα πράγματα βελτιώνονται, στις ΗΠΑ μόνο 6%, και στη Γερμανία το 4%. Ωστόσο η πραγματικότητα είναι εντελώς διαφορετική. Ο κόσμος βελτιώθηκε ραγδαία τα τελευταία εκατό χρόνια.
Παγκόσμια φτώχια
Όπως υποστηρίζεται, 30 με 50 χρόνια, είναι μικρό διάστημα για συμπεράσματα.
Με έναν μεγαλύτερο χρονικό ορίζοντα, πριν 200 χρόνια για παράδειγμα, μπορούμε να καταλάβουμε ότι οι συνθήκες ζωής άλλαξαν ριζικά.
Τα Ηνωμένα Έθνη επικεντρώνονται στην «ακραία φτώχεια», ένα εξαιρετικά χαμηλό όριο φτώχειας που έχει σκοπό να επιστήσει την προσοχή στους πολύ φτωχότερους ανθρώπους στον κόσμο.
Σύμφωνα με την έρευνα, το 10% του πληθυσμού ζει κάτω από συνθήκες ακραίας φτώχιας, ενώ πριν 200 χρόνια αυτό
ίσχυε για σχεδόν το 80% του παγκόσμιου πληθυσμού και μόνο μια μικρή ελίτ απολάμβανε υψηλότερο βιοτικό επίπεδο.
Με την εκβιομηχάνιση και την οικονομική ανάπτυξη που επήλθε, όλο και περισσότεροι άνθρωποι απελευθερώθηκαν από τη φτώχια, μέχρι που το ποσοστό έφτασε το 10%
Θεωρείται επίσης αξιοσημείωτο, ότι ενώ ο πληθυσμός επταπλασιάστηκε τους τελευταίους δύο αιώνες, εξαιτίας της οικονομικής ανάπτυξης, δεν αυξήθηκε το ποσοστό της φτώχιας, αλλά μειώθηκε.
Τα ζωτικά αγαθά και υπηρεσίες έγιναν λιγότερο σπάνια: περισσότερα τρόφιμα, καλύτερα ρούχα και κατοικίες, ενώ οι εβδομαδιαίες ώρες εργασίας μειώθηκαν σημαντικά.
Ωστόσο η φτώχεια παραμένει ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα στον κόσμο. Σχεδόν ένας στους δέκα ζει σε ακραία φτώχεια, ενώ τα δύο τρίτα ζουν με λιγότερα από 10 $ την ημέρα. Στις πλούσιες χώρες, ένα άτομο θεωρείται φτωχό όταν ζει με λιγότερα από 30 $ την ημέρα. Εάν βασιστούμε σε αυτόν τον ορισμό της φτώχειας, τότε διαπιστώνουμε ότι το 85% του κόσμου ζει σε συνθήκες φτώχειας.
H φτώχεια παραμένει ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα στον κόσμο για την πλειοψηφία του πληθυσμού. Σχεδόν ένας στους δέκα ζει σε ακραία φτώχεια, ενώ τα 2/3 τα δύο τρίτα ζουν με λιγότερα από 10 $ την ημέρα. Πηγή φωτογραφίας: flickr
Αναλφαβητισμός
Το ποσοστό του παγκόσμιου πληθυσμού που είναι σε θέση να διαβάζει και να γράφει, έχει αυξηθεί. Κατά τους δύο τελευταίους αιώνες η βασική εκπαίδευση έγινε κανόνας για σχεδόν όλα τα κράτη.
Το 1820, μόνο ένας στους 10, ηλικίας άνω των 15 ετών ήταν εγγράμματοι. Το 1930, ήταν ένας στους τρεις και τώρα βρισκόμαστε στο 87% παγκοσμίως.
Εάν θεωρήσουμε ότι η επιστήμη, η τεχνολογία, η πολιτική ελευθερία, η ανάγνωση και η γραφή είναι δείκτες ευημερίας, τότε τα νούμερα είναι ενθαρρυντικά.
Σήμερα, υπάρχουν περίπου 5,1 δισεκατομμύρια άνθρωποι που μπορούν να διαβάσουν και να γράψουν. Το 1800, υπήρχαν λιγότεροι από 100 εκατομμύρια άνθρωποι με την ίδια ικανότητα.
Υγεία
Ένας λόγος για τον οποίο δεν βλέπουμε την πρόοδο στον συγκεκριμένο τομέα, είναι ότι αγνοούμε ίσως πόσο εφιαλτικό ήταν το παρελθόν. Το 1800, σύμφωνα με τους επιστήμονες, οι συνθήκες υγείας παγκοσμίως ήταν τέτοιες που περίπου το 43% των νεογνών στον κόσμο πέθαινε, πριν φτάσει πέντε ετών. Επίσης, στο σύνολο της παιδικής ηλικίας – μέχρι το τέλος της εφηβείας – πέθαινε περίπου το 50%.
Η σύγχρονη ιατρική βελτίωσε την υγεία. Μια σειρά από επιστημονικές ανακαλύψεις κατέστησαν δυνατή την περαιτέρω μείωση της θνησιμότητας και των ασθενειών, όπως η ανακάλυψη και ανάλυση των μικροβίων, στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα και στη συνέχεια τα αντιβιοτικά και τα εμβόλια.
Όμως η αυξανόμενη ευημερία, οι παρεμβάσεις στη δημόσια υγεία και η μεταβαλλόμενη φύση της κοινωνικής ζωής, είχαν μεγαλύτερη σημασία από την ιατρική. Οι βελτιώσεις στη στέγαση και τις συνθήκες υγιεινής, μείωσαν σημαντικά τις μολυσματικές ασθένειες. Η καλύτερη διατροφή, έκανε τους ανθρώπους πιο ανθεκτικούς στις ασθένειες. Βελτίωσε την υγεία, και συνετέλεσε ακόμη και να αυξηθεί το ύψος, σε σχέση με παλαιότερες εποχές.
Με αυτές τις αλλαγές, η παγκόσμια υγεία βελτιώθηκε με τρόπο που ήταν ασύλληπτος για τους προγόνους μας. Το 2021 η παιδική θνησιμότητα μειώθηκε στο 4% και είναι 10 φορές χαμηλότερη από ό,τι πριν από δύο αιώνες.
Ωστόσο αυτό δε σημαίνει ότι η σημερινή κατάσταση είναι ιδανική. Κατά μέσο όρο, 15.000 παιδιά πεθαίνουν κάθε μέρα.
Ελευθερία
Η πολιτική και ατομική ελευθερία βρίσκονται στο επίκεντρο της ανάπτυξης.
Οι ποιοτικές αξιολογήσεις αυτών των πτυχών ενέχουν τον κίνδυνο να αντιλαμβανόμαστε εσφαλμένα ότι υπάρχει περιορισμός των ελευθεριών με την πάροδο του χρόνου. Στην πραγματικότητα, έχουμε ανεβάσει τον πήχη με τον οποίο κρίνουμε την ελευθερία μας.
Καθ’ όλη τη διάρκεια του 19ου αιώνα, δεν υπήρχε σχεδόν καμία χώρα στον κόσμο που να πληρούσε τα κριτήρια για μια δημοκρατία όπως την έχουν αναλύσει οι ειδικοί. Η πρώτη επέκταση της πολιτικής ελευθερίας στις αρχές του 20ου αιώνα συνετρίβη από την άνοδο των αυταρχικών καθεστώτων πριν τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο.
Στο δεύτερο μισό του 20ου αιώνα, ο κόσμος άλλαξε σημαντικά. Οι αποικιακές αυτοκρατορίες τελείωσαν και οι περισσότερες χώρες έγιναν δημοκρατικές. Το μερίδιο του παγκόσμιου πληθυσμού που ζει σε δημοκρατικά καθεστώτα αυξήθηκε από 25% το 1950, σε 35% το 1980. Ιδιαίτερα σημαντική ήταν η διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης, η οποία επέτρεψε σε περισσότερες χώρες να εκδημοκρατιστούν και οι πολίτες να ψηφίζουν τις κυβερνήσεις τους.
Είναι ανησυχητικό, ωστόσο, ότι το μερίδιο που ζει σε δημοκρατίες δεν έχει αυξηθεί τα τελευταία χρόνια.
Πληθυσμός
Το 1800 ο παγκόσμιος πληθυσμός ήταν περίπου 1 δισεκατομμύριο και από τότε αυξήθηκε περισσότερο από οκτώ φορές.
Αυτή η αύξηση ήταν ένα τεράστιο επίτευγμα. Στην προ-μοντέρνα εποχή, η γονιμότητα ήταν υψηλή. Πέντε ή έξι παιδιά ανά γυναίκα, ήταν ο κανόνας.
Τα τελευταία 200 χρόνια που οι γυναίκες απέκτησαν περισσότερη ανεξαρτησία, εκπαίδευση και ευημερία, επιλέγουν να κάνουν λιγότερα παιδιά. Η ταχεία αύξηση του πληθυσμού φτάνει στο τέλος της.
Ο μέσος όρος τέκνων ανά γυναίκα είναι 2,5.
Με αυτά τα δεδομένα, σύμφωνα με την έρευνα, πλησιάζουμε στο τέλος της παγκόσμιας αύξησης του πληθυσμού. Ο παγκόσμιος πληθυσμός τετραπλασιάστηκε κατά τη διάρκεια του 20ού αιώνα και οι δημογράφοι του ΟΗΕ αναμένουν ότι η αύξηση του πληθυσμού θα τελειώσει πριν από το τέλος αυτού του αιώνα.
Η αύξηση του πληθυσμού είναι ένα προσωρινό φαινόμενο και συνέπεια της μη μείωσης της γονιμότητας και της θνησιμότητας ταυτόχρονα. Πηγή φωτογραφίας: rawpixel
Εκπαίδευση
Οι νέοι σήμερα είναι πολύ πιο μορφωμένοι από ότι στο παρελθόν. Υπολογίζεται ότι μέχρι το 2100, δεν θα υπάρχει σχεδόν κανένας χωρίς βασική εκπαίδευση.
Με τη μεγάλη σημασία της εκπαίδευσης για τη βελτίωση της υγείας, την αύξηση της πολιτικής ελευθερίας και τον τερματισμό της φτώχειας, αυτή η προοπτική είναι ενθαρρυντική.
Ο ρόλος των μέσων μαζικής ενημέρωσης
Εννέα στους 10 ανθρώπους δεν πιστεύουν ότι ο κόσμος γίνεται καλύτερος. Πώς ταιριάζει αυτό όμως με τα εμπειρικά στοιχεία;
Τα ΜΜΕ έχουν μερίδιο ευθύνης. Αυτό συμβαίνει επειδή τα μέσα ενημέρωσης δεν λένε πώς αλλάζει ο κόσμος, αλλά εστιάζουν στο τι πηγαίνει στραβά.
Κι αυτό γιατί επικεντρώνονται σε μεμονωμένα γεγονότα, συνήθως αρνητικά. Στις ειδήσεις κυριαρχούν αεροπορικά δυστυχήματα, τρομοκρατικές επιθέσεις, φυσικές καταστροφές. Οι θετικές εξελίξεις, από την άλλη, σπάνια γίνονται πρωτοσέλιδα.
Το αποτέλεσμα ενός συστήματος μέσων ενημέρωσης και εκπαίδευσης, που αποτυγχάνει να παρουσιάσει ποσοτικές πληροφορίες για τις μακροπρόθεσμες εξελίξεις, είναι ότι οι περισσότεροι άνθρωποι αγνοούν την παγκόσμια ανάπτυξη και έχουν ελάχιστες ελπίδες ότι είναι δυνατή η πρόοδος σε σοβαρά προβλήματα.
Ακόμη και η μείωση της παγκόσμιας ακραίας φτώχειας – μια από τις πιο κρίσιμες εξελίξεις στη ζωή μας – είναι γνωστή μόνο σε ένα μικρό ποσοστό του πληθυσμού του Ηνωμένου Βασιλείου (10%) ή των ΗΠΑ (5%). Και στις δύο χώρες, η πλειοψηφία των ανθρώπων πιστεύει ότι το ποσοστό των ανθρώπων που ζουν σε συνθήκες ακραίας φτώχειας έχει αυξηθεί. Τα δύο τρίτα στις ΗΠΑ πιστεύουν ότι το μερίδιο στην ακραία φτώχεια έχει «σχεδόν διπλασιαστεί».
Η στατιστική και η μελέτη των γεγονότων διαχρονικά, δίνει ασφαλείς απαντήσεις.
Οι γενικεύσεις, δεν οδηγούν σε ασφαλή συμπεράσματα ακόμη και αν η τεράστια πρόοδος, δεν παρηγορεί κάποιον που έχει χάσει τη δουλειά του ή τα χρήματα τελειώνουν στις 20 του μήνα. Σίγουρα δεν λέει τίποτα σε κάποιον που ζει σε εμπόλεμη περιοχή και δυστυχώς υπάρχουν πολλά μέτωπα.
Ωστόσο δεν πρέπει να αδικούμε τους επιστήμονες που με την έρευνα και το έργο τους άλλαξαν τον κόσμο ή τους λαϊκούς αγώνες που βελτίωσαν τις συνθήκες εργασίας και την ποιότητα της δημοκρατίας.
Ακολουθήστε την mixanitouxronou.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
Διαβάστε τις σημαντικότερες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, στη mixanitouxronou.gr