Κένυα, Καμερούν, Λιβερία, Ζιμπάμπουε, Μποτσουάνα. Τι σημαίνουν τα ονόματα των χωρών της Αφρικής. Ποιες μετονομάστηκαν

Η Αφρική είναι η δεύτερη μεγαλύτερη, σε έκταση και πληθυσμό, ήπειρος μετά την Ασία. Η μεγαλύτερη σε έκταση χώρα της είναι η Αλγερία και η μεγαλύτερη σε πληθυσμό η Νιγηρία.

Τα αφρικανικά έθνη βίωσαν επί αιώνες την εκμετάλλευση και την καταπίεση των Βρετανών, Γάλλων, Πορτογάλων και Βέλγων αποικιοκρατών και τα περισσότερα απέκτησαν την ανεξαρτησία τους τον 20ό αιώνα.

Αρκετά κράτη άλλαξαν την επίσημη ονομασία τους μετά την αποτίναξη του αποικιακού ζυγού. Όλες, όμως, οι ονομασίες έχουν τη δική τους ξεχωριστή ιστορία και σημασία.

Η Μπουρκίνα Φάσο, χώρα στη Δυτική Αφρική με πρωτεύουσα την Ουαγκαντούγκου, σημαίνει “η γη/χώρα των έντιμων/ακέραιων ανθρώπων“. Η φράση σχηματίστηκε από λέξεις δύο διαφορετικών γλωσσών που ομιλούνται στη χώρα: της Μοσί και της Ντιουλά.

Μέχρι το 1984, η Μπουρκίνα Φάσο ονομαζόταν Άνω Βόλτα, από τους τρεις βασικούς παραπόταμους του μεγάλου ποταμού Βόλτα. Ο άνθρωπος που τη μετονόμασε ήταν ο Τόμας Σανκαρά, πρόεδρός της από το 1983 μέχρι το 1987, γνωστός και ως “ο Τσε Γκεβάρα της Αφρικής“.

Οι όμορες χώρες Ζάμπια και Ζιμπάμπουε υπήρξαν βρετανικές αποικίες με τις ονομασίες Βόρεια και Νότια Ροδεσία αντίστοιχα. Η Ζάμπια πήρε το όνομά της από τον ποταμό Ζαμβέζη, το όνομα του οποίου αναλύεται ως “za” (ποταμός) και “mbeze” (ψάρια) και επομένως σημαίνει “ο ποταμός των ψαριών“.

Όσο για τη Ζιμπάμπουε, προέρχεται από τη φράση “dzimba dza mabwe” ή “dzimba we bahwe“, η οποία μεταφράζεται ως “σπίτια από πέτρα“. Αρχικώς η φράση αναφερόταν σε περίκλειστο αρχαιολογικό χώρο με πέτρινα κτήρια και τείχος, που κατοικείτο από τον 4ο αιώνα μ.Χ. και διασώζει διάφορες τοιχογραφίες.

Το Καμερούν, χώρα της Κεντροδυτικής Αφρικής με πρωτεύουσα τη Γιαουντέ, προήλθε από το πορτογαλικό “camarão” που σημαίνει “καραβίδα“. Η ονομασία δόθηκε σε έναν από τους κύριους ποταμούς της χώρας από τους Πορτογάλους εξερευνητές του 16ου αιώνα λόγω της αφθονίας καραβίδων.

Η Μποτσουάνα, η οποία συνορεύει με τη Νότια Αφρική και έχει πρωτεύουσα την Γκαμπορόνε, σημαίνει “η γη/χώρα των Τσουάνα“, οι οποίοι αποτελούν τη βασική εθνοτική ομάδα και το όνομά τους προσδιορίζει ομιλητές που ανήκουν στην ομάδα των γλωσσών Μπαντού.

Η ονομασία της Κένυας, χώρας της Ανατολικής Αφρικής με πρωτεύουσα το Ναϊρόμπι, προέρχεται από το ομώνυμο όρος. Ο πρώτος Ευρωπαίος εξερευνητής που το ανακάλυψε ήταν ο Γερμανός Γιόχαν Κραπφ. Στην τοπική γλώσσα Κάμπα η λέξη “Kĩ-nyã” σημαίνει “βουνό της στρουθοκάμηλου“, από το ασπρόμαυρο χρώμα των χιονισμένων κορυφών.

Η Λιβερία, κράτος της Δυτικής Αφρικής με πρωτεύουσα τη Μονρόβια, ονομάστηκε έτσι από το λατινικό “liber” που σημαίνει “ελεύθερος“. Αναγνωρίστηκε ως ανεξάρτητο κράτος το 1847 και συγκροτήθηκε κυρίως από απελεύθερους μαύρους των ΗΠΑ.

Η εγκατάστασή τους ξεκίνησε στις αρχές του 19ου αιώνα, με πρωτοβουλία της λεγόμενης “Αμερικανικής Εταιρείας Αποικισμού“, με σκοπό να αποφευχθούν οι φυλετικές διακρίσεις και οι εξεγέρσεις εντός των ΗΠΑ. Διήρκεσε μέχρι το 1867 και υπολογίζεται ότι στάλθηκαν περίπου 13.000 άνθρωποι στη Λιβερία.

Όσον αφορά την Αιθιοπία, χώρα της Ανατολικής Αφρικής με πρωτεύουσα την Αντίς Αμπέμπα, η ετυμολογία της ονομασίας προέρχεται από τα αρχαία ελληνικά και συγκεκριμένα από το “Αιθίοψ” που προσδιόριζε τη μαύρη φυλή που ζούσε νότια του Νείλου. Η λέξη είναι σύνθετη από το ρήμα “αἴθω” (λάμπω, καίω) και “ὄψ” (όψη, πρόσωπο), συνεπώς μπορεί να μεταφραστεί ως “πρόσωπο καμένο από τον ήλιο“.

Τέλος, η λέξη “Αφρική” εικάζεται βάσιμα ότι προέρχεται από το όνομα της αρχαίας φυλής Afri, πιθανώς προγόνου των Βερβέρων.

Με πληροφορίες από το “Λεξικό Κυρίων Ονομάτων” του Γεώργιου Μπαμπινιώτη, το οποίο κυκλοφορεί από το Κέντρο Λεξικολογίας

Πηγή κεντρικής φωτογραφίας: Annie Spratt on Unsplash