Καθαρεύουσα και Δημοτική στην Μηχανή του Χρόνου. Ο εμφύλιος για τη γλώσσα που οδήγησε σε αιματηρά επεισόδια και πολιτική κρίση

Καθαρεύουσα και δημοτική. Τη διαμάχη για τη γλώσσα στην Ελλάδα, παρουσιάζει η Μηχανή του Χρόνου με τον Χρίστο Βασιλόπουλο τη Δευτέρα 23 Σεπτεμβρίου στις 21.00 στο COSMOTE HISTORY.

Σε επανάληψη Κυριακή 29 Σεπτεμβρίου στις πέντε το απόγευμα.

Το γλωσσικό ζήτημα έλαβε εξ αρχής κοινωνικές και πολιτικές προεκτάσεις, καθώς οι οπαδοί της καθαρεύουσας, σύνδεσαν τη χρήση της δημοτικής με προσπάθειες αλλοίωσης της εθνικής και θρησκευτικής ταυτότητας των Ελλήνων.

Η έρευνα ξεκινά από τα προεπαναστατικά χρόνια όταν η εκπαίδευση ήταν ανύπαρκτη. Μετά την Επανάσταση επικράτησε γλωσσική σύγχυση καθώς οι ντοπιολαλιές αναμείχθηκαν με τη λόγια γλώσσα που χρησιμοποιούσαν ελάχιστοι και οι πολλοί δεν την καταλάβαιναν.

Ο Αδαμάντιος Κοραής πρότεινε ως μέση λύση, τη χρήση μιας τεχνητής γλώσσας που ονομάστηκε καθαρεύουσα. Έκτοτε η διαμάχη επικεντρώθηκε στις δύο αυτές ομιλίες.

Τα επεισόδια της γλώσσας

Ο Χρίστος Βασιλόπουλος παρουσιάζει τα αιματηρά Ευαγγελικά και τα επεισοδιακά Ορεστιακά. Τα δύο επεισόδια που προκλήθηκαν γύρω από τη χρήση της γλώσσας.

Το 1901 η εφημερίδα Ακρόπολις δημοσίευσε κείμενα των Ευαγγελίων στη δημοτική και ξεσήκωσε θύελλα αντιδράσεων από μερίδα συντηρητικών, καθηγητών, φοιτητών και ορισμένων εφημερίδων.

Τα επεισόδια, που ήταν βίαια με νεκρούς και τραυματίες, οδήγησαν σε παραίτηση της κυβέρνησης και την απομάκρυνση του Αρχιεπίσκοπου.

Δύο χρόνια αργότερα το βασιλικό θέατρο ανέβασε την Ορέστεια του Αισχύλου σε πιο ελεύθερη γλώσσα και οι αντιδράσεις ήταν εξίσου δυναμικές. Και στις δύο περιπτώσεις υποκινητής των επεισοδίων ήταν ο καθηγητής Γεώργιος Μιστριώτης.

Στην άλλη πλευρά πρωταγωνιστής της προώθησης της δημοτικής βρισκόταν ο παιδαγωγός Αλέξανδρος Δελμούζος που οργάνωσε στο Βόλο, ένα μοντέρνο σχολείο, το Παρθεναγωγείο Βόλου.

Η χρήση αποκλειστικά της δημοτικής, οι πολλές καινοτομίες και ο σύγχρονος τρόπος διδασκαλίας των Θρησκευτικών προκάλεσαν και πάλι αντιδράσεις με αποτέλεσμα το κλείσιμο του σχολείου και την παραπομπή σε δίκη του Δελμούζου και των συνεργατών του.

Το επεισόδιο ονομάστηκε Αθεϊκά επειδή οι επικριτές του Δελμούζου σύνδεσαν την εκπαιδευτική πρακτική του με τη θρησκεία και τον κατηγόρησαν για αθεΐα.

Στη εκπομπή μιλούν:

Χριστόφορος Χαραλαμπάκης- ομότιμος καθηγητής γλωσσολογίας ΕΚΠΑ-μέλος ακαδημίας Αθηνών,

Ευαγγελία Κανταρτζή- διευθύντρια μουσείου σχολικής ζωής και εκπαίδευσης,

Χάρης Αθανασιάδης-καθηγητής πολιτικής επιστήμης και ιστορίας Παντείου Πανεπιστημίου,

Κώστας Θεριανός- εκπαιδευτικός/μέλος ΔΣ ιδρύματος Γληνού,

Μαρία Καμηλάκη -γλωσσολόγος – προϊσταμένη διεύθυνσης βιβλιοθήκης της Βουλής,

Ναπολέων Μήτσης- ομότιμος καθηγητής γλωσσολογίας Πανεπιστημίου Θεσσαλίας,

Γιώργος Μπουμπούς- ιστορικός, γραμματέας ιδρύματος Γληνού, Αναστασία Γκοτσοπούλου – φιλόλογος