Καθαρά Δευτέρα. Μια ιστορική αναδρομή στη Μόνη Δευτέρα που Αγαπάμε!

Χιλιάδες φλούδες από πορτοκάλια, μυριάδες όστρακα θαλασσινών και κάθε μορφής παλιόχαρτα. Αυτή ήταν η εικόνα της περιοχής γύρω από τους στύλους του Ολυμπίου Διός μετά την Καθαρά Δευτέρα στην προπολεμική Αθήνα.

Τα «Κούλουμα» (όρος που αναφέρεται στον υπαίθριο εορτασμό της Καθαράς Δευτέρας) γιορτάζονταν από τους Αθηναίους που συγκεντρώνονταν στις αποκαλούμενες «Κολόνες», κουβαλώντας μαζί τους φαγώσιμα και μουσικά όργανα. Τις προηγούμενες ημέρες οι ντελάληδες έδιναν το σύνθημα φωνάζοντας: «Μασκαράδες και πολίται, στις Κολόνες να βρεθείτε».

Το φαγοπότι

Εκτός από τους κατοίκους της πόλης, στην περιοχή γύρω από τον Ιλισό ποταμό μαζεύονταν και πολλοί μικροπωλητές, που πουλούσαν κάθε λογής φαγώσιμα, ξηρούς καρπούς, φρούτα, ζαχαρωτά, ακόμα και χαϊμαλιά. Ανάμεσα στο πλήθος κυκλοφορούσαν και άνθρωποι που με τις στάμνες στους ώμους πουλούσαν «κρυονέρι απ’ του παπά τ’ αμπέλι», δηλαδή κρασί.

Το γλέντι στήνονταν με απλά μέσα αλλά ήταν τρικούβερτο και οι Αθηναίοι γίνονταν μια παρέα. Μετά τη μικρασιατική καταστροφή, οι πρόσφυγες έφεραν στην Ελλάδα και τον χαλβά που με τα χρόνια έγινε αναπόσπαστο κομμάτι της γιορτινής αυτής μέρας και της παράδοσης που τη συνοδεύει. Περίπου τότε ο χαλβάς από ταχίνι ονομάστηκε και χαλβάς του μπακάλη, καθώς τον έβρισκαν στα μπακάλικα σε ορθογώνιες συσκευασίες και σε διάφορες γευστικές εκδοχές.

Ειδικά στην Αθήνα οι κάτοικοι, δεμένοι ακόμη με τις παραδόσεις από τα χωριά τους, έστρωναν κάτω κουβέρτες και κιλίμια, άπλωναν τα φαγώσιμα και έτρωγαν όλοι μαζί. Πλούσιοι και φτωχοί έβαζαν στην άκρη τις κοινωνικές τους διαφορές και γλεντούσαν μέχρι που νύχτωνε. Γύρω από τον Ιλισό αντηχούσαν οι γκάιντες και τα νταούλια. Το τσάμικο είχε την τιμητική του.

Όταν ο ήλιος έδυε, οι περισσότεροι τα μάζευαν και επέστρεφαν στα σπίτια τους, περιμένοντας το επόμενο γλέντι. Όσοι είχαν καταναλώσει περισσότερο «κρυονέρι» έπεφταν για ύπνο στο ύπαιθρο. Μόνο τα σκουπίδια έμεναν πίσω να θυμίζουν το γλέντι που μόλις είχε τελειώσει. Οι Αθηναίοι ήλπιζαν πως θα τα καθάριζε ο αέρας, οδηγώντας τα προς τη χωματερή του Θησείου.

Διαχρονικό στοιχείο στο γλέντι και στο φαγοπότι της Καθαράς Δευτέρας, ο Μακεδονικός Χαλβάς. Παραμένει μέσα στα χρόνια πρωταγωνιστής της αγαπημένης μας ανοιξιάτικης γιορτής και μας υπενθυμίζει ότι πάντα θα υπάρχει μια Δευτέρα που αγαπάμε. Για την ακρίβεια, η Μόνη Δευτέρα που Αγαπάμε!

Στο πλαίσιο αυτό δημιούργησε για τη φετινή καμπάνια την πλατφόρμα  www.agapamedeftera.gr, καλώντας τον καθένα από εμάς να επιλέξει το στοιχείο που κάνει για εκείνον την Καθαρά Δευτέρα ξεχωριστή.

Ψηφίζουμε, ανεβάζουμε την επιλογή μας στα social mediamtx και με αυτόν τον τρόπο βοηθάμε τον Μακεδονικό Χαλβά να στηρίξει το έργο του Make–A–Wish (Κάνε-Μια-Ευχή-Ελλάδoς)!

Διαβάστε ακόμη στη “ΜτΧ”: Τσικνοπέμπτη της Κρεατίνης. Πως βγήκε το όνομα της και τι σημαίνει για τους Χριστιανούς. Οι αρχαίοι Έλληνες θεωρούσαν ότι το φαγοπότι ενισχύει την ευφορία της Άνοιξης. Με ποιο τρόπο γιορτάζεται σε κάθε πόλη