Κατάρες και βουντού στην Αρχαία Ελλάδα; Κι όμως υπήρχαν. “Ω Εκάτη, ξερίζωσε την καρδιά του κλέφτη, αρρώστιες να πέσουν πάνω του και το δρεπάνι να τον κόψει”

Ο αρχαίος κόσμος ήταν γεμάτος από μαγικές δυνάμεις που δρούσαν προς όλες τις κατευθύνσεις.

Οι κατάρες ανήκαν στο χώρο της μαγείας.

Τα μέσα που χρησιμοποιούσαν για να πραγματοποιήσουν τις κατάρες τους, ήταν οι καταπασσαλεύσεις, οι κατάδεσμοι και οι μαγικοί πάπυροι.

Oι καταπασσαλεύσεις

Οι καταπασσαλεύσεις ήταν ομοιώματα του θύματος, κατασκευασμένα συνήθως από κερί ή μόλυβδο. Τα έδεναν και τα τρυπούσαν με πασσαλίσκους, πόρπες ή καρφιά, στα σημεία που ήθελαν να προξενήσουν τη βλάβη.

Η κατάρα είχε στόχο το θύμα να χάσει την ψυχή ή τα λογικά του.

Στη συνέχεια έθαβαν το ομοιώματα σε τάφο, γιατί πίστευαν ότι θα μετέφερε το μήνυμα στον Κάτω Κόσμο. Εναλλακτικά, τα πέταγαν σε πηγάδια ή πηγές ώστε να διαιωνιστεί η κατάρα.

Στην αρχαιότητα υπήρχε η αντίληψη ότι η μαντική δύναμη προερχόταν και από τον κόσμο των νεκρών. Άλλωστε, ένα από τα σημαντικότερα μαντεία της αρχαιότητας ήταν το νεκρομαντείο στον Αχέροντα.

Οι κατάδεσμοι

Οι κατάδεσμοι ήταν φύλλα μολύβδου χαραγμένα με μαγικά λόγια ανορθόγραφα γραμμένα. Οι κατάδεσμοι, συνήθως, ήταν έργο μη επαγγελματιών. Τάση για επαγγελματισμό έχουμε απ τα ρωμαϊκά χρόνια. Η χρήση τους εκτείνεται από το 500 π.Χ μέχρι το 500 μ.Χ. Οι θεοί που επικαλούνταν οι μάγοι ήταν οι υποχθόνιοι.

Η Εκάτη, η Περσεφόνη, η Δήμητρα, οι Ερινύες καθώς και δαίμονες του Κάτω Κόσμου. Συνήθως στόχο είχαν τους ανταγωνιστές. Οι πρωιμότεροι κατάδεσμοι στόχευαν κυρίως σε δικαστικά θέματα, αποτυχία αντιδίκων ή μαρτύρων και επιρροή στο αποτέλεσμα της δίκης.

Χαρακτηριστική περίπτωση είναι η εξής: «Καταδέω τον Σμινδυρίδην και όσους τον υποστηρίζουν προς την Ερμή τον Εριόνιο και προς την Περσεφόνη και προς τη Λήθη. Καταδέω το νου του, τη γλώσσα του, την ψυχή του και όσα κάνει εναντίον μου σε σχέση με τη δίκη που ο Σμινδυρίδης έχει ξεκινήσει εναντίον μου».

Οι μεταγενέστεροι αφορούσαν κυρίως ερωτικά θέματα, όπως οι κατάδεσμοι που βρέθηκαν στην Πέλλα και τη Νεμέα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα: «Αποστρέφω την Ευβούλη από τον Αινέα, μακριά από το πρόσωπό του, από τα μάτια του, από το στόμα του, από το στήθος του, από την ψυχή του, από όλο του το σώμα αποστρέφω την Ευβούλη από τον Αινέα». Αφορούσαν όμως και αθλητικά γεγονότα όπως τη νίκη σε μια αρματοδρομία. Σε αυτή την περίπτωση οι κατάδεσμοι τοποθετούνταν στην εκκίνηση ή στο σημείο τερματισμού με σκοπό να προκαλέσουν ατύχημα.

Κατάδεσμοι κατά του κακού

Κάποιοι κατάδεσμοι στρέφονται ρητά κατά του κακού και όσων το διαπράττουν.

Ο συγκεκριμένος βρέθηκε στην Αρχαία Αγορά και χρονολογείται στον 1ο με 2ο αιώνα μ.Χ. «Καταγράφω και καταθέτω στον Πλούτωνα, στις Μοίρες, στην Περσεφόνη, στις Ερινύες και σε κάθε κακό ον… Καταθέτω εναντίον εκείνων που έκλεψαν από την οικία μου από την οδό που ονομάζεται Αχελώου, και οι οποίοι έκλεψαν αλυσίδα, στρώματα τρία, αραβικό κόμι, σύνεργα, λιναρόλαδο, μαστίχη, πιπέρι και πικραμύγδαλο. Καταθέτω εναντίον όσων είδαν την κλοπή και αρνούνται να το πουν. Καταθέτω εναντίον όλων εκείνων που δέχτηκαν τα κλοπιμαία που αναφέρονται στην καταγραφή. Εσύ, δε, δέσποινα Εκάτη ουρανία…ξερίζωσε την καρδιά εκείνου ή εκείνων που έκλεψαν τα πράγματα που αναφέρονται στην καταγραφή και …κάμε  παιδιά να μην αναστήσουν, αλλά χαμός και αρρώστια να πέσει επάνω του ή επάνω τους. Ως επόπτης, συ (Εκάτη), το χάλκινο δρεπάνι στρέψε ενάντιά τους, να τους πετσοκόψει».

Κατάδεσμοι για να προκαλέσουν κακό

Ο αρχαιότερος κατάδεσμος βρέθηκε στη Σικελία τέλη του 6ου αιώνα, αλλά πολλοί βρέθηκαν στην Αττική και κυρίως στην Αρχαία Αγορά.

Οι μολύβδινοι κατάδεσμοι (ο μόλυβδος σχετίζεται με τον Κρόνο) είναι δείγματα μαύρης μαγείας και είναι για κακό. Αντίθετα, τα φυλαχτά είχαν ως σκοπό τη βοήθεια ή την προστασία.

Έχουμε λίγα δείγματα μόνο απ΄ τη Φθιώτιδα και την Αμοργό.

Ο κόσμος των μορφωμένων καταδίκαζε τη μαγεία

Όσο κι αν ο απλός λαός στην Αρχαία Αθήνα εφάρμοζε τη μαγεία στην καθημερινή του ζωή, οι μορφωμένοι της εποχής την καταδίκαζαν ανοιχτά.

Ο Ιπποκράτης δεν διαχώριζε τους μάγους από τους αγύρτες της εποχής που ξεγελούσαν τον κόσμο.

Ο Πλάτωνας θεωρούσε τους μάγους “μίασμα” και όριζε και ποινή φυλάκισης.

Στις περιπτώσεις μαύρης μαγείας που μπορούσαν να προκαλέσουν ακόμα και θάνατο, θεωρούσε ότι έπρεπε να επιβληθεί η θανατική ποινή αφού ήταν πλέον έγκλημα κατά ζωής.

Γενικότερα οι “μυημένοι” μάγοι ανήκαν κυρίως στα λαϊκά στρώματα και οι πρακτικές τους, όσο και αν μερικοί τις πίστευαν, είχαν πολλά στοιχεία εξαπάτησης με στόχο το κέρδος.

Διαβάστε στη “ΜτΧ”: Ο τζόγος στην Αρχαία Ελλάδα. Τα κυβεία, η οστρακίνδα, το τάβλιον, οι ορτυγοκοπίες και η πόκα!…