ΚΑΤ. Το νοσοκομείο που έγινε στον Εμφύλιο για την θεραπεία των τραυματιών πολέμου. Η ιστορία του

Ένα από τα πιο σημαντικά νοσοκομεία της Αττικής είναι το ΚΑΤ.

Αν και πρόκειται για γενικό νοσοκομείο που καλύπτει ένα ευρύ φάσμα υπηρεσιών υγείας, στη συνείδηση όλων έχει καθιερωθεί ως το νοσοκομείο των ατυχημάτων και των καταγμάτων. Αυτή είναι η ιστορία του:

Οι στυλοβάτες

Το νοσοκομείο οφείλει την ονομασία του στο 449 Κέντρο Αποκαταστάσεως Τραυματιών (449 ΚΑΤ). Ήταν το πρώτο θεραπευτήριο που λειτούργησε στην Ελλάδα μεταπολεμικά για την αποκατάσταση των τραυματιών πολέμου.

Ο αρχίατρος Νικόλαος Βρυώνης είχε διαγνώσει την ανάγκη για τη δημιουργία μιας τέτοιας μονάδας και η βασίλισσα Φρειδερίκη διοργάνωσε έρανο στον οποίο συγκεντρώθηκαν  3 δισ. δραχμές.

Συνηθισμένη πρακτική εκείνη την εποχή που έμπαινε μπροστά το παλάτι και όχι η Κυβέρνηση, όπως ήταν το αυτονόητο, αν και κατά κανόνα υπήρχε κρατική χρηματοδότηση.

Ο Βρυώνης έγινε ο διοικητής του 449 ΚΑΤ. Είχε ταξιδέψει στην Αυστρία και γνώρισε έναν ορθοπαιδικό που είχε εφαρμόσει πρώτος τη συρραπτική ατυχημάτων και οστών, ώστε οι τραυματίες πολέμου να μπορούν να επιστρέφουν στα πεδία των μαχών μετά από 6 μήνες.

“Μια μεγάλη εθνική πατριωτική έμπνευσις”

Τα εγκαίνια του 449 ΚΑΤ πραγματοποιήθηκαν με κάθε επισημότητα στις 4 Νοεμβρίου 1949. Σε αυτά παρευρέθηκαν ο βασιλιάς Παύλος με τη βασίλισσα Φρειδερίκη, ο στρατάρχης Παπάγος, πολιτικοί και δεκάδες ακόμη προσκεκλημένοι.

Η εφημερίδα “Το Βήμα” χαρακτήρισε την υλοποίηση του έργου ως “μια μεγάλη εθνική πατριωτική έμπνευσιν και έναν τεράστιον αξιοθαύμαστον μόχθον“. Η Φρειδερίκη ήταν παρούσα και “έλαβε δώρα που είχαν φτιάξει για εκείνη οι ασθενείς της μονάδας“.

Από την πλευρά του, ο βασιλιάς Παύλος απευθύνθηκε στους τραυματίες με τα ακόλουθα λόγια: “Σε σας που εδώκατε το αίμα σας δια την Πατρίδα […] Σε σας οφείλεται το γεγονός ότι η Ελλάς αναπνέει σήμερον. Η Πατρίς θα κάμη παν το δυνατόν δια να σας βοηθήση“.

Ο ιστορικός διευθυντής των “Νέων“, Κώστας Νίτσος εξήρε την πολιτεία, λέγοντας πως εκπλήρωνε ένα υπέρτατο καθήκον έναντι εκείνων που θυσιάστηκαν για την πατρίδα.

Στο παρακάτω βίντεο, η Φρειδερίκη απεικονίζεται να μοιράζει κομμάτια βασιλόπιτας στο προσωπικό του ΚΑΤ, τους ασθενείς και άλλους παρισταμένους, τον Ιανουάριο του 1954:

Το άνοιγμα στο ευρύ κοινό και η πολύπλευρη σημασία του

Μετά τη λήξη του Εμφυλίου, ο αριθμός των τραυματιών στρατιωτών μειωνόταν αισθητά. Πλέον, το 449 ΚΑΤ επεκτάθηκε και στους πολίτες. Πολλοί ήταν εκείνοι που πάθαιναν εργατικά ατυχήματα, ιδίως οικοδόμοι.

Το 449 ΚΑΤ λειτούργησε και ως κέντρο εκπαίδευσης των αδελφών νοσοκόμων του Ερυθρού Σταυρού. Η ιδιαιτερότητα του ιδρύματος τότε δεν βασιζόταν τόσο στη χειρουργική αποκατάσταση του τραυματία όσο στη μετέπειτα φυσιοθεραπευτική του παρακολούθηση.

Αναπτύχθηκαν δημιουργικές απασχολήσεις ψυχαγωγίας, ώστε να ωθείται ο τραυματίας στην κίνηση. Δημιουργήθηκαν γήπεδα βόλεϊ, επιτραπέζιας αντισφαίρισης, καθώς και δέκα εργαστήρια.

Ανάλογα με την κλίση του, ο νοσηλευόμενος μπορούσε όχι μόνο να ασχοληθεί ερασιτεχνικά αλλά και να ειδικευτεί επαγγελματικά.

Ακόμη, με δωρεά της Εθνικής Τράπεζας, ανεγέρθηκε περίπτερο που λειτουργούσε ταυτόχρονα και ως βιβλιοθήκη, θεατράκι και κινηματογράφος για τους ασθενείς.

Μέχρι το 1951, το 449 ΚΑΤ  αντιμετώπισε 1.100 περιστατικά. Από αυτά, το 62%, είχε θετική έκβαση.

Η λειτουργία του ιδρύματος επέφερε κέρδος και στον κρατικό προϋπολογισμό, λιγοστεύοντας κατά πολύ τις χορηγούμενες αναπηρικές συντάξεις.

Η μετεξέλιξη του ΚΑΤ

Το 1951, συστάθηκε το Ίδρυμα Αποκαταστάσεως Αναπήρων “Ο ΑΓΙΟΣ ΠΑΥΛΟΣ” και, για ένα διάστημα, συστεγάστηκε με το 449 ΚΑΤ. Μέχρι το 1953, δεχόταν μόνο εξωτερικούς ασθενείς και αποκλειστικά όσους είχαν ανάγκη φυσιοθεραπείας.

Στα δύο πρώτα χρόνια της λειτουργίας του, εξυπηρέτησε περίπου 2.800 ασθενείς. Τον Αύγουστο του 1953, μετά τον καταστροφικό σεισμό που έπληξε την Κεφαλονιά, τη Ζάκυνθο και την Ιθάκη, εισήχθησαν από τα νησιά 80 τραυματίες.

Σύντομα, προέκυψε η ανάγκη ανέγερσης νέων εγκαταστάσεων. Τον Ιούνιο του 1954, αγοράστηκαν 50 στρέμματα από τους ιδιοκτήτες της βίλας Καζούλη και, το 1955, ξεκίνησαν τα έργα ανοικοδόμησης.

Την ίδια χρονιά, αγοράστηκαν ακόμη 27 στρέμματα που συμπλήρωσαν τα σημερινά όρια του νοσοκομείου. Το 1962, είχε υψωθεί πλέον το επταώροφο, υπερσύγχρονο και επιβλητικό οικοδόμημα έκτασης 77 στρεμμάτων.

Το ιστορικό 449 ΚΑΤ έπαψε να λειτουργεί το 1958. Με τροποποίηση του καταστατικού του, μετονομάστηκε σε Νοσοκομείο Ατυχημάτων και Αποκαταστάσεως Τραυματιών και Αναπήρων “Ο ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΠΑΥΛΟΣ”.

Στους σκοπούς του περιλήφθηκε, για πρώτη φορά, “η προαγωγή της ιατρικής και η ειδίκευσις και μετεκπαίδευσις νέων ιατρών“. Αποτέλεσμα αυτού ήταν να ιδρυθεί σχολή ειδικευμένων αδελφών νοσοκόμων τη δεκαετία του ’70.

Το 1983, το νοσοκομείο ΚΑΤ έγινε μέρος του Εθνικού Συστήματος Υγείας, εμπνευστής του οποίου ήταν ο Γεώργιος Γεννηματάς.

Με πληροφορίες από:

• “Τα Δημόσια Νοσοκομεία στην Αθήνα και τον Πειραιά – Πορεία στο χρόνο“, ΕΙΝΑΠ
• Τα Αθηναϊκά

Πηγή κεντρικής φωτογραφίας: © Μηχανή του Χρόνου