Καρυοθραύστες. Πώς από σύμβολα τύχης συνδέθηκαν με τα Χριστούγεννα σε όλο τον κόσμο. Πως δημιουργήθηκε η διάσημη παράσταση

Οι χριστουγεννιάτικοι καρυοθραύστες αποτελούν μικρά ειδώλια που θυμίζουν στρατιώτες. Σύμφωνα με τη γερμανική παράδοση, είναι σύμβολα καλής τύχης, που τρομάζουν τα κακά πνεύματα.

Έως τα μισά του 20ου αιώνα, τους χρησιμοποιούσαν για να σπάνε καρύδια. Σήμερα, αποτελούν κυρίως διακοσμητικά ειδικά κατά την εορταστική περίοδο των Χριστουγέννων και δεν είναι λειτουργικοί.

Οι ξυλόγλυπτοι καρυοθραύστες, που απεικονίζουν στρατιώτες, ιππότες ή βασιλιάδες, υπήρχαν ήδη από τον 15ο αιώνα. Μια λαϊκή παράδοση να λέει πως ένας κατασκευαστής μαριονετών κέρδισε έναν διαγωνισμό, δημιουργώντας μια κούκλα με στόμα που λειτουργούσε ως μοχλός για το σπάσιμο καρυδιών.

H τέχνη της κατασκευή τους αναπτύχθηκε στις δασικές περιοχές της Γερμανίας, με σημαντικότερη το Ζόνεμπεργκ στη Θουριγγία.

Στα Όρη Μεταλλευμάτων, οροσειρά που εκτείνεται κατά μήκος των συνόρων Γερμανίας – Τσεχίας αναπτύχθηκε η ξυλογλυπτική βιοτεχνία, με την κατασκευή παραδοσιακών ξύλινων καρυοθραυστών.

Ορισμένοι ξυλογλύπτες απέκτησαν μεγάλη φήμη, όπως οι Γιούνγκχάνελ, Κλάους Μέρτενς, Όλαφ Κόλμπε, Πέτερσεν, Κρίστιαν Ούλμπριχτ

«Ο Καρυοθραύστης». Ρωσία VS ΗΠΑ

Το 1891, ένα από αυτοκρατορικά θέατρα της Ρωσίας, τα οποία ήταν χρηματοδοτούμενα από το κράτος και είχαν το μονοπώλιο στις θεατρικές παραστάσεις, στις μεγαλύτερες πόλεις της χώρας, το Θέατρο Μαριίνσκι θέλησε να δημιουργήσει μια παράσταση με τίτλο «Ο Καρυοθραύστης». Με το έργο στάλθηκε το μήνυμα ότι η αυτοκρατορία διατηρούσε αυστηρό έλεγχο στην καλλιτεχνική έκφραση.

Χρηματοδοτούμενα από τον τσάρο, αυτά τα θέατρα ανέδειξαν την κομψότητα και τη δύναμη του ρωσικού πολιτισμού

Ο Τσαϊκόφσκι συνεργάστηκε με τον Μάριους Πετίπα, χορογράφο και δάσκαλο μπαλέτου και έγραψε τη μουσική, κατόπιν παραγγελίας. Το έργο βασίστηκε στο μυθιστόρημα του 1816 «Ο Καρυοθραύστης και ο Βασιλιάς των Ποντικιών» που έγραψε ο Πρώσος συγγραφέας Ε.Τ.Α. Χόφμαν.

Η χορευτική παράσταση αφηγείται την ιστορία ενός χριστουγεννιάτικου πάρτι μιας οικογένειας. Ένας φίλος δίνει στα παιδιά έναν καρυοθραύστη. Όταν όλοι κοιμηθούν, η Κλάρα πηγαίνει κρυφά στο χριστουγεννιάτικο δέντρο, για να δει τα δώρα της.

Αναπάντεχα, μεταφέρεται σε έναν φανταστικό κόσμο, όπου ένας καρυοθραύστης μάχεται με τον κακό βασιλιά των ποντικιών. Αφού νικήσει ο στρατιώτης, μεταμορφώνεται σε πρίγκιπα και παίρνει μαζί του την Κλάρα σε ένα χιονισμένο δάσος.

Στο δεύτερο μέρος, η Κλάρα και ο -πλέον- πρίγκιπας παρακολουθούν μια πομπή ανθρωπόμορφων γλυκισμάτων και λιχουδιών, όπως το κινέζικο τσάι, το τζίντζερ και η σοκολάτα. Στο τέλος της παράστασης, η Νεράιδα της Ζάχαρης χορεύει ντουέτο με έναν ιππότη και η Κλάρα φεύγει με τον πρίγκιπα, σε ένα ιπτάμενο έλκηθρο.

Οι πρώτες παραστάσεις του έργου, στην Αγία Πετρούπολη, δεν σημείωσαν επιτυχία, καθώς το κοινό έδειχνε αδιάφορο. Δεν άρεσε στους κριτικούς ότι η ιστορία απευθυνόταν κυρίως στα παιδιά. Σε αντίθεση με άλλα μπαλέτα της εποχής, «Ο Καρυοθραύστης» ήταν ένα ευχάριστο και διασκεδαστικό θέμα.

Το μπαλέτο στη Ρωσία δεν τα πήγαινε τόσο καλά όσο περίμεναν οι συντελεστές. Έτσι, το 1944 δόθηκε παράσταση και στις ΗΠΑ από το Μπαλέτο του Σαν Φρανσίσκο υπό τη διεύθυνση του Γουίλιαμ Κρίστινσεν.

Η παράσταση αναζωπύρωσε το ενδιαφέρον του κοινού για αυτό το είδος χορού. Ανεξίτηλο σημάδι άφησε ο «Καρυοθραύστης» μέσα από το Μπαλέτο της Νέας Υόρκης το 1954.

Αρχική εικόνα: ΑΙ