Καππαδοκία, Κιλικία και Κομμαγηνή. Περιηγηθείτε στην απομακρυσμένη Μικρά Ασία των Ελλήνων της Ανατολής, που ο Σεφέρης αποκαλούσε “Αλαφροΐσκιωτο τοπίο”

Καππαδοκία, Κιλικία και Κομμαγηνή.Τα μέρη αυτά σήμερα για τους περισσότερους Έλληνες φαντάζουν μακρινά και άγνωστα. Αποτελούν όμως αναπόσπαστο κομμάτι της ελληνικής ταυτότητας.

Το αποτύπωμα της Ιστορίας διατηρείται ζωντανό στη φύση, τις πέτρες κυρίως, τους ήχους, τις μουσικές και κυρίως στα πρόσωπα των ανθρώπων. Τα διάσπαρτα μνημεία που βρίσκονται σε αυτές τις περιοχές αποτελούν φυσικά τεκμήρια της μακραίωνης ελληνικής ιστορίας στη Μικρά Ασία.

Η φωτογράφος Δήμητρα Στασινοπούλου περιηγήθηκε στα βάθη της Μικράς Ασίας και απαθανάτισε τα μαγευτικά τοπία που κάποτε κατοικούνταν από Έλληνες που δημιούργησαν ένα σπουδαίο πολιτισμό. Η παρουσίαση της γοητεύει.

Καππαδοκία

“Αλαφροΐσκιωτο τοπίο”, σημειώνει ο Γιώργος Σεφέρης το 1950. Και με οδηγό το μεγάλο ποιητή ξεκίνησα το οδοιπορικό μου, εβδομήντα χρόνια μετά από εκείνον. Η γη της φωτιάς και της πέτρας, η Καππαδοκία, είναι ένας τόπος μοναδικός.

Ένα συγκλονιστικό τοπίο, όπου σύμφωνα με τον μύθο διαδραματίστηκαν τα επικά κατορθώματα του Διγενή Ακρίτα, όπου κάλπαζαν οι Αμαζόνες και όπου γεννήθηκε η θεά Μα της Καππαδοκίας, η Κυβέλη, η μητέρα των θεών.

Σε όλες τις εποχές η Καππαδοκία προσέφερε ασυλία στους κατοίκους της από τις διώξεις, λεηλασίες και τις σφαγές των συχνών εχθρικών επιδρομών. Κατοικίες, σκήτες, μοναστικά κέντρα, σκαλιστές στα βράχια εκκλησίες και κελιά μοναχών που κάποτε έζησαν, ζωγράφισαν και ιστόρησαν την πίστη τους εδώ. Σημαντικές αγιογραφίες, πολιτείες ολόκληρες σκαμμένες στο υπέδαφός της σώζονται μέχρι και σήμερα.

Η Καππαδοκία είναι ο τόπος καταγωγής χιλιάδων Ελλήνων που μετά τη Μικρασιατική καταστροφή αναγκάστηκαν να αφήσουν πίσω τη γη τους, τα σπίτια τους και τα υπάρχοντά τους και να ακολουθήσουν τον μακρύ δρόμο της προσφυγιάς αναζητώντας μια άλλη πατρίδα.

Το ελληνικό στοιχείο βρίσκεται παντού στην περιοχή. Οι επιγραφές στις εξώθυρες των σπιτιών λαξευτές πάνω στην πέτρα «Κύριε στερέωσον τον οίκο τούτο» και οι επιβλητικές εκκλησίες με τις αφιερωματικές επιγραφές, μαρτυρούν μέχρι και σήμερα τον πολιτισμό που άφησαν οι Έλληνες πίσω τους.

Ο τόπος όλος μιλά γι’ αυτούς που δεν βρίσκονται πια εκεί. Γι’ αυτούς που, κάποτε, μεταμόρφωσαν την άγρια φύση, χρησιμοποιώντας την ευφυΐα τους, για να προσαρμοστούν στη μοναδικότητά της. Γι’ αυτούς που μεγάλωσαν τα παιδιά τους στα προσφυγικά παραπήγματα μέσα στους βαλτότοπους της μητριάς πατρίδας.

Δεν θα μπορούσε να υπάρξει καλύτερη περιγραφή απ’ αυτή του Μικρασιάτη Γιώργου Σεφέρη στα Πετρόχτιστα της Καππαδοκίας:

«Πρέπει να μπορεί κανείς να ζήσει με άνεση ένα διάστημα σ’ αυτά τα μέρη. Να ιδεί και να ξαναϊδεί ν’ αργοπορήσει, να στοχαστεί και ν’ αναμετρήσει, πρέπει να έχει κανείς τον τρόπο να παραβάλει και να κοιτάξει τι χάθηκε ανεπανόρθωτα και ό,τι μένει από τα καταπληκτικά τούτα αφιερώματα στον Θεό ενός σβησμένου κόσμου.

Κι αν τύχει και είναι Έλληνας, πρέπει να έχει τον πόθο να κοιτάξει από πιο κοντά τί χρωστάμε και τί δε χρωστάμε — αλλά νομίζω ότι χρωστάμε πολλά — στο σταυροδρόμι αυτής της Άκρης, που είναι συνάμα ένα ανυποψίαστο, για τους περισσότερους, χωνευτήρι ρευμάτων Ανατολής, Βοριά, Νοτιά και Δύσης. Πρέπει να έχει την ιδιοσυγκρασία να ιδεί αυτό που λέμε Ελληνική παράδοση, εν κινήσει, όπου το μικρό και το λησμονημένο μπορεί να έχει την ίδια σημασία με τα απαρασάλευτα μνημεία της τέχνης». «Η Καππαδοκία ολάκερη, όπου βρεθείς, στις κοιλάδες και τα βαθιά της φαράγγια, τις πόλεις και τα χωριά της, σου χαρίζει εικόνες του παραμυθιού».

Κιλικία και Κομμαγηνή

Εκπληκτικοί αρχαιολογικοί χώροι, μοναδικά τοπία και ιστορικές πόλεις της Βίβλου, ελληνιστικά βασίλεια ακόμη και εδώ στα βάθη της Ανατολής. Όλα βγαλμένα λες από τις Χίλιες και μια Νύχτες.

Στενά δρομάκια, τζαμιά, περιστρεφόμενοι δερβίσηδες, παζάρια, πολύχρωμα πλήθη, Τούρκοι, Άραβες και Κούρδοι στους δρόμους, παλιά σεράγια και μεντρεσέδες, ήχοι και μυρωδιές από άλλη εποχή. Η Ανατολή, το Ισλάμ, το παραμύθι, ο αλλιώτικος κόσμος με τους αλλιώτικους ρυθμούς.

Περπατώντας στα πανέμορφα παζάρια, αυτού του κόσμου, μέσα στα δυνατά χρώματα και τις μυρωδιές, με τα παραδοσιακά επαγγέλματα, τα μικρά και μεγάλα μαγαζιά, τις αγορές των μπαχαρικών, συναντάς ακόμα τον χαμάλη, τον ταπεινό έμπορο, τον τεχνίτη και τον καφετζή που συνεχίζουν έναν τρόπο ζωής που ελάχιστα έχει αλλάξει εδώ και αιώνες και διατηρεί μια εξωτική ατμόσφαιρα.

Τελευταία στάση μου το Όρος Νεμρώδ, ένας από τους συναρπαστικότερους αρχαιολογικούς χώρους της Εγγύς Ανατολής. Στην κορυφή του βρίσκονται τα κολοσσιαία αγάλματα του ελληνιστικού βασιλείου της Κομμαγηνής. Ο τύμβος του Αντίοχου Α΄, που μπόρεσε και ένωσε τον ελληνιστικό και τον περσικό πολιτισμό, σε ύψος 2.000 μέτρων, στη μέση μιας απόκοσμης ερημιάς.

Αυτό το βασίλειο της Κομμαγηνής, εύθραυστο, μικρό και εφήμερο, σύμβολο του κόσμου που σβήνει, βρίσκει τη θέση του στην ποίηση του Καβάφη.

Το ποίημά του: 

Επιτύμβιον Αντιόχου, Βασιλέως Κομμαγηνής  αναφέρεται στον Αντίοχο Α΄ τον Θεό, Δίκαιο, Επιφανή, Φιλορωμαίο, Φιλέλληνα, ο οποίος καυχιόταν για την καταγωγή του από τον Μέγα Αλέξανδρο, καθώς ήταν γιος μιας Ελληνίδας πριγκίπισσας των Σελευκιδών και ενός Αρμένιου βασιλιά, λάτρη των ελληνικών γραμμάτων. Ο Καβάφης επινοεί έναν Εφέσιο σοφιστή τον Καλλίμαχο, ο οποίος γράφει ένα επιτύμβιο γιατί «υπήρξεν έτι το άριστον εκείνο, Ελληνικός — ιδιότητα δεν έχ’ η ανθρωπότης τιμιοτέραν»!

Η φωτογράφος Δήμητρα Στασινοπούλου μιλάει για το ταξίδι της στην Ανατολή:

“Εκείνο που προσπαθώ να προσφέρω με αυτές τις φωτογραφίες από το ταξίδι μου, είναι η συγκίνηση που ένιωσα σε αυτά τα μέρη. Είναι μέρος της μνήμης του τόπου και όσων με άγγιξαν εκεί. Επειδή διανύουμε μια αταξίδευτη, φοβισμένη εποχή εύχομαι να μην πάψουμε να ονειρευόμαστε ανοιχτούς ορίζοντες. Ελπίζω πραγματικά αυτές οι σελίδες να παρακινήσουν και κάποιον άλλον να κάνει το προσκύνημα στις μονόπετρες εκκλησιές και τα θαύματα της Ανατολής και επιστρέφοντας να το μοιραστεί μαζί σας”.

Γιατί το ταξίδι στην Καππαδοκία, την Κιλικία και την Κομμαγηνή είναι τόσο ξεχωριστό;

“Οι άνθρωποι που γνώρισα στα ταξίδια μου όλα αυτά τα χρόνια, είναι ο μεγαλύτερος θησαυρός της ζωής μου. Σε όλα τα μέρη του κόσμου που γύρισα, επιδίωξα να γνωρίσω τόπους όπου λειτουργούν ακόμα οι παραδοσιακοί κώδικες, οι πατροπαράδοτες αξίες, τα έθιμα, οι τελετουργίες, όλα όσα συνδέουν τον άνθρωπο με το πολλές φορές δύσκολο φυσικό περιβάλλον και του επιτρέπουν να ζει. Οι άνθρωποι αυτοί μου έδειξαν τον τρόπο να είμαι ταπεινή και να λογαριάζω τη δύναμη της αγάπης. Άνθρωποι που είναι πάντα μαζί μου. Γιατί πρώτα πρέπει να νιώσεις και μετά να καταγράψεις την όποια εικόνα, προσπαθώντας αυτό που θα παραδώσεις να έχει «ποίηση» μέσα του”.

Γνωρίστε τα κρυμμένα μυστικά της Καππαδοκίας, της Κιλικίας και της Κομμαγηνής εδώ.

Διαβάστε στη “ΜτΧ”: Το CNN υποκλίνεται στο «ελληνικό θαύμα». Το βίντεο με την Κέρκυρα που κέρδισε τους αμερικανούς