Καπνουπόλεις, από την ακμή στην κρίση. Ο ματωμένος Μάης της Θεσσαλονίκης και οι νεκροί καπνεργάτες του Αγρινίου. Νέα εκπομπή

Τις ελληνικές καπνουπόλεις και τις διεκδικήσεις των καπνεργατών που έγραψαν ιστορία παρουσιάζει η «Μηχανή του Χρόνου» με τον Χρίστο Βασιλόπουλο, τη Δευτέρα 12 Φεβρουαρίου 2024 στις 21.00 από το COSMOTE HISTORY

Επανάληψη: Κυριακή 18 Φεβρουαρίου, στις πέντε το απόγευμα.

Η έρευνα φωτίζει την δημιουργία των καπνουπόλεων σε Μακεδονία, Θράκη και Στερεά, αλλά και την πορεία τους από την ακμή στην εγκατάλειψη. Ταυτόχρονα καταγράφει την προσπάθεια των καπνεργατών να βελτιώσουν τις συνθήκες εργασίας και να στηρίξουν την παραγωγή.

Η εκπομπή εστιάζει στην ιστορία των δυναμικών κινητοποιήσεων που καταγράφηκαν σε Καβάλα, Δράμα, Ξάνθη, Θεσσαλονίκη, Βόλο και Αγρίνιο. Είναι οι πόλεις που πρωταγωνίστησαν στο καπνεμπόριο τον 20ο αιώνα με εξαγωγές σε όλο τον κόσμο.

Η διεθνής κρίση, το κραχ, αλλά και η απλοποίηση του τρόπου επεξεργασίας των καπνών, που επέβαλλαν οι ξένοι οίκοι, έφεραν τους  καπνεργάτες αντιμέτωπους με την ανεργία και την καθήλωση των αμοιβών τους.

Η έρευνα φωτίζει πως οι δυναμικές κινητοποιήσεις, οδήγησαν στην δημιουργία του πρώτου ταμείου ασφάλισης καπνεργατών , το περίφημο ΤΑΚ, πριν ακόμα ιδρυθεί το ΙΚΑ.

Οι αιματηρές διαδηλώσεις

Η Μηχανή του Χρόνου παρουσιάζει τους σταθμούς του καπνεργατικού ζητήματος μέσα από το αστυνομικό δελτίο της εποχής.

Την ιστορία της καπνεργάτριας Βασιλικής Γεωργαντζέλη, που αν και έγκυος στο τρίτο της παιδί, πυροβολήθηκε στην κοιλιά, από υπασπιστή της χωροφυλακής στο Αγρίνιο, το 1926.

Σταθμό στα καπνεργατικά χρονικά αποτελούν τα γεγονότα της Θεσσαλονίκης τον Μάϊο του 1936. Τότε κατά την διάρκεια του μαζικού συλλαλητηρίου, μετρήθηκαν  12 νεκροί από τους πυροβολισμούς της χωροφυλακής.

Μέσα από μαρτυρίες και ντοκουμέντα παρουσιάζεται η ιστορία δύο θυμάτων που συγκλόνισαν την  Ελλάδα.

Της καπνεργάτριας Αναστασίας Καρανικόλα από την Καβάλα και του αυτοκινητιστή Τάσου Τούση από το Ασβεστοχώρι Θεσσαλονίκης.

Η εκπομπή παρουσιάζει την ιστορία της φωτογραφίας που έγινε πρωτοσέλιδο με τον θρήνο της μάνας του άτυχου Τούση στη μέση του δρόμου. Αυτή τη φωτογραφία ενέπνευσε τον Γιάννη Ρίτσο να γράψει τον Επιτάφιο που αργότερα μελοποίησε ο Μίκης Θεοδωράκης.

Έρευνα επεισοδίου: Τζέννη Διονυσοπούλου –Λίλα Βουργαζοπούλου

Στην εκπομπή μιλούν:

Kλεοπάτρα Χαλβατζόγλου –ιστορικός πολιτισμού μουσείου καπνού  Δήμου Καβάλας,

Ιωάννης Βύζικας – πρόεδρος ινστιτούτου κοινωνικών κινημάτων & καπνού Καβάλας,

Σαπφώ Αγγελούδη – αρχιτέκτονας – καπναποθήκες Καβάλας,

Γεωργία Μπακάλη – διδάκτωρ ιστορίας, Δράμα,

Μαρία Πέτρα – βιομηχανική αρχαιολόγος – μουσειολόγος, Ξάνθη,

Λίνος Υφαντής – διδάκτωρ ιστορίας και αρχαιολογίας – φιλόλογος, Μαρία Αγγέλη – Διδάκτωρ Κοινωνικής λαογραφίας, Αγρίνιο

Ευθύμιος Αδάμης – φιλόλογος – ιστορικός ερευνητής, Αγρίνιο,

Νίκος Γιώτης – δημοσιογράφος – συγγραφέας Θεσσαλονίκη,

Σπύρος Κουζινόπουλος – δημοσιογράφος /ιστορικός ερευνητής Θεσσαλονίκη,

Νικόλαος Γεωργιάδης – διδάκτωρ ιστορίας Δράμα,

Αναστάσιος Τεφρωνίδης – ιστορικός ερευνητής-συλλέκτης, Ξάνθη, Μιχάλης Σαχσασμάνογλου – απόγονος καπνεμπόρων Καβάλα,

Θανάσης Βαλαώρας – συλλέκτης Αγρίνιο,

Δημήτρης Βελτσίστας – απόγονος καπνεργατών Αγρίνιο