Καλύβες που φτιάχτηκαν με οστά από μαμούθ και δέρματα! Τι μαρτυρούν τα προϊστορικά ευρήματα στην Ουκρανία

Στην Ουκρανία υπάρχουν μερικά από τα πρώτα κτίσματα που έφτιαξε ο προϊστορικός άνθρωπος εκτός σπηλαίων.

Πρόκειται για τέσσερις καλύβες που κατασκευάστηκαν από οστά και χαυλιόδοντες μαμούθ και χρονολογούνται στην ύστερη Εποχή των Παγέτων, δηλαδή μεταξύ 23.000 και 12.000 π.Χ.

του συνεργάτη ιστορικού Κωνσταντίνου Λαγού

Σπουδαία αρχαιολογική ανακάλυψη

Το χωριό Μετζίριτς (Mezhyrich) βρίσκεται στην κεντρική Ουκρανία, στην περιοχή Κανίβ Ραιόν (Kaniv Raion) κοντά στο σημείο όπου ο Ροζάβα ποταμός εκβάλλει στο Ρος. Το Μετζίριτς απέχει περίπου 22 χλμ. από το Κανίβ, το διοικητικό κέντρο της περιοχής.

Στο ουκρανικό αυτό χωριό, το 1965 ένας χωρικός έσκαβε το έδαφος προκειμένου να επεκτείνει το κελάρι του. Τότε ανέσκαψε το οστό της κάτω γνάθου ενός μαμούθ. Οι αρχές ενημερώθηκαν και έτσι το 1966 πραγματοποιήθηκε συστηματική αρχαιολογική ανασκαφή στο χώρο.

Καλύβες από οστά μαμούθ

Οι αρχαιολόγοι αποκάλυψαν συνολικά 149 οστά και χαυλιόδοντες μαμούθ. Αυτά ήταν τοποθετημένα το ένα δίπλα στο άλλο, σε τέσσερις μεγάλους ακανόνιστους κύκλους.

Οι αρχαιολόγοι διαπίστωσαν ότι είχαν χρησιμοποιηθεί ως δομικά υλικά για τέσσερις καλύβες που η κατασκευή τους έγινε στην ύστερη Εποχή των Παγέτων, δηλαδή μεταξύ 23.000 και 12.000 π. Χ. Πρόκειται για τα παλαιότερα δείγματα αρχιτεκτονικής στον κόσμο.

Οι καλύβες ήταν αρκετά ευρύχωρες αφού η έκτασή τους είναι περίπου 6 επί 10 μέτρα. Στο κέντρο κάθε καλύβας υπήρχε μια εστία. Οι αρχαιολόγοι επίσης ανέσκαψαν μεγάλους λάκκους γεμάτους με πέτρινα εργαλεία, θραύσματα οστών, στάχτη, κεχριμπαρένια στολίδια και απολιθωμένα κοχύλια.

Μοναδικά ευρήματα

Εκτός, όμως, απ’ αυτά τα ευρήματα, που είναι συνηθισμένα σε εγκαταστάσεις της Παλαιολιθικής Εποχής, στα κατάλοιπα των καλύβων του Μετζίριτς βρέθηκαν και δύο μοναδικά αντικείμενα. Το πρώτο είναι οστό μαμούθ μ’ ένα σχέδιο εγγεγραμμένο σε αυτό.

Πιθανώς είναι χάρτης -ο παλαιότερος στην ιστορία- που δείχνει την περιοχή γύρω από τον οικισμό. Το δεύτερο μοναδικό αντικείμενο είναι τα  υπολείμματα ενός “τύμπανου” (;) από ένα κρανίο μαμούθ ζωγραφισμένο με ένα σχέδιο από κόκκινες κουκκίδες και γραμμές ώχρας.

Δεν είναι βέβαιο πως οι άνθρωποι βρήκαν τα οστά των μαμούθ προκειμένου να φτιάξουν τις καλύβες. Έχει προταθεί ότι τα οστά και οι χαυλιόδοντες ήταν τα κατάλοιπα από κυνήγια μαμούθ.

Ωστόσο, πιο πιθανή εξήγηση είναι ότι οι κατασκευαστές των καλύβων είχαν ανακαλύψει μεγάλες συσσωρεύσεις οστών του ζώου στις εκβολές των ρεμάτων και ότι τα πήραν από εκεί.

Γιατί κατασκευάστηκαν;

Ο πρωταρχικός σκοπός των κατοικιών από οστά μαμούθ, που ήταν καλυμμένες με δέρματα ζώων, ήταν πιθανόν να χρησιμοποιηθούν ως καταφύγιο από το ακραίο κρύο και τους δυνατούς άνεμους. Δεν πρέπει να λησμονούμε ότι πρόκειται για κατασκευές της τελικής φάσης της Εποχής των Παγετώνων.

Πρόσφατες επιστημονικές έρευνες έχουν καταδείξει ότι η θερμοκρασία τότε στη Γη ήταν 6 βαθμοί Κελσίου χαμηλότερη σε σχέση με σήμερα. Αυτό σημαίνει ότι το κρύο ήταν πολύ πιο έντονο!

Παρόμοιες κατασκευές έχουν βρεθεί και αλλού κατά μήκους της κοιλάδας του Δνείπερου ποταμού, συγκεκριμένα στη Μοραβία της Τσεχίας και τη νότια Πολωνία.

Ωστόσο, οι καλύβες του Μετζίριτς θεωρούνται ως τα καλύτερα δείγματα αυτής της πρωτόγονης αρχιτεκτονικής.

Μερικοί αρχαιολόγοι, εντυπωσιασμένοι με το μέγεθος και την εμφάνιση των κτισμάτων, υποστήριξαν ότι είχαν επίσης θρησκευτική ή κοινωνική σημασία. Στο πλαίσιο αυτό έχουν περιγραφεί ως τα πρώτα παραδείγματα «μνημειακής αρχιτεκτονικής» και απόδειξη αυξημένης κοινωνικής πολυπλοκότητας κατά την τελική φάση της Εποχής των Παγετώνων.

Στοιχεία αντλήθηκαν από: Paul G. Bahn (επιμέλεια), 100 Great Archaeological Discoveries, 1995, σελίδες 54-55.